Vogels, vogels, en nog meer vogels

Jennifer Ackerman, Amerikaans wetenschapsjournalist en publicist, houdt van vogels. Ze schreef er twee boeken over, die in het Nederlands zijn vertaald. Recent verscheen ‘Zo doen vogels dat’, een paar jaar geleden ‘De genialiteit van vogels’. Beide boeken zijn vlot leesbaar en vol interessante informatie over vooral exotische vogels. Als wij er een zouden moeten kiezen, gingen we voor ‘De genialiteit van vogels’ – het oudste van de twee dus.

Wij houden van vogels. In vele vormen – van kip tot raaf tot pimpelmees. Vogels zijn fascinerende wezens. Ze kunnen vliegen, daar begint het al mee. Een fantastische vaardigheid. Ze zijn ook onvoorstelbaar divers, qua uiterlijk, leefwijze, en gedrag. Vergelijk de kleine, grijze, verlegen heggenmus met de brutale, sterke zilvermeeuw. En dan heb je nog lang niet de meest extreme voorbeelden te pakken. Struisvogel, gier, kolibrie…..

Vogelintelligentie

In haar twee boeken over vogels vertelt Jennifer Ackerman hoe bijzonder vogels werkelijk zijn. Ze doet dat aan de hand van allerlei recent onderzoek naar vogels en hun gedrag, waarvoor ze vaak ook op bezoek gaat bij de onderzoekers. Het levert mooie inzichten op, bijvoorbeeld dat vogels veel intelligenter zijn dan mensen lange tijd gedacht hebben. Hun hersenen zijn weliswaar relatief klein, maar ze werken op een andere manier – intensiever – waardoor ze toch grote mogelijkheden hebben. Voorbeelden van die intelligentie zijn er te over. Vele vogels gebruiken bijvoorbeeld werktuigen om voedsel te bemachtigen. Maar sommige vogels blijken ook een grote sociale intelligentie te bezitten. En andere kunnen ontzettend goed dingen onthouden (inclusief gezichten van mensen). Of bijvoorbeeld zich heel goed oriënteren – denk aan de postduif die altijd zijn weg naar huis vindt, maar ook aan trekvogels – bijvoorbeeld de gierzwaluwen die de halve aardbol over vliegen om terug te komen onder dezelfde dakpan.

De voorbeelden die Ackerman gebruikt zijn veelal vogels uit (voor ons) verre landen. Dat maakt het soms wat lastiger om je er als Nederlandse vogelliefhebber in te verplaatsen. Dezelfde vogelsoorten en voorbeelden komen ook in beide boeken een aantal keren terug. Bijvoorbeeld de wipsnavelkraai, uit Nieuw-Caledonië, waarschijnlijk een van de intelligentste vogels op de wereld, die veel voor onderzoek wordt gebruikt. En de kea, uit Nieuw-Zeeland, een papegaai-achtige vogel die bekend staat om zijn creatieve en speelse gedrag – maar die ook voor veel overlast zorgt. En zo zijn er nog een paar.

Zowel ‘De genialiteit van vogels’ als ‘Zo doen vogels dat’ is een leuk boek, vol interessante informatie en anekdotes. De schrijfster slaagt er naar mijn mening in ‘De genialiteit van vogels’ (verschenen in 2017 in de Nederlandse vertaling) beter in om haar verwondering en enthousiasme over onze gevederde vrienden voor het voetlicht te brengen. Het tweede boek, ‘Zo doen vogels dat’, voelt soms een beetje als een herhaling van zetten. Maar misschien kwam dat vooral om dat ik beide boeken kort na elkaar gelezen heb. Als je toch een keuze wil maken, zou ik voor ‘De genialiteit van vogels’ gaan.