Eetbare bomen en struiken

Het boek Eetbare Bomen en Struiken verschaft veel informatie boek wat we allemaal in bos, park, plantsoen kunnen plukken en eten. De kennis daarover in enkele generaties verdwenen. Hoogste tijd voor verandering.

Het was begin september 2013 toen we aan de rand van de stad Bamberg onze auto parkeerden. Uit het park kwam een oude vrouw die krom liep onder het gewicht van twee goedgevulde tassen, in elke hand een. We liepen haar tegemoet en ik keek naar de tassen. Ze puilden uit met kornoeljes en andere bessen. Ik lachte verrast.
“Die Leute wissen gar nicht mehr was es alles zu essen gibt,” zei ze terwijl ze me met een glimlach, recht in de ogen aankeek. Woorden die ik niet meer vergeet.

Het boek van de auteur Otmar Diez is uit het Duits vertaald. In Nederland leunen we voornamelijk op de Angelsaksische wereld. Dat kent zijn beperkingen. Want dicht achter ons, bij onze oosterburen, is het leven met de natuur nog behoorlijk gewoon; er verschijnen daar dan ook veel wildplukboeken en kookboeken met wilde planten. Soms geheel gewijd aan een soort.

In Eetbare Bomen en Struiken zijn tachtig soorten beschreven. Diez maakt een onderscheid tussen datgene je in het wild – of langs de weg – kunt aantreffen en wat je meest in parken en perken ziet staan. Dat is een arbitrair onderscheid, want een redelijk aantal “wilde” bomen en struiken staan ook in parken en tuinen. Andersom zelden of niet.

Het boek helpt bovendien met het determineren van het juiste gewas en bevat een jaaroverzicht van wat in welke maand te verwachten is. Wat heel erg goed is aan dit boek is hoofdstuk met giftige bomen en heesters. Daarin is de auteur heel duidelijk. Zoals bij de taxus. Waar Edwin Florès in zijn boek Eten uit de Natuur het eten van een taxus-bes – het rode is eetbaar, de pit/het zaadje is zeer giftig – als een uitdaging presenteerde, is de auteur Otmar Diez verstandig: “Om veiligheidsredenen en omdat het de ‘moeite’ niet echt waard is, kan de taxus het beste als voedsel worden vermeden.” Op pagina 194 is ‘Wat te doen bij een vergiftiging’ opgenomen.
En zo realiseren wij ons opeens, dankzij dit boek, dat de ene fluweelboom de andere niet is.

Het is vooral een praktisch en toegankelijk boek dat niet meer pretendeert te zijn dan het is. Het kent bovendien een redelijk aantal leuke recepten. Voor een luttele prijs krijg je een hele berg informatie. En dan straks natuurlijk berkenwater tappen of jam maken van de rode bessen van de gele kornoelje. Heerlijk!

Na inleidende hoofdstukken met korte aanwijzingen (zoals: mag je wild plukken in natuurgebieden) maakt het hoofdstuk ‘De basisrecepten’ ons lekker. Drogen, azijnen, vruchtenmarmelades of -sappen, gekonfijte bloemen, smaakvolle honing, lassi, likeuren, powermuesli, salades, mueslirepen en veel meer. Lassi? Nee niet de hond uit de televisieserie maar een Indiase drank. Het dient allemaal ter inspiratie. Achterin het boek is ook een receptenindex opgenomen. (Hmmm, mijn oog valt op meidoornlikeur, dat ziet er interessant uit.)

Het boek is redelijk goed vernederlandst, hoewel je bij sommige heesters een vraagteken kan zetten. Meestal onterecht. Want is de kruisbes bij ons een wilde struik? Volgens het boek en Wikipedia wel. Wij noemen het een vossenbes, in dit boek – en ook Wikipedia – is het een rode bosbes.

Tot onze grote vreugde staan ook de appelbes (aronia) en mahonia in het boek. Die laatste is een veel voorkomende park-/perkplant.

Wij gebruiken de bessen van de mahonie in gemengde jams. En nu lezen we dat de bast en wortels giftig zijn. Goed boek.

Iets soortgelijks lezen we bij de fluweelboom. Onder de voedselboswachters is de fluweelboom (Rhus) helemaal in. “Limonadesiroop kan je ervan maken.” Wij hebben de fluweelboom in de tuin; ze woekert en is van de buren naar onze Eetbare Siertuin gegaan. Gelijk heeft ze. Maar nu lezen we dat de ene Rhus nog niet de andere is.

Al met al vinden we dit een heel prettig en ook handzaam boek waaruit we al snel heel wat nieuwe wetenswaardigheden hebben gehaald. Een boek om weer nieuwe smaken te ontdekken. Dus ga zelf ook eens wat meer uit de wilde of gecultiveerde natuur plukken. Ongetwijfeld staat er wat in je eigen tuin waarvan je niet wist dat het zo lekker is.