Heb je je ooit wel eens afgevraagd hoe het komt dat een boon rond takken en stokken omhoog klimt? Of hoe de ranken van de leden van de komkommerfamilie telkens weer iets vinden waar ze zich aan vast hechten? Onderzoekers van Mint concluderen dat planten de aanwezigheid voelen. Hoe? Dat is nog de vraag.
Recent zijn wetenschappers tot de conclusie gekomen dat sperziebonen gevoelig zijn en ook opzettelijk c.q. een vorm van beredeneerd gedrag vertonen. Dat idee is misschien even wennen. Eerst hadden we ons, door misplaatst superioriteitsgevoel, boven het dierenrijk gesteld – de evolutietheorie van Wallace en Darwin werd eerst twintig jaar na Darwins dood min of meer algemeen geaccepteerd – , inmiddels beseffen we dat we er deel van uitmaken.
De vraag of planten wel of niet voor hun daden kiezen en gevoelens of zelfs bewustzijn bezitten is voor veel botanici een heikele kwestie. Hoewel planten duidelijk voelen en reageren op hun omgeving, betekent dit niet dat ze complexe mentale vermogens bezitten.
Intelligentie
Het woord “intelligentie” wordt geassocieerd met acties die worden ingegeven ofwel enigermate beredeneerd, gebaseerd op ervaring of theoretische kennis. Of een combinatie van beide.
MINT – het minimal intelligence lab – is onderdeel van de Universiteit van Murcia. Kort door de bocht gezegd: ze onderzoeken intelligentie en met name plantneurologie. Zonder dan dat planten zenuwbanen hebben. Onderzoek van MINT suggereert dat ten minste één type plant – de sperzieboon – misschien wel gevoeliger is dan we denken.
Onderzoeker Paco Calvo denkt dat planten kunnen denken. Hij bedacht een experiment om te onderzoeken of sperziebonen opzettelijk op de staak mikken, of gewoon in het wilde weg groeien en tegen objecten botsen en die ze dan gebruiken. “De vraag is: tonen de bonenplanten, terwijl ze het object naderen, doelgericht gedrag dat in overeenstemming is met anticiperen op en verfijnen van hun bewegingen,” aldus Calvo in The Guardian.
Hij en andere onderzoekers – van: Rotman Institute of Philosophy (Canada), Department of Biology, Faculty of Science, Urmia University (Iran), Department of Psychology, University of Cincinnati (VS)- gebruikten time-lapse fotografie om het gedrag van twintig bonenplanten vast te leggen, totdat het puntje van bonenplant contact maakte met de staak.
De bonen hadden een identieke omgeving, het enige verschil was het wel of niet aanwezig zijn van de staak, op 30 cm afstand van de plant.
Aan de hand van deze beelden analyseerden de onderzoekers de dynamiek van de groei van de plant – de nutatie, oftewel het draaiende zoekende gedrag die een stengel van de plant vertoont. Ze ontdekten dat, als er een staak aanwezig was, het gedrag van de bonen meer gecontroleerd en voorspelbaar was. Het was te vergelijken met geblinddoekte personen in een donkere kamer sturen waarin een obstakel staat. Bij de ene persoon vertel je wel dat het obstakel er is, de ander laat je gewoon uh… struikelen.
“We zien deze tekenen van complex gedrag, het enige verschil is dat het niet op neurale basis is, zoals bij mensen,” zei Calvo. “Dit is niet alleen adaptief gedrag, het is anticiperend, doelgericht, flexibel gedrag.”
In onderstaande video legt Paco het haarfijn in het Spaans uit.
Is dit het?
Het onderzoek werd gepubliceerd in Scientific Reports (open hier de PDF).
“Hoewel het onderzoek goed lijkt, is het niet duidelijk dat het ons veel nieuws leert over plantgevoeligheid of intelligentie,” zei Rick Karban, die plantencommunicatie bestudeert aan de Universiteit van Californië, Davis. “Al meer dan een eeuw zijn wetenschappers zich ervan bewust dat planten aspecten van hun omgeving voelen en daar op reageren. Begrijpen hoe planten dit doen is een actief gebied van het actuele onderzoek. Of je ervoor kiest om deze processen te beschouwen als een kwestie van gevoel of intelligentie, hangt helemaal af van de manier waarop je ernaar kijkt”.
“Ze doen de dingen zo langzaam, dat ze het zich niet kunnen veroorloven om het opnieuw te proberen als ze missen,” filosofeert Calvo. Daar zit wat in. Er is nog heel wat te onderzoeken….
Dus als je dit voorjaar – na de IJsheilgen! – bonen legt, doe het eens wat anders en kijk hoe je bonen de staak zoeken.
Lees ook:
Verdedigingssysteem van planten
Planten en klimaatverandering
