De Basisgids Wilde Bijen is ronduit indrukwekkend. Er komen in Nederland heel veel soorten voor met soms kleine verschillen in de kenmerken. Het herkennen ervan is een kunst, deze gids helpt daarbij, maar het is niet bepaald voor de leek c.q. beginner.
Op 18 en 19 april 2020 was de Nationale Bijentelling. In het kader daarvan bspreken we nu de nieuwe Basisgids Wilde Bijen, die een half jaar geleden verscheen. Dus als je fanatiek hebt geteld en nu bij de bij wil horen, dan kan deze gids iets voor jou zijn. Al is het om al die verschillende bijen te bekijken.
De gids is geschreven door Pieter van Breugel, voormalig docent scheikunde en een van de grootste bijenkenners van Nederland. Het is een prachtig boek met heel veel foto’s en beschrijvingen van 133 inheemse bijensoorten. Daarnaast is er ook wat aandacht voor algemene informatie en tips over bijvoorbeeld een goed bijenhotel.
Er zijn in Nederland in totaal wel 360 bijensoorten. Voor de duidelijkheid: dat is inclusief hommels, want hommels zijn onderdeel van de bijenfamilie. Nauw verwant zijn de wespen maar daar gaat dit boek dus niet over. De honingbij (Apis mellifera) mag wel meedoen. Velen denken bij bijen altijd aan de honingbij, maar met die gedachte rekent dit boek dus erg snel af. De honingbij is slechts een van de 360.
Dead or alive
Er is voor gekozen om alleen de 133 meest voorkomende en in het veld herkenbare soorten bijen in het boek op te nemen, en dus niet alle 360. Maar dan nog waarschuwt de schrijver in de inleiding dat het met als lijdend voorwerp een levende bij vaak erg lastig is om het diertje goed te determineren. Om dat echt goed te doen heb je een vergrootglas nodig en een stilzittende (lees: dode, goed geprepareerde) bij.
Daarnaast moet je toch wel enigszins deskundig zijn. Ik ben dat niet helaas. Maar gewapend met dit prachtige boek voelde ik me toch plotseling een heel stuk meer beslagen ten ijs. De tuin in dus, waar veel bloeit, en ook veel vliegt.
| Titel | Basisgids Wilde Bijen |
| Van | Pieter van Breugel |
| Uitgever | KNNV Uitgeverij |
| ISBN | 978 90 501 168 48 |
| Verschenen | augustus 2019 |
| Prijs | € 22,95 |
| Verkrijgbaar bij | Kies voor de boekhandel van steen en cement. En àls je een webshop prefereert, kies dan deze. |
De hommel…
Een gids als deze vraagt om een praktijktest.
Het eerste slachtoffer dat in beeld zoemde was gelukkig een hommel. Gelukkig, omdat de hommel redelijk groot is en zijn kenmerken dus goed zichtbaar. Plus, er zijn er ‘maar’ 29 soorten van in Nederland, waarvan je ongeveer tien soorten ook regelmatig tegen kunt komen. Heel vaak zijn de hommels die ik zie zwart met een gele en een witte streep op hun achterlijf. Dan is het meestal een aardhommel (Bombus terrestris), zover was ik al. Maar de hommel die me nu voorbij kwam op weg naar de bloesem van mijn kweepeer, was anders. Daar stond ik dan met de Basisgids Wilde Bijen in de aanslag. Toen de hommel weer verscheen, zag ik goed dat hij een harig oranje bovenlijf had, en een ruig lichter gekleurd en gestreept achterlijf. Tja. Heen en weer bladeren in de gids. Hmm. Geen idee eigenlijk. Nog maar eens goed kijken naar die hommel. De hommel? Waar is hij? Verdorie, hij is weg. Aan de keukentafel verder studerend, combinerend en deducerend kwam ik na een tijdje uit op de akkerhommel. De meest algemene hommelsoort. Dus dat zou wel kunnen kloppen in mijn stadstuintje (het is natuurlijk altijd verdacht als je bij je eerste poging tot determinatie op de meest zeldzame soort uitkomt).
…. en de bij
Een tweede poging deden we later die middag, met een klein bijtje dat we konden vangen onder een glas en daardoor rustig konden bekijken (en later weer vrijlieten in de tuin). Omdat er veel meer verschillende bijen zijn, en ik niet weet waar te beginnen bij de verschillende soortgroepen, was dit nog een veel lastigere opgave dan voor de hommel.
Het boek is georganiseerd per soortgroep, oftewel genus (zoals bijvoorbeeld zandbijen, wolbijen, pluimvoetbijen – er worden 29 soortgroepen in het boek behandeld), wat het voor een leek lastig zoeken maakt.
Het was een mooi bijtje met een grijs-gelig harig bovenlijf en een vooral zwart slank achterlijf. Heel anders dan een honingbij, dat sowieso. Maar ik moest de hulp van een eenvoudige determinatiekaart van internet inroepen (kijk eens op www.bestuivers.nl/zoekkaarten) om uit te komen bij de witbaardzandbij (Andrena barbilabris).Dat kan kloppen: hij is overal in Nederland aan te treffen, ook in stedelijke omgeving, nestelt vaak in zeer los zand. En ik doe onderdaad mijn best om, speciaal voor bijen en hommels. in mijn tuin hier en daar wat stukken bodem kaal te laten.
Kortom, dit is een boek voor de liefhebber die niet helemaal bij nul begint waar het de herkenning van bijen betreft. Voor een leek is het niet zo bruikbaar. Maar het is wel een erg mooi boek, met veel informatie, goede foto’s, en een goede index.
