In 2010 en 2011 werd in het kader van het programma 'Foodprint, Voedsel voor de Stad' in Den Haag een kunstproject uitgevoerd onder leiding van de Brit Nils Norman. Het resulteerde in een paviljoen met tuin in het Zuiderpark en een permacultuurtuin elders. En in april 2012 verscheen een boek.
Omdat we zelf bezig zijn met een eetbare bostuin/eetbaar park, ontvingen we een recensie-exemplaar. En om maar meteen met de deur in huis te vallen: het is niet wat we verwachtten. Maar dat komt door onze informatiebehoefte, die door ons eigen project wordt gestuurd. Dit is een uhhh…. Projectrapport(?) Niet minder boeiend, wel anders.
|
|
Hoe kan Den Haag opnieuw verbinding maken tussen haar bewoners en de voedselbronnen
Foodprint, Voedsel voor de Stad liep van 2009 t/m 2012. 'Een kunstwerk dat groeit en bloeit en heerlijke groente en fruit oplevert, dát is wat de Engelse kunstenaar Nils Norman heeft bedacht voor verschillende Haagse locaties in het kader van Foodprint,' is de inleidende zin over het boek op de website van Foodprint. Stroom Den Haag is de opdrachtgever, de coördinerende instantie voor het project Foodprint, dat als doel heeft antwoord te geven op de vraag 'hoe een stad als Den Haag opnieuw verbinding tussen stadsbewoners en hun voedselbronnen kan maken'. Daarvoor zijn gedurende de jaren diverse gesubsidieerde kunstprojecten uitgevoerd. Dat van Nils Norman c.s. is er een van.
Het boek is niet geschreven door Nils Norman. Het is een bundel van artikelen van diverse handen, al dan niet direct gerelateerd aan het project. Fransjan de Waard schrijft over 'Een voedzame jungle in de binnenstad' en Norman levert zelf ook een bijdrage. En er staat een verslag van een gesprek met hem en Peter de Rooden (Stroom) in.
|
Titel |
Eetbaar Park / Edible Park |
|
Van |
Nils Norman e.a. |
|
Uitgever |
Valiz Amsterdam |
|
ISBN |
978 90 78088 61 5 |
|
Verschenen |
april 2012 |
|
Prijs |
€ 19,50 |
|
Verkrijgbaar bij |
Alle boekhandels en indien u online wenst te winkelen, raden we de Libris-webwinkel aan. Dan verdienen de boekhandels zelf ook nog iets. |
Utopia – Het is hier maar (nog) niet nu.
Zo heet de bijdrage van Norman. Met hink-stap-sprongen en curieuze c.q selectieve plukjes uit de geschiedenis probeert hij een link te leggen tussen het paradijs, Hof van Eden, (de reis naar) Utopia, hedendaagse bewegingen als Transition Towns en de opdracht van Stroom dat Eetbaar Park gaat heten. 'Veel hedendaagse actiegroepen en gemeenschappen, sociale en alternatieve bewegingen, gebruiken of propageren tuinieren als kernidee voor een radicale, sociale omwenteling'. (Dus denk daar aan als u in uw moestuin bezig bent: u bent een groene activist.) Hier en daar drukt hij zich in nogal vage, omfloerste termen uit – wat de Transition Town-beweging als 'sociaal veerkrachtig systeem' als antwoord op peak oil moet betekenen is mij niet duidelijk. Maar deze woorden, zo gedrukt op papier in een boek, staan het wel interessant. Uiteindelijk komen we uit bij het verzoek van de opdrachtgever Stroom. Toen ergens in 2008 de financiële crisis uitbrak werden ambitieuze ideeën van tafel geschoven en het in het boek beschreven plan geconcipieerd. Inderdaad, nog geen utopia.
Norman c.s. kenden permacultuur dus niet
Pikant vind ik de zinsnede 'Ik ging op zoek naar een geschikt biosysteem en permacultuur bleek perfect bij dit idee te passen.' Norman c.s. kenden permacultuur dus niet. Hij gebruikt overigens vaak het woord zou – een woord dat er op duidt dat iets niet is gerealiseerd. Veel x zou = vaak overleg + geen resultaat. Maar troost, er is iets gerealiseerd èn met een nogal ecologisch verantwoord gebrouwd paviljoen.
