Het wordt veel vaker gezegd: Zij die regelmatig in de natuur vertoeven en in de aarde wroeten zijn gelukkiger en hebben minder last van ziekten en allergieën. En dat is onlangs weer eens bewezen met een curieus onderzoek.
Kort samengevat: Een aarde met een rijk bodemleven is niet alleen goed voor de natuur en de teelt van gewassen, het zorgt er ook voor dat het menselijk lichaam goede weerstand opbouwt tegen allerlei allergieën en ontstekingsziekten.
Wroeten in de aarde, wandelen in de natuur en niet te schoon leven zorgt voor een gezonde bacteriehuishouding op de huid en daardoor voor een betere gezondheid.
De pech is dat door onder andere ons agrarisch model de aarde verschraalt. Het wereldwijde verlies aan biodiversiteit heeft daardoor direct effect op ons lichamelijk welzijn.
Wij, biologische moestuiniers zijn dus dubbel gezond: we eten gezonde groenten èn zitten met onze handen in rijke grond.
Gesplitst Karelië
Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1944) heeft Finland een groot deel van wat toen Karelië heette, afgestaan aan de toenmalige Sovjet-Unie, nu Rusland. Er werd een grens getrokken. Veel Finnen zijn naar Finland verhuisd. Russisch Karelië is herbevolkt, zoals dat heet, en bestaat thans voor pakweg 15% uit autochtone Kareliërs.
Het Finse deel werd na de oorlog in rap tempo gemoderniseerd, zoals de rest van West-Europa.
Het Russische deel bleef meer landelijk, traditioneler.
Het grensgebied in Karelië levert zeer waardevolle gegevens op over hoe de mensen en natuur in relatie tot elkaar staan, en “vooral als het gaat om het verband tussen blootstelling aan het milieu en de gezondheid van het immuunsysteem”, zoals het in het artikel in The Scientist wordt omschreven.
Onderzoekers van de Universiteit van Helsinki vergeleken de gegevens van de inwoners van de stad Finse stad Joensuu en omgeving in Finland en Pitkjaranta in Rusland. Ze stelden vast dat de prevalentie van allergieën – het voorkomen van ziekten in termen van x per (honderd-)duizend inwoners – in Finland aanzienlijk hoger is dan aan de Russische kant. Men vermoedde dat de blootstelling aan microben daaraan ten grondslag ligt.
Al eerder werden indicaties in die richting gevonden: tussen West- en Oost-Duitsland, in een vergelijk tussen Estland en Zweden en tussen het stedelijke en platteland van Mongolië.
Biodiversiteitshypothese
Drie Finse wetenschappers (de inmiddels overleden ecoloog Ilkka Hanski, en onderzoekers van het universiteit ziekenhuis in Helsinki Tari Haahtela en Leena von Hertzen) stelden eerder al dat “de totale biodiversiteit – en dus ook microbiële diversiteit – van de leefomgeving de gezondheid van de mens beïnvloedt via veranderingen in de samenstelling van het microbioom. [Microbioom is de verzameling micro-organismen in ons lichaam: bacteriën, gisten, virussen, MM]. Een wereldwijd verlies aan biodiversiteit is de oorzaak van de ontregeling van het menselijke immuunsysteem. En dus van de toename van allergische en ontstekingsziekten waargenomen in ontwikkelde landen over de hele wereld.” Oftewel:
Hoe schoner wij leven, hoe zieker wij worden.
Ons immuunsysteem hapert
Nu was al min of meer sinds het einde van de vorige eeuw bekend dat ultieme hygiëne niet goed is. Het leidt tot immuundisfunctie, zoals dat heet: een haperend immuunsysteem. Want ons immuunsysteem is gebaseerd is op microben die al tienduizenden jaren bekend zijn. Ga je daaraan rommelen, dan is de balans weg en worden mensen ziek.
De Britse microbioloog Graham Rook schreef in 2004 dat in de rijke, ontwikkelde delen van de wereld drie ziekten sterk in opkomst waren: (1) allergieën, (2) ontstekingsziekten in de darmen (o.a. Ziekte van Crohn) en (3) auto-immuunziekten (diabetes type 1 en MS).
