Planta Sapiens gaat over het bewustzijn van planten, plantenneurobiologie. Ze hebben een eigen vorm van intelligentie, die tot nu toe onderbelicht is gebleven. Plantenonderzoeker en filosoof Paco Calvo vertelt in dit boek over zijn onderzoek naar plantbewustzijn. Planten zijn veel complexer en intelligenter dan wij gewoonlijk denken.
De titel verklaard: Planta verwijst naar het plantenrijk Plantae en Sapiens is denkend (zoals bij Homo Sapiens, de denkende mens.)
Paco Calvo is hoogleraar aan de Universiteit van Murcia in Spanje. Daar geeft hij leiding aan het Minimal Intelligence Lab (MINT Lab), dat zich richt op de studie van cognitie bij planten. Het boek Planta Sapiens verscheen in 2022 in het Engels en nu in het Nederlands. In principe een goed idee, want de denkbeelden en denklijnen die Calvo verkent, zijn zeker interessant voor een breed publiek.
Interessante gedachtes en ideeën
Maar het is niet bepaald een fantastisch boek. Het leest wat ongemakkelijk en we weten niet of dat aan de schrijver of aan de vertaling ligt. Vermoedelijk de schrijver. Op de binnenflap van het boek is het oordeel van The Guardian afgedrukt – Calvo’s enthousiasme is aanstekelijk, “zijn boek is een genot om te lezen”. Maar het is niet het oordeel. Er staan twee besprekingen in The Guardian, op 20 augustus en op 21 augustus 2022. Uit de eerste is de tekst op de binnenflap overgenomen, de tweede recensie strookt met onze eigen ervaring.
We besteden niettemin aandacht aan dit boek, omdat het zoveel interessante gedachtes en ideeën bevat. Dat is onzes inziens op zich al een goede reden om het boek aan te schaffen. Want niet alles hoeft erin te gaan als een hoogstaand literair werk.
| Titel | Planta Sapiens |
| Van | Paco Calvo |
| Uitgever | Noordboek |
| ISBN | 978 94 6471 195 0 |
| Verschenen | 29 augustus 2024 |
| Prijs | € 27,90 |
| Verkrijgbaar bij | Alle boekhandels en indien u online wenst te winkelen, raden we deze aan. Dan verdient de echte boekhandel zelf ook nog iets. |
Calvo beargumenteert in zijn boek dat planten, hoewel ze geen hersenen hebben zoals dieren, toch in staat zijn tot allerlei vormen van leren, geheugen, en complexe interacties met hun omgeving.
Daarbij bouwt hij voort op recente wetenschappelijke ontdekkingen die aantonen dat planten signalen kunnen verwerken, informatie kunnen opslaan en zelfs kunnen reageren op verschillende stimuli. Dit blijkt uit fenomenen zoals tropismen (de manier waarop planten reageren op licht of zwaartekracht), het gebruik van chemische signalen om met andere planten en organismen te communiceren, en het vermogen om hun groei aan te passen aan hun omgeving. Calvo stapt daarbij in grote schoenen: Charles Darwin deed al beroemd onderzoek naar hoe planten zich aanpassen aan hun omgeving, en ook hij vroeg zich af hoe ze daarbij waarnemen, reageren, enzovoorts. Ze hebben geen hersenen zoals wij, maar toch misschien wel een vorm van bewustzijn. En is bewustzijn niet een vorm van intellligentie?
Wij schreven al een aantal maal over plantintelligentie, onder andere: ‘boon zoekt staak‘ (dat is van MINT), ‘verdedigingssysteem van planten‘, ‘planten en klimaatverandering‘ en ‘we gaan luisteren naar planten‘
Kritiek
Planta Sapiens levert ook kritiek: wij mensen stappen wel heel makkelijk over de intelligentie van niet-dierlijke organismen heen. Waar voor dieren de afgelopen vijftig jaar of zo al stappen zijn gezet – bijna niemand beschouwt dieren nog als domme machines -, geldt dat voor planten of andere levensvormen veel minder. Calvo zegt dat planten actieve, doelgerichte wezens zijn. En hij vindt dat we ons hele idee van intelligentie zouden moeten uitbreiden om veel meer vormen van bewustzijn, denkvermogen, enzovoorts, in al hun complexiteit te omvatten. Waaronder dus ook in het plantenrijk.
En tja. Als kind heb ik een fase gehad dat ik geen taugé wilde eten, omdat ik dat zielig vond voor die jonge plantjes. Dat was waarschijnlijk niet zo ver bezijden de waarheid.
