Enkele weken geleden is bij KNNV Uitgeverij een praktisch boek verschenen met de welluidende titel ‘Zet de berm in bloei voor de bij!’. Het is een volledige handleiding om zelf aan de slag te gaan in uw buurt, in uw gemeente. Stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen, zouden we eraan willen toevoegen.
Het nieuws over de grote achteruitgang van het aantal insecten begint nu pas via de landelijke media bij een groot deel van de inwoners van Nederland en België tussen de oren door te dringen. Want minder insecten betekent minder vogels en minder spinnen en minder…. Enfin, de ecologische doodsteek voor Nederland
.Insecten hebben een andere landbouw nodig, zegt David Kleijn, hoogleraar Plantenecologie en Natuurbeheer aan Wageningen UR. En zelfs een bedrijf dat fiks heeft bijgedragen aan bouw- en asfaltering van het land, lijkt er aandacht voor te hebben/ (lees dit – hoewel we altijd beducht moeten zijn voor zgn greenwashing).
Veel hints en tipsHet boek telt een honderdtal bladzijden en is eigenlijk een weergave èn evaluatie van een project van IVN afdeling Westerveld. Dat hebben ze omgezet in een praktisch werk met veel hints en tips. De valkuilen die zij hebben ontdekt daar hoeven anderen immers niet in te lopen.
Overzichtelijk
Het is overzichtelijk ingedeeld. Uiteraard worden enige bladzijden gewijd aan het belang van de bij, vervolgens wordt het project uit de doeken gegaan, inclusief het symposium en educatieve invulling. Dat lezen we, die kennis nemen we tot ons om onze eigen ideeën te prikkelen. En dan, in Deel 3 van het boek, gaat het over ‘Zelf aan de slag’. Wat kun je doen, hoe kan je samenwerken met de gemeente – burgerparticipatie is tegenwoordig het magische woord, dus maak gebruik van deze politieke gevoeligheid – tot en met de bijen in de eigen tuin.
Nu is de bij een symbool en eigenlijk hebben we het dan over de honingbij. Want hun volkeren worden vertegenwoordigd door mondige imkers. Maar de familie bij is groot: de hommels zijn waarschijnlijk betere bestuivers dan de bijen. En we moeten ook niet de solitaire en wilde bijen vergeten. Maar er zijn veel meer nuttige insecten voor de tuin. Goede bermen, kruidenrijke akkers, natuurinclusieve landbouw, daar moeten we naar toe.
Koop dit boek! Zeker als leidraad als u zelf, al dan niet met een groep of de buren de armen uit de mouwen wilt steken in uw gemeente, maar ook om op eigen erf en eigen tuin meer te doen voor het insectenleven. Oh, en lees ook even Mijn Berm Bloeit! Een project van Floron en de Vlinderstichting om de rijkheid van bermen in kaart te brengen.
| Titel | Zet de berm in bloei voor de bij! |
| Van | IVN Westerveld |
| Uitgever | KNNV Uitgeverij |
| ISBN | 978 9050 1165 89 |
| Verschenen | mei 2018 |
| Prijs | € 17,95 |
| Verkrijgbaar bij | Bij de boekhandel of gewoon bij deze boekhandel bestellen, zodat de echte boekhandel kan blijven bestaan. |
Bijsnijden
Voor het samenstellen van deze recensie moesten we de foto’s bijsnijden. Bijsnijden …. het krijgt wel een aparte betekenis met dit boek over bijen.
Toepassing insecticiden niet doeltreffend
Wie ooit bij ons op bezoek is geweest, weet dat we een redelijk groot erf hebben en dat dit grenst aan het terrein Wolfhezer Heide en Bossen. Onze tuin is een natuurlijke tuin. We koesteren insecten, maar hebben een hartgrondige hekel aan kool-, uien- en wortelvliegen. Dat deze nog steeds aanwezig zijn en de andere insecten dramatisch in aantal verminderd, geeft aan dat de toepassing van insecticiden in de landbouw niet doeltreffend is geweest. Dat is, toegegeven, zwarte humor, maar het geeft wel aan dat er iets goed scheef zit.
