Botanicum Medicinale is een goed boek, waarin 100 belangrijke medicinale planten worden beschreven. Verreweg de meeste daarvan zijn exotische gewassen. Goede reden om weer eens een verse ananas of papaja te kopen.
Misschien is het de tijdgeest na Covid-19: alweer een boek over heilzame planten. Dit keer een met honderd beschrijvingen van planten, vooral exotische, met compacte maar goede beschrijvingen en mooie tekeningen. De selectie is vooral gedaan op de geneeskrachtige potentie van de plant, niet op de praktische toepasbaarheid in de tuin in Nederland. Dat maakt dit boek vooral interessant voor herboristen.
Een goed en mooi boek dat in een trend past. De afgelopen tijd verschenen er meerdere boeken over heilzame kruiden, onder andere dit (van Nederlandse schrijvers en vooral ook kookboek) en dit (vooral over planten met een werking op de geest). Toch is Botanicum Medicinale anders en aanvullend. Het is (uitstekend) vertaald uit het Engels. De schrijfster Catherine Whitlock is zeer ter zake kundig. Ze is wetenschapsjournalist met een achtergrond als bioloog en immunoloog.
Wetenschappelijk en klinisch aangetoond
Whitlock selecteerde honderd zeer heilzame planten, wereldwijd, met wetenschappelijk en klinisch aangetoonde werking. De planten zijn alfabetisch gerangschikt op Latijnse naam. (Dat zouden meer auteurs moeten doen, want de Latijnse naam is over de hele wereld hetzelfde.) Elke plant krijgt met een dubbele pagina het podium, waarbij telkens in drie vaste kopjes – taxonomische indeling en habitat, oogst, en medische toepassingen – kort en bondig wordt beschreven wat de plant is en wat hij doet. Soms aangevuld met een extra kadertje of tekstblok. En natuurlijk met prachtige tekeningen.
Er is ook een aardige inleiding waarin je iets van historie van kruidengeneeskunde in de verschillende werelddelen terugvindt, en een korte beschrijving van de meest voorkomende werkzame stoffen. Een goede index en verklarende woordenlijst ontbreken niet (maar bronvermeldingen wel).
Verwarmde kas
Let op: van de honderd soorten planten die in het boek voorkomen zijn er slechts twintig werkelijk inheems in Noordwest Europa, zoals kamille, vlier en weegbree. En daarnaast nog een stuk of vijftien uit Zuid-Europa die hier wel goed te kweken zijn, zoals tijm en artisjok. Veel soorten die genoemd worden zijn echt tropisch (zoals ananas, gember, kurkuma, coca, cacao) en kun je hier niet in de tuin kweken, zelfs niet als kuipplant. Een verwarmde kas zou de enige optie zijn. Sommige van deze gewassen zijn natuurlijk wel als vrucht of specerij verkrijgbaar.
Die focus op exotische planten is overigens wel een verbreding van de meeste boeken over kruidengeneeskunde die ik ken; die richten zich vaak toch vooral op planten uit een bepaalde regio of cultuur.
Dit boek is dus minder een plantenboek; het gaat vooral over de heilzame werking. Het is informatief, interessant en boeiend, maar de compacte teksten geven weinig houvast in praktische zin, bijvoorbeeld als het gaat om hoe het te gebruiken (nergens gaat het bijvoorbeeld over de dosis, toch vrij essentieel). Maar het geeft wel een fraai overzicht over wat planten allemaal kunnen doen, en brengt hier en daar nieuwe inzichten door de brede insteek. Erg praktisch bruikbaar lijkt het mij niet.
| Titel | Botanicum Medicinale – Een modern herbarium van geneeskrachtige planten |
| Van | Catherine Whitlock (vertaald uit het Engels door Frank van der Knoop) |
| Uitgever | KNNV Uitgeverij |
| ISBN | 978 90 5011 912 2 |
| Verschenen | 2 mei 2023 |
| Prijs | € 29,95 |
| Verkrijgbaar bij | Alle boekhandels en indien u online wenst te winkelen, raden we deze aan. Dan verdient de echte boekhandel zelf ook nog iets. |
Sint-Janskruid
Ons eigen jaarlijkse tuinevenement Sint Jan is altijd in juni op of nabij 24 juni (van harte welkom, zie agenda voor dit jaar). Na die datum oogst men geen asperges meer, in principe ook geen rabarber, maakt men van groene walnoten nocino, worden de Sint-Jansuien gerooid en ook Sint-Janskruid. Daarom een afbeelding van dit gewas bij deze recensie.
