In 2006 ontdekten we Rügen en sindsdien gaan we regelmatig in oktober een weekje daar naar toe. Einen kurzen Ausflug machen. Heerlijk; natuur, rust, ruimte. En kraanvogels!
Licht heuvelachtig. Bossen. Akkers. Stranden. Krijtrotsen. Binnenwateren. En heel veel natuur.
Rügen is het grootste eiland van Duitsland en ligt in de Oostzee. Onder het Zweedse Malmö (paar uur met de boot) en eigenlijk niet zo ver meer van Polen. Het telt niet veel inwoners die overwegend verspreid leven over heel kleine dorpjes. De “hoofdstad” Bergen (Bergen auf Rügen) telt pakweg 14.000 inwoners van de in totaal ca. 75.000 mensen die er leven. In het zomerseizoen kan het er wel druk zijn, omdat het populaire en ook zeer mooie oud witte Oostzee-badplaatsen kent.
Bodden
De Oostzee is niet zo’n zoute zee. Sterker nog: door voortdurend instromend zoet water uit de rivieren in de omliggende landen, wordt ze steeds zoeter. Dat heeft zijn invloed op de planten- en bomengroei langs de kust. (Je ziet er wilgen en elzen die praktisch in het water staan.) Het is ook een relatief rustige zee. Hoewel het er flink kan spoken, maar dat kan het ook op het IJsselmeer.De Duitse Oostzeekust is een zogenaamde Boddenküste. Veel grotere en kleinere eilanden en schiereilanden met bijna ingesloten wateren: de bodden. Soms lijkt het wel of het ondergelopen land is. Je ziet ook vissers heel ver het water in gaan – alsof ze erover lopen. Op de afbeelding van het eiland ziet u hoe hakkelig de kustlijn is en hoe ver het water ook in het eiland komt. Dat betekent niet alleen schiereilanden aan het eiland (Halbinseln), maar vooraal prachtige gebieden om te wandelen en te fietsen.
Grofweg gesteld zijn de binnenlanden van Rügen bebost en agrarisch gebied. Akkers met granen, koolzaad, enzovoorts. Heel veel kustgebied is beschermd natuurgebied – zoals ook het Nationalpark Jasmund, dat een uitgestrekt woud is langs de krijtkust. (Zie foto bovenaan, vanuit zee genomen, en hieronder/-naast.) In november 2011 is dit park tot UNESCO Wereldnatuurerfgoed verklaard.
Nationalpark Jasmund is zeer rijk aan dieren. Zowel wild (herten, reeën, wilde zwijnen) als vogels – de zeearend broedt er – en veel meer aan vogels, reptielen, amfibieën en insecten.
Maar dat wil niet zeggen dat die dieren binnen de grenzen blijven. Integendeel….
Europa’s grootste kraanvogelrustplaats
Rügen is een rustplaats voor kraanvogels op de trek van noord naar zuid. Europa’s grootste. Oktober is de maand en de laatste week is het top. Kranichrastplatz Rügen heet het dan.
Overdag voeden de vogels zich op de omgeploegde akkers. Ze blijven enigszins uit de buurt van mensen – dus van wegen en paden-, maar tijdens een fietstocht is er een honderd procent kans ze te zien. Alleen dan op honderd meter of meer. En in de juiste periode.
Ontroerend mooi
Tegen de avond trekken de vogels naar het ondiepe water van de bodden. Daar overnachten ze staand – zo zijn ze veilig tegen roofdieren.
Als de zon ondergaat stijgen ze op van de akkers waar ze zich gedurende de dag hebben gevoed. De lucht betrekt en ze verzamelen zich vliegend. In allerlei V-formaties komen ze met hun typerend tetterende geluid overvliegen. – Wat zeggen ze allemaal tegen elkaar? – Het is ontwapenend, zo’n pracht. Ik geef het toe: telkens weer schieten de tranen mij in de ogen. (Zelfs als ik dit opschrijf voel ik iets prikkelen in mijn ooghoeken.)
Er zijn boottochten waarmee u naar de mooiste verzamelplaatsen in de bodden wordt gevaren. Een aanrader. Een ervaring om nooit te vergeten.
Fraaie oude kustplaatsen
Rügen kent in het noordoosten krijtkust maar voor het overige behoorlijk veel fraai strand aan de Oostzee. Dat wisten ze vroeger ook. Fraaie klassieke vooroorlogse badplaatsen met stralend witte gebouwen, zijn onder het DDR-regime bewaard gebleven.