Beter goed gejat dan slecht zelf bedacht
Het is een vrijwel compleet draaiboekWe hebben dit boek met plezier doorgenomen. Het verhaalt van de organisatie zoals die voor IVN Westerveld is opgepakt. Inderdaad, tot en met de voorzitterstaken van het coördinatieteam. En de verantwoording die men aan subsidieverstrekkers moest afleggen. Het klinkt logisch, maar wel fijn om van te voren te lezen als u zelf iets wilt initiëren. Zo wordt ook uitgelegd hoe men een symposium heeft opgezet en de excursies die men heeft georganiseerd. Het is bij wijze van spreken zo 1:1 te kopiëren. Dus zorg voor een keynote speaker – in gewoon Nederlands: een bijzondere of bekende spreker – die publiek trekt.
Het is bijna een compleet draaiboek.
En dan de straat op
De inwoners worden op informatieavonden meegenomen in de ideeën en ook op scholen worden activiteiten ondernomen. Zo wordt er een insectenhotel op een school geplaatst en bouwen vrijwilligers bermbakken die her en der kunnen worden geplaatst. Natuurlijk wordt gedacht aan de publiciteit.
Treffend is het paragraafje ‘Onvoorspelbaarheid’ – dat herkennen we zelf ook. Aanmeldingen die niet doorgaan, mensen die wel komen en zich niet hebben aangemeld, opvallend is, is dat men – u en ik ook dus – pakweg de laatste zes jaar zich pas op het allerlaatste moment ergens voor aanmelden.
Er hadden zich zes personen opgegeven voor de workshop. Toch maar door laten gaan? De buurtvereniging verzekerde dat het goed zou komen. Alle spullen gepakt en voor de zekerheid ook wat reservemateriaal en bouwpakketten mee…..
…… nu mag u gissen wat er gebeurde. Waren er meer of minder dan zes? Is het überhaupt we doorgegaan?
In hoofdstuk 8 worden allerlei activiteiten opgesomd die u en ik in onze eigen omgeving kunnen ontplooien. Het plaatsen van demonstratiebakken, inzaaien van bermen, workshops organiseren, bijenhotels maken, klaverknikkers draaien – Leuk! Een recept staat in dit boek – lessen verzorgen, spellen voor kinderen bedenken, natuurfotografie, met een kraam op de markt staan en wat al niet meer. Het maakt de mens bewust. En dat is fijn.
Natuurinclusief bermbeheer
Dit begrip lijkt een beetje dubbelop. Bermen zijn toch natuur? Ja, maar denk erom dat er niet alleen in de zomer bloeiende planten staan, dat er inheemse planten staan, dat er aantrekkelijke planten staan. Hoe voedselarm of -rijk is de grond? En hoe zie je dat? Schaduwrijk of zonnig? Het zal u misschien ook zijn opgevallen dat bermen die enkele jaren geleden zijn ingezaaid en toen veelkleurig waren, thans worden overheerst door een of twee soorten planten. Want ook planten vechten ondergronds om de beschikbare voedsel en dan leggen andere het loodje.
Maaien kan helpen, maar hoe en met welke machines? We lezen dat de messenbalk de meest natuurvriendelijke maaimachine is. Maar het maaisel moet wel na een dag of hooguit drie worden afgevoerd.
Ontvangstplicht
Waar wij nooit hebben bij stilgestaan is de ‘ontvangstplicht’ van maaisel en bagger uit sloten. De bagger moet een tijdje op de kant – de berm – blijven liggen om de dieren een kans te geven terug te kruipen naar het water. Maar, zo staat in dit boek, dan moet de bagger daarna snel worden weggehaald, want anders wordt de berm te voedselrijk
Plantenkeus
Uiteraard ontbreken de overzichten niet van de planten die geschikt zijn voor bepaalde typen bermen. (Daar zitten trouwens ook een fiks aantal eetbare en heilzame kruiden tussen!) Dat is ook het bruggetje naar de eigen tuin, waar borders meer mogelijkheden bieden dan bermen. In uw tuin plant u bijvoorbeeld lavendel, ereprijs, korenbloemen, zonnehoed, longkruid. Maar er worden ook tips gegeven voor nestelplekken voor solitaire bijen en andere vliegers. Er wordt terecht gewaarschuwd voor de aanschaf van bijen- of insectenhotels. Sommige zijn louter decoratief.
Digitale werkmap
Het is werkelijk een compleet boek. Op pagina 106 staat een verwijzing naar een digitale werkmap. Via een internetpagina kunt u allerlei folders, tekeningen, schema’s en dergelijke downloaden. Dat is makkelijk. De verleiding is groot om de link hier te geven, maar dat doen we niet. Koop het boek en kijk zelf maar.