De hypothese van deze drie Finse wetenschappers ging een stapje verder. Zij stellen dat er een verband bestaat tussen de huidmicrobiota [de samenleving van microben die op de menselijke huid leven, MM] en allergieën.
Acinetobacter
Terug naar Karelië.
De Zweedse onderzoekster en immunoloog Nanna Fyhrquist werkte mee aan het Finse onderzoek en zegt dat “kinderen op het platteland, omringd door bos en groen, veel minder allergisch waren [dan Finse kinderen in stedelijke omgevingen], en ze hadden ook een veel rijkere huidmicrobiota,”
De plattelandskinderen hadden, begrijpelijkerwijs, meer diverse bacteriën op de huid, met een grote overvloed aan Acinetobacter, die op planten voorkomt. Deze multiresistente bacterie staat bekend als een ziekenhuisbacterie die voor verzwakte mensen levensgevaarlijk kan zijn. Doch de kinderen produceerden (daardoor) meer van de ontstekingsremmer cytokine IL-10.
Niet alleen de kinderen, maar alle Karelische Russen hadden veel meer van deze bacterie op de huid dan de Finse en veel minder allergieën. Dus zou Acinebactor kunnen helpen bij het verbeteren van het immuunsysteem?
Schone muizen, vieze muizen
Men ging experimenteren met een aantal vrouwelijke muizen op schoon strooisel en een aantal zussen op potgrond dat bewaard was in een stal waarin o.a. schapen waren geweest.
Na zes weken waren de muizen met schoon strooisel gevoeliger dan de muizen op bacterierijke grond.
De ingewanden van de “vieze” muizen bevatten meer specifieke bacteriën dan de “schone” muizen. Het betrof de bacteriën die juist bij mensen die aan astma en ontstekingen lijden minder voorkomen. Ook het gehalte aan ontstekingsremmende eiwitten was bij de vieze muizen beduidend hoger, waaronder het enzym A20. Hiervan is bekend is dat het beschermt tegen astma. [In 2010 werd dit bekend en er verschenen artikelen in de pers met de titel ‘Boerderijstof voorkomt astma’, MergenMetz] Men denkt daarom dat ook de sporen in de lucht bijdragen, dus dat mensen die langere tijd in de natuur doorbrengen ook gezonder worden.
Ook via de lucht
De Australische ecoloog Martin Breed van Flinders University in Adelaide, Australië, houdt zich bezig met de herstel van de natuur. Het project heet HUMI – Healthy Urban Microbiome Initiative. Zo plaatsen hij en zijn studenten drie bakken voor kooien met jonge muizen. Een bak was gevuld met aarde uit de wilde natuur, een met aarde van agrarische grasland en een lege bak. Ze bliezen er met een ventilator gedurende twee uur per dag een lichte wind over. Richting de muizen, uiteraard. De microbiomen van de dieren veranderden. En, je kan het raden, de rijkere aarde leverde gezondere muizen.
Meer natuur in stedelijke omgeving en rijke aarde
De algehele conclusie is dat blootstelling aan de diverse bacteriën in de natuur een breed scala aan positieve gezondheidseffecten heeft. Wetenschappers roepen planologen en landschapsontwerpers daarom op om in de steden meer natuur in te bouwen.
Meer biodiversiteit zorgt voor betere weerstand tegen ziekten, zou je kunnen zeggen. En nu ook wetenschappelijk bewezen. Maar het probleem is dat de biodiversiteit in de aarde wereldwijd afneemt.
Links
Voor als je verder wilt lezen, links en onze bronnen:
Nature and mental health: An ecosystem service perspective
How adding microbial diversity to urban environments improves health
Rural Teens Have Fewer Allergies
Mycobacteria and other environmental organisms as immunomodulators for immunoregulatory disorders
Time spent in nature is good for you
Hunt for the origin of allergy – comparing the Finnish and Russian Karelia
Naturally-diverse airborne environmental microbial exposures modulate the gut microbiome and may provide anxiolytic benefits in mice
