IJsberen met optimisme

Een boek als geen ander. Non-fictie, maar doorspekt met fantasieverhalen. Het geeft een zekere luchtigheid aan loodzware thema’s als klimaatverandering, afname van biodiversiteit, milieuvervuiling. Door die lichtheid veroorzaakt het eerder meer onrust dan minder, wonderlijk genoeg. Best prettig is ook dat zelfspot de schrijver niet vreemd is. Leuk leesvoer.

De schrijver van dit boek is Koen Arts en is docent en onderzoeker aan de Universiteit van Wageningen. Dat is fijn, want daar mogen wat mij betreft heel veel mensen werken met zulk gedachtegoed. Een positieve insteek – vrolijke natuurbescherming! Meer fysiek contact tussen mens en natuur (hij noemt het zintuiglijke natuurbeleving – buiten slapen, op blote voeten lopen, dat werk). En ‘heel veel gebruiksnatuur in plaats van een klein beetje museumnatuur’. Het boek zit vol vreemde kronkels. Mark (Rutte) en Henk (Bleker) verschijnen ten tonele. De koning. En hij gaat zelfs golfen met Donald Trump. Gelardeerd met korte dialogen die aanvoelen als een sketch.

Maar we komen in meer beschrijvende hoofdstukjes ook te weten dat de schrijver een partner heeft die Gina heet en afkomstig is uit Brazilië, waardoor hij daar een tijdlang heeft gewoond. Net zoals we meegaan op zijn reizen naar Australië, Bali en Doha, met milde zelfkritiek omgeven, maar toch mooie achtergronden om iets aan te kaarten of uit te diepen. En op een excursie met zijn studenten in het bos.

Een zeer vermakelijk, maar natuurlijk daarmee ook een provocerend boek. Geweldig!

Humor is in dit boek nooit ver weg. Soms kabbelt het een tijdje – misschien soms iets te lang. Maar juist dan is de scherpte ook alweer om de hoek. In flonkerende korte zinnen wordt opeens een helder punt gemaakt. Ik geef hier een paar als citaat.

Er zijn twee groepen mensen, beiden kunnen niet leven zonder natuur, maar de ene groep realiseert zich dit, de andere nog niet.

Het leidt ook tot uitleg van de titel van het boek. Te mooi om niet volledig weer te geven: ‘Een ijsberende mens erkent en begrijpt zijn eigen relatie met zijn directe natuurlijke omgeving, het bredere ecosysteem, en moeder Aarde. Hij maakt afwegingen, voelt zich soms schuldig, probeert het goede te doen, handelt met respect en mate, geeft een betere wereld door, en maakt af en toe een grapje. Een ijsberende mens is geen held in een reclamespotje over duurzaamheid, maar een al dan niet stille held in zijn eigen, dagelijkse leven.’

Dit boek is leuk, afwisselend, en zet aan tot nadenken. Koen Arts is er in geslaagd echt een nieuwe klankkleur toe te voegen aan de discussie over natuur, klimaat, en mens.

Om efficiënt te kunnen vernietigen is anonimiteit nodig van de slachtoffers in spe, en een label: wolf, pest, exoot, plaag, kerstmenu.