Natuurgeneeskundige zelfzorg

Marion de Kort stelde een praktisch handboek met de titel Natuurgeneeskundige Zelfzorg samen, dat gaat over de heilzame werking van planten op de vele dagelijkse kwalen die ons, mensen, treffen. We kunnen daar met planten zelf wat aan doen. Dat heet zelfzorg. Het handboek is ter zake kundig geschreven, praktisch, beknopt en geen zweverig geleuter en gebaseerd op betrouwbare bronnen. Een boek dat in elk huishouden hoort.

We kennen Marion de Kort, voornamelijk van haar boeken en hebben groot respect voor haar kennis over de stoffen die in planten voorkomen. Normaliter lezen we op de website van het Voedingscentrum over de voedingswaarden van groenten. Maar dat is zeer beperkt, zowel voor wat betreft het aantal planten (de meest courante groenten), als de vermelding van het aantal verschillende ezonde stoffen. Op onze eigen website proberen we bij de groentebeschrijvingen een stapje verder te gaan. Marion de Kort gaat nog verder, zowel qua kennis als de grote variëteit aan planten, heilzame kruiden. En dus niet beperkt tot wat we als groenten kennen.

Eerder schreef ze het Wildpluk Compendium – een uniek en geweldig boek. In dit handboek Natuurgeneeskundige Zelfzorg koppelt ze de kwalen aan planten. Iets dat grootheden in de zestiende en zeventiende eeuw ook deden. Dodoens, De Lobel en bijvoorbeeld Blankaart, waren medici en daarom plantkundigen. Het lijkt erop dat De Kort met dit boek die traditie voortzet. Maar dan beperkt tot zelfzorg, geen grootste medische toepassingen en kuren: bij de complexere kwalen verwijst ze resoluut naar de huisarts.

Het boek is ingedeeld naar verzorgingsgebied, delen van ons lichaam. In de inleidende hoofdstukken verstrekt ze basisinformatie: begrippen, doseringen en bereidingswijzen. Daarna volgen de hoofdstukken met titels als Huid, Ogen, Maag & Darm, Zenuwstelsel et cetera. En in deze hoofdstukken de kwalen. Bij Luchtwegen zijn dat bijvoorbeeld griep, bronchitis, amandelontsteking, hooikoorts. Bij Zenuwstelsel bijvoorbeeld depressie, stress, nachtrust, migraine.

Bij elke aandoening worden planten en hun werking beschreven. Het ziet er zeer verzorgd en deskundig uit. We kennen Marion de Kort als iemand die met beide voeten op de grond staat. Ze deelt in dit handboek kennis die op degelijke en betrouwbare (wetenschappelijke) bronnen is gebaseerd. (Bij ons eigen onderzoek naar de groenten, zie we keer op keer dat de hedendaagse wetenschap nog steeds bezig met het onderzoeken van stoffen in planten (groenten) en hoe deze de menselijke gezondheid bevorderen – of schaden.)

Het grote | kleine Handboek Natuurgeneeskundige Zelfzorg is een zeer mooi, praktisch groot en toch klein (qua formaat) werk, dat wat ons betreft wel in elk huishouden een plaats mag krijgen. Al is het alleen maar om te weten wat planten voor mensen betekenen.

Handboek Natuurgeneeskundige Zelfzorg is, net als het Compendium, in eigen beheer uitgegeven en zeer verzorgd: harde kaft en – hoera! – twee leeslinten.

Natuurgeneeskundige Zelfzorg

Hoe moet je zo’n boek als dit recenseren? Één ding is klip en klaar: het is opgesteld als een (snel) naslagwerk. Niet te groot, niet te zwaar. Laten we een voorbeeld nemen. Achterin het boek is een register met aandoeningen opgenomen. We nemen iets simpels: schaafwonden en snijwonden. Met ons werk in de tuin lopen we deze bij wijze van spreken dagelijks op.

