Stadslandbouw en moestuinieren hebben grote voordelen. Een van de dingen die amper of niet onderwerp van onderzoek is, is de CO2-uitstoot van een moetuin. Op 24 januari 2024 verschijnt een onderzoeksverslag in Nature Cities waaruit blijkt dat het niet zo best is en Foodlog kiest voor een zorgwekkende kop. De werkelijkheid is toch ietsje anders.
Wij gebruiken moestuinieren en stadslandbouw in deze tekst door elkaar, want stadslandbouw is een rekbaar begrip en wij, van De Tuinen van MergenMetz, zijn moestuiniers.
Schrik en nuance
De onderzoekers stellen in de inleiding dat “de CO2-voetafdruk van voedsel van stadslandbouw zes keer groter is dan conventionele landbouw.” Schrik! Maar direct daarna wordt dit genuanceerd: in bepaalde gevallen is de moestuin beter dan conventioneel. Het blijkt dat de moestuinier minstens net zo goed, zo niet beter, bezig is in vergelijk tot teelt in verwarmde kassen (gebeurt heel veel) en ingevlogen groenten (wat ook heel veel gebeurt).
Dit pleit ervoor dat moestuiniers eten met wat de seizoenen geven. Dus geen tomaten in de winter, geen ingevlogen sperziebonen of aardbeien bij het Kerstdiner.
Men maakt onderscheid tussen professioneel gemanaged stadslandbouw, collectieve tuinen en particuliere moestuinen. De collectieve moestuinen blijken het minst goed te zijn. Waarom is niet helemaal duidelijk. vermoedelijk gaat het in hoofdzaak om het opbouwen van de (collectieve) moestuin, het gebruik van materialen of misschien te veel mensen die in de tuin werken en uitademen – het is gissen, we zeggen maar wat. De professionele stadslandbouw komt vrij dicht in de buurt van de conventionele groenteteelt.
Polen doen het beter
Het onderzoek is gebaseerd op praktijkervaringen uit 73 tuinen in het Roergebied (Duitsland), Londen (Verenigd Koninkrijk), Parijs en Nantes (Frankrijk), New York City (Verenigde Staten) en Gorzów Wielkopolski in Polen,
En zo blijkt dat de plek ook een factor van belang is. De Poolse stadslandbouw betrof vrijwel uitsluitend privé moestuinen – met een zeer lage CO2-uitstoot – terwijl de Britse vooral collectieve tuinen betrof.
Overigens wijst het onderzoek ook uit dat 23% van de moestuinen het beter doen dan conventioneel. En moestuiniers gebruiken 95% minder kunstmatige meststoffen. In de collectieve tuinen was het gebruik ervan zelfs nul.
Positief over stadslandbouw
Op de site van de Universiteit van Michigan, staat een filmpje, waarin de onderzoekers een en ander toelichten. Het blijkt dat ze stadstuinieren/moestuinieren omarmen en het hen er juist om gaat het beter, duurzamer te maken.
Bij conclusies staat in het verslag: “Stadslandbouw heeft veel voordelen, maar dit onderzoek suggereert dat zelfs low-tech stadsboerderijen en moestuinen een hoge CO2-voetafdruk hebben.” Moestuinieren of stadslandbouw kan wel degelijk klimaatvriendelijk zijn. Denk dan aan:
- Selecteer de juiste gewassen
- Hergebruik materialen. Composteren is het grote voorbeeld, maar denk ook aan sloopresten, puin om kuilen in paden te vullen.
- Gebruik regenwater of grijs water (kijk hier, zo doen wij het)
- Gebruik materialen die lang meegaan, dus geen vierkantemetertuin van grenen planken, die over twee jaar zijn weggerot.
- Teel en eet met wat het seizoen geeft.
Kanttekeningen
De onderzoekers hebben algemene bronnen voor het berekenen van de factoren gebruikt, meest databases van USDA (United States Department of Agriculture). En we lezen dat reizen door de consument niet is meegenomen, terwijl het wel een verschil maakt of je je krop sla uit je tuin haalt of 3,3 kilometer naar de supermarkt moet rijden. Met de fiets of de auto. (Oké, dat doet niemand voor een krop sla, maar toch….)
Voorts vragen wij ons af in hoeverre bijvoorbeeld de vervuilende effecten van transport en productie voor de conventionele landbouw zijn meegenomen. Als het bouwen van schuurtjes en verhoogde bedden in een moestuin is meegeteld, is dit dan ook gedaan bij conventionele landbouw? Dan zwijgen we maar even over de milieuschade. Maar wat dacht je van de tractor die op goedkope diesel rijdt, de kunstmestproductie (nogal vervuilend) en productie en gebruik van bestrijdingsmiddelen (excuus: gewasbeschermingsmiddelen) en dergelijke. Voor de stadslandbouw, waar het onderzoek over gaat, is dat wel gedaan. Maar voor conventioneel, waarmee wordt vergeleken?