Zone 5
Het boek telt 160 pagina's met veel foto's en afbeeldingen. Op pagina 89 begint een rondleiding door de tuin rond het paviljoen.
Er zijn vijf zones gedefinieerd. Zone 1 is wat je snel en dichtbij wilt hebben. Zone 5 is de rand van de tuin, waar je 'niets aan doet en waar je niet vaak komt'. Zones hoeven niet rond te lopen. Het kan ook een pad van huis naar de schuur zijn, om het zo maar eens te duiden.
'Zone 5 is echt een permacultuurprincipe, daarom is dit gebied voor onze voorbeeldtuin zo belangrijk'. Dat lijkt wel een impliciete tegenspraak, vooral omdat Menno Swaak, coördinatorEetbaar Park, zegt dat ze zone 5, vanwege het belang, 'in het hart van de tuin plaatsen'.
In de daarop volgende pagina's gaat het over allerlei planten in de diverse zones. Een nogal naïeve voorstelling, vind ik. Maar misschien is het voor stadse lui, met een beperkte horizon, belangrijk te vertellen over brandnetel, els enzovoorts. 'Verder staan er enkele wilgen, bosaardbeitjes en een beginnend eikje. Er groeit echt van alles wat' [in zone 5]. En vervolgens worden de andere zones kort besproken. 'De paardenbloem kun je ook bewust telen, net als witlof onder de grond, dan zijn de bladeren eetbaar, dit wordt ook wel molsla genoemd' [in zone 4]. Ja, ja, het is heftig.
Ideeën
Het boek eindigt met ontwerpen en ideeën om zelf uit te voeren.
Maakbare en andere leuke ideeën voor de stadse mens, want om hen is het allemaal begonnen. Dus alle Hagenezen bouwen een leemoven in de achtertuin en gaan voor hun gemak naar hun eigen, huisgemaakte composttoilet. Waar leegt men die dan? Op de composthoop! (Ziet u het al voor zich, in de tuinen van Benoordenhout, Leijenburg, Transvaal of Mariahoeve?) Maar er staan ook hele praktische dingen in zoals de zelf-irrigatie plantenpot, de kruidenspiraal, een wormencompostbak. Of hoe je zelf kiemgroenten kunt telen. Of het conserveren van de oogst (zonnedroger, inmaken e.d.). Het beestenhotel vinden we leuk, maar… uh… als je een goede permacultuurtuin aanlegt, heb je zo'n ding toch niet nodig?
Verward gevoel
Een curieuze combinatie van utopisch pamflet en doet-het-zelf-instructieboekje, maar toch onweerstaanbaar.
Rond het project hangt de geur van alternatief, non-kapitalisme en er wordt geput uit subsidiegelden. "Een curieuze combinatie van utopisch pamflet en doet-het-zelf-instructieboekje, maar toch onweerstaanbaar." Dat concludeert de recensent van Onze Eigen Tuin. Het veroorzaakt een verward gevoel tijdens en ook na het lezen van dit boek. Misschien is dat wel De Kunst van dit projectverslag. Een groot deel beslaat, soms academisch of filosofisch getinte artikelen. En helemaal achterin is het laaiend praktisch. Maar over de tuin, het Eetbare Park, lees je nauwelijks iets.
Het Eetbare Park is (dus) een organisatievorm van onderop en permacultuur-tuinieren staat in een utopische traditie, aldus Nils Norman. Peter de Rooden van Stroom is enthousiast 'omdat het bestaande situaties in twijfel trekt'. In het Eetbaar Park-project werkten twee groepen mensen samen: permacultuurmensen als vrijwilligers en de betaalde medewerkers van Stroom, die teert op subsidie- en sponsorgelden. Peter de Roo vindt dat spannend. 'De permacultuurmensen zijn heel erg overtuigd van hun mannier van leven,' zegt hij. Ja, dat hebben wij ook mogen ervaren. Bij ons project is de samenwerking al in de kiem gesmoord: de permacultuurmensen haakten in stap 1 al af. Dus in die zin hebben we groot respect voor dit project.
