Op het moment dat we dit schrijven, vriest het -5. Sommige zaden hebben een nachtvorstje nodig om te besluiten dat ze moeten kiemen. Voor ons, de nu nog niet letterlijk doorgewinterde tuinier, is het nog een rustige maand. In januari kunnen we nog dromen, daarna begint het zaaien.
Niet veel doen
Onze ervaring is dat het voorzaaien van erwten weinig tot geen winst oplevert, tenminste als het de bedoeling is deze later buiten uit te planten. En te vroeg leggen van tuinbonen en erwten in koude natte grond, kan leiden tot het wegrotten van de zaden. Wij zaaien tuinbonen wel voor in de koude bak, dus onder glas (zie hierna).
Herstel randen bedden
Onze moestuin kent bedden van ca. 6 meter lang en 120 cm breed. De randen van de bedden zijn 3 cm dik eiken planken. Dat kost wat, maar het oogt ook mooi en betekent dat de bedden iets verhoogd zijn, dat voordelen biedt. Maar deze planken hebben geen eeuwig leven, dus af en toe moet er herstel plaatsvinden. (In het verleden waren ze 2 cm dik….)
Kalk
We werken nu ook wat kalk (gemalen eierschalen) in de grond, vooral daar waar de kolen komen. Lees dit.
Zaai- oogstplan
Er is nog tijd genoeg om te knoeien met het zaai- en oogstplan We hebben ons zaai- en oogstplan voor 2026 nog niet gereed. Maar wat we nu al hebben, kan je bekijken. Klik hier (MS Word-bestand).
Voor wat betreft de kolen moeten we nog een paar keuzes maken, bij de bonen zaaien we pronkboon Curchfield Black weer, voor vermeerdering en de bijzondere kievitsboon Lamon.
Snijboon musica zien we naar uit. We verkopen weinig zaad van deze. Worden er nog wel snijbonen gegeten in Nederland? Bij witlof hebben we de hand weten te leggen op het nieuwe ras, met, als het goed is, ouderwetse kenmerken: Schriek. Dus dat gaan we beleven in 2026 of misschien zelfs 2027, als we de witlof oogsten.
Rainbow Sweet Inca waren we kwijt. Maar weer teruggevonden. Dus nu vermeerderen. Dat geldt ook de brandywine-variant die we hadden. Ook weer teruggevonden. En we vermeerderen het ras Aurora 100, dat, als we goed zijn geïnformeerd, niet meer verkrijgbaar is. Over een jaar dus wel.
Warm voorzaaien
Voor een aantal gewassen is het beter wachten tot februari, maar sommige, zoals pepers en aubergines, vragen een hele lange tijd eer ze vruchten maken. Dus tja, er is niets op tegen om ergens eind januari alvast pepers en aubergines te voor te zaaien. Maar dan moet je ze ook een tijdje in pot opkweken – of een verwarmde kas/serre hebben.
Koud voorzaaien
Als het minder koud is, kan je al tuinbonen leggen. Wij leggen ze in de koude bak. Vroeg getrokken tuinbonen plant je later over naar de plek in de moestuin. Het voordeel is dat je grotere planten hebt en als de zwarte luis wil toeslaan, heeft dat vrijwel geen effect. Koud voorzaaien kan ook met sla, tuinkers en andere kruiden. In onze kas hebben we planten voor de Eetbare Siertuin voorgezaaid. Daar moet de vorst overheen.
Niet spitten
Nog los van het feit dat een ongeroerde aarde beter is dan er lustig op los spitten, betekent omspitten dat de koude bovenlaag twintig, dertig centimeter dieper wordt gelegd. Het opwarmen van de grond duurt dan ook langer. En dat betekent een (iets) tragere start met zaaien en uitplanten.
Wij werken nu dan ook nog geen compost of mest in de grond. Met onze zandgrond zouden dan bovendien veel voedingsstoffen wegspoelen voor er planten komen te staan.
Snoeien
Op zachte dagen kunnen nog diverse fruitstruiken worden gesnoeid, zoals kruisbessen en rode, witte en zwarte aalbessen.
Wintersnoei
Voor appels is januari, als het even niet vriest, de perfecte maand voor de wintersnoei. De appelbomen waren in de voorgaande jaren verwaarloosd en foutief gesnoeid. Onze tuinhulp Stephan had er dit jaar (2025) weer wat moois van gemaakt. Maar dat betekende heel wat waterloten, die groeien recht omhoog. Een deel ervan kan het best nu al worden gesnoeid, in de zomer de rest. Meer weten? Lees dit bijvoorbeeld.
Oogsten
Niet spitten? Niet spitten? Wat wel spitwerk kost, is het uit de grond halen van de aardperen. We hebben een bed van tien meter lang en zo’n anderhalve meter breed. En aardperen kunnen twee spaden diep zitten.
De kleine aardperen gingen voorheen naar onze bonte bentheimer landvarkens, maar die hebben sinds 8 mei 2024 een ander tehuis. Waarheen nu met de kleine? We strooien ze in de natuur. En de grote eten we op en herplanten we.
De pastinaken en schorseneren staan ook nog gewoon in de moestuin. Om die te oogsten moet je de grond ook roeren, om maar niet te spreken van onze witlo(o)f, die onder een laag dekaarde ligt.
Wat graven en spitten in de moestuin is natuurlijk wat anders dan steevast met grof materieel hele akkers diep te ploegen.