De CO2-voetafdruk…..
Waar heeft men het eigenlijk over: er worden de meest levensbedreigende verhalen en scenario’s over CO2 uitgestrooid: angstporno. Er wordt bijvoorbeeld door geen enkele politicus/a een concreet cijfer genoemd over het CO2 gehalte, maar het is wel dramatisch. Maar als men hen vraagt, wat dan dat dramatische cijfer/percentage is, dan geeft men niet thuis of er komt een ontwijkend antwoord of een tegenaanval hoe men in godsnaam dit in twijfel durft te trekken.
Nou, het CO2-gehalte in de atmosfeer wordt gechat op minder dan 1%, meer precies 0.04% en daarvan is de menselijke bijdrage < 1%. En als dit percentage naar 0.02% zou gaan, dan krijgt de plantenwereld het op deze planeet (zeer) moeilijk. Dit neemt niet weg dat wij op een totaal andere manier met de aarde moeten omgaan dan bijvoorbeeld nu het geval is in de agro-industrie. Leg eens gewoon alle puzzelstukjes van "gezondheidsagenda". klimaatagenda, virtuele geldagenda, enz eens bij elkaar en kijk dan naar het totaalplaatje, waar je dan uitkomt.
Doe dus a.u.b. niet ook mee aan deze angstcultuur. Creëer met jezelf en met anderen prachtige moestuinen, voedselparken, (h)eerlijke plekken om te toeven. Ontwikkel met jezelf en elkaar een autonoom leven in gezondheid en vreugde en plezier !!
Hartelijke groeten,
Henny Ketelaar
Los van dit onderzoek en de oorzaken: de globale opwarming heeft wel een relatie met het CO2-gehalte. In 1958, toen de metingen begonnen, was het rond de 315 ppm (parts per million) en in 2022 417 ppm. Dat zal jouw 0,04% zijn. Ons ging het erom dat er in de pers ‘angstkoppen’ verschenen, maar als je het onderzoeksrapport leest, wil men eigenlijk meer (collectieve) moestuinen en zeggen ze: recycle.
Waarom ….om mee te beginnen, wordt CO2 betiteld als zijnde slecht voor de natuur?
Dit is een valse aanname.
Dat hele narratieve over over CO2 moet gewoon van tafel.
Elk onderzoek, en zeker dit globale onderzoek met veel veronderstellingen schiet te kort. Wat betreft Foodlog, ik trap er telkens weer in dat ze bewust ongenuanceerde oneliners plaatsen om de aandacht te trekken. Ze willen vooral discussies starten en zijn geen betrouwbare bron van vakkennis!
Maar dat moestuinders en collectieve tuinen in Nederland slecht presteren kwa CO2, stikstof en milieuvervuiling zou heel goed kunnen zijn. Ik ben van een moestuincomplex bij de deur vertrokken om die reden. Gigantisch veel plastic kasjes, kunstmest en overbemesting met ladingen verse koemest, een gigantische vuilnisbelt met accu’s en ander afval dat niet wordt opgeruimd door de beheerder, een gemeente met ambtenaren die de schijterig zijn om te handhaven,etc.
Een boer vlak bij klaagde ook over overbemesting door de biologische moestuinverenignig die ik ooit heb helpen oprichten. En een voedselvoorelkaar moestuin in Bentelo waar gigantisch veel industrieel karton, bergen vervuilde champost en kostbaar duur drinkwater voor beregening wordt gebruikt, want hey, er is geld zat met die subsidies! Als ik een cursus permacultuur geef om mensen bewust te maken van de onderliggende processen dan zijn ze in eenkeer niet meer geïnteresseerd want het is te ingewikkeld. En kijken ze liever naar populistische websites die ook al permacultuur omarmen, ecofascisme heet dat. Zo kan ik nog wel even doorgaan. M.a.w. er is veel greenwashing in de huidige moestuin en permacultuur hype onder amateurs en semi-proffesionals. Maar onder de serieuze professionals en ervaren tuinders gaat het weldegelijk goed en wordt er steeds meer ‘burgerwetenschap’ proeven gedaan, data verzameld. De hele natuurinclusieve landbouw is volop in ontwikkeling en ik blijf positief maar scheid wel het koren van de kaf.