Of beter: niet ten prooi gevallen aan projectontwikkelaars. Het aardige is dat er een aparte boulevard is: de panden staan niet aan een weg met trottoir die tot aan het strand loopt, maar er ligt een wandelpad en parkachtige structuur tussen zee, strand en de huizen. Ziet u de juffers en jonkvrouwen daar al flaneren in 1906?Prora
U moet het gezien hebben. Het is heel wat anders dan Scheveningen of Zandvoort. Of Bergen aan Zee. Net als Prora. Dat moet u ook hebben gezien. Zo werd onder het Nazi-regime besloten tot het aanleggen van een vakantieoord. Het is nooit in gebruik genomen. Maar er staat vandaag de dag een indrukwekkende betonnen Kolos van Prora van 4½ kilometer lang! Fraai in al zijn lelijkheid.
De Russen hebben het geprobeerd op te blazen, maar het was te veel beton. Waarheen moest dat worden afgevoerd? Dus ze hebben het zo maar gelaten. In de DDR-tijd was Prora een legerbasis. Wij spraken daar met een Duitser uit Saksen, die in de DDR-tijd daar was gelegerd. Hij vertelde hoe strikt de blokken waren gescheiden. Soldaten en officieren kwamen nauwelijks met elkaar in contact.
Slow Living
Rügen is vooral mooi. Oké, er is een toeristische sector zoals je die bij badplaatsen mag verwachten (Binz, Sellin en Göhren), maar verder lijkt het daar wel Slow Living. Mede dankzij de DDR-historie.
De grandeur van vroeger is merkbaar in de vele chique pseudo-kasteeltjes en landhuizen. Maar ook uiterst pittoreske dorpen[i].
Taalverwantschap
Überhaupt (…) in noord Duitsland valt op hoe sterk het Nederlands en het lokale platt met elkaar is verbonden.
‘Kiek mal in’ staat er op een spandoek boven een winkel in de haven van Sassnitz. Of wat dacht u van de bijnaam van Hiddensee, het eiland dat weer bij Rügen hoort: ‘Dat soete länneken’. Op Ummanz treft u het gebied ‘De grode Steen’ aan. Zo kennen we het gehucht ‘Dwarsdorf’. En in Klein Zicker, op het uiterste puntje van Halbinsel Mönchgut, wandelt u door de Dorpstrat. En ‘Wat de Bur niet kennt, dat ät hei niet’.
Störtebeker Festspiele
Meer Nederlandse invloeden: In Ralswiek, niet ver van Bergen, is een prachtig openluchttheater, gelegen aan de Großer Jasmunder Bodden, gecreëerd. Daar worden sinds de DDR-tijd de Störtebeker-Festspiele gehouden. Klaus Störtebeker is een legendarische zeerover (ca. 1360 – 1401). Vast staat dat hij heeft bestaan, maar wat waar is, is de vraag. Het verhaal gaat dat hij de transporten van tussen de Hanzesteden aan de Oostzee beroofde en een deel van de buit aan de (arme) bevolking gaf. De zogenaamde Likedelers. (Gelijke delers.) Dat was ook de reden waarom het DDR-regime begon met de Festspiele: Störtebeker was immers de eerste communist…(?).
Was Störtebeker een (tegenwoordig) Nederlander?
In de verleden jaren dat we op Rügen waren, hebben we nooit een uitvoering gezien. Het eindigt in de eerste week van september. Tot een week geleden (we waren er 9-11 juli). De Festpiele vormen een cyclus van zes. Ieder jaar één episode dat spectaculair wordt gespeeld. Gebouwen, paarden, schepen, explosies… alles schijnt te kunnen. De laatste (2012) heet Störtebekers Tod. In 2013 begint het weer opnieuw: Beginn einer Legende. In Störtebekers Tod komen het Graafschap Holland, Sticht Utrecht, vrij Friesland (Ost-Friesland?) uitgebreid aan de orde. Een acteur speelt ene Jan-Willem Hieronymus van der Lubbe, gezant van Utrecht. En spreekt behoorlijk Nederlands.
Links
Kranichschutz Deutschland (zeer informatief)
Naturcamping Krüger (in Nationalpark Jasmund – en vanwege de strenge regels van de Oberförster een eenvoudige, rustige camping)
Campingoase Polchow (klein met de nodige basisvoorzieningen)
Meer Rügen