Schaafwond

De Kort maakt onderscheidt tussen oppervlakkige en diepe schaafwonden. En scheurwonden. Bij de laatstgenoemde verwijst ze naar een arts. En bij oppervlakkige schaafwonden doen we niets: schoonspoelen en drogen aan de lucht. Dat is nu een helder advies. (Een pleister is vaak niet goed, maar oké om een kind te troosten.) De plant kan helpen is de goudsbloem, in de vorm van goudsbloemzalf (bij winkels te koop, maar ook zelf te maken, pag 169). Goudsbloem werkt antiseptisch, bevordert wondgenezing en vermindert littekenweefsel. Ook kan je hemelsleutel gebruiken. De bijnaam is pleisterplant. Dan weet je het wel. Of rauwe honing. Bij diepere schaafwonden voldoet alleen goudsbloem.

Splinter

Toevallig lezen we even door tot splinter. We hebben er regelmatig een in onze vingers. De Kort behandelt dit onderwerp voor het geval je de splinter er niet met een pincet uit krijgt. Dan staan verschillende middelen ter beschikking. Een ervan hebben we standaard in onze keukenkast: baking soda. Kijk, dat is handige informatie.

Nachtrust

Het is bijna routine: elke nacht worden we rond 04:00 uur wakker, lezen wat en slapen pas tegen 06:00 uur weer in, of we staan voeg op. Andere jaren werden we later wakker – nog steeds vroeg, maar later. Misschien is dit een nieuw natuurlijk ritme, want ’s avonds sukkelen we rond tienen in de luie stoel in slaap. We lezen bij Nachtrust dat er negen planten zijn die kunnen helpen. Zoals citroenmelisse of hop of echte kamille. De Kort vermeldt. indien van toepassing, ook de bijwerkingen van de plant. Zo bevat kamille cumanine en dat blokkeert vitamine K in in de lever. Dat weer tot gevolg heeft dat je bloed minder snel stolt. Dus als je van je arts al bloedverdunners hebt voorgeschreven gekregen, kan je beter eerst met haar of hem overleggen, voor je dagelijks kamillethee gaat drinken.

Iets dergelijks staat ook bij citroenmelisse, dat werkt bloeddrukverlagend. Als je al van je dokter pillen hebt die de bloeddruk verlagen, is het misschien goed dit in de gaten te houden. (Heb je een bloeddrukmeter?) Blijft er nog wat over om gerust en goed te slapen? Ja hoor: de andere zeven kruiden.

Receptuur

Na de hoofdstukken met kwalen en de remedies, treffen we een hoofdstuk met de titel Receptuur. Hierin worden, net zo kort en bondig, zaken behandeld als: hoe maak je anijsmelk? Of een infusie van duizendblad? Goudsbloemzalf? Erg handig hoofdstuk.

En daarna volgt het overzicht van natuurlijke geneesmiddelen: bij elk gewas worden de kwalen, alleen bij naam, vermeld waartegen ze kunnen helpen. Ons oog valt op berendruif. Dat gewas staat in onze tuin, bij de verfplanten. Maar het helpt kennelijk ook tegen blaasontsteking. Zo zie je maar weer.

Het boek bevat een aantal meer van die praktische overzichten c.q. registers. Ze maken het opzoeken van plant of kwaal makkelijk. De Bibliografie is indrukwekkend: een lijst van 103 internetbronnen, vier boeken en een school. Maar ja, bij die internetbronnen staat niet wat en waarvoor ze zijn geraadpleegd. We pikken https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32650414 eruit. Dat betreft melisse. (Een heuse toevalstreffer, omdat we hiervoor al melisse hadden vermeld.)

Disclaimer

Het handboek kent voorin een heldere disclaimer. Het moet namelijk worden gezegd en Marion weet dat: geen mens is hetzelfde. Het is niet uitgesloten dat sommigen onder ons anders reageren op bepaalde stoffen. In onze moderne tijd zijn we veelal bekend met o.a. glutenallergie, lactose-intolerantie, mensen die heftig reageren op schaal- en schelpdieren, enzovoorts. Ons lichaam kan dus ook anders dan verwacht reageren op plantenstoffen. En De Kort waarschuwt ook voor het geval je medicijnen gebruikt: overleg dan eerst met je dokter. En vergeet niet: ze heeft het boek geschreven voor persoonlijk gebruik. Ga dus niet doktertje spelen.