Grube (groeve) Messel is een unieke vindplaats van prehistorische fossielen met huid en haar. En het is niet eens zo ver van Nederland. De groeve behoort tot het UNESCO werelderfgoed. Het bezoek zeker waard.
Kadootje – Cadeau-idee!
De fossielen die in de Grube Messel worden gevonden zijn pakweg 47 miljoen jaar oud (dat tijdperk heet Eoceen – let wel: de dinosauriërs zijn zo'n 65 miljoen jaar geleden uitgestorven). Messel lag in een vulkaanlandschap, aan zee.
De groeve Messel is een vulkaankrater in en toenmalige regenwoud. Van alles is er in de loop der jaren in geraakt en in naar schatting 1½ miljoen jaar was de krater vol. Vlak. Dicht. De oudste laag bevindt zich op 130 meter diepte. Vandaag de dag is 60 meter opengelegd.
Hier was waar nu Napels ligt
Klimaatverandering? Opwarming? Maak je niet druk. Vroeger was het toch ook warm in Nederland.
"Hier was waar nu Napels ligt," verduidelijkt onze gids. Dat betekent dat Nederland in die tijd iets boven Rome lag. Dat waren dus subtropische temperaturen hier.
"De continenten verschuiven met het tempo waarop onze vingernagels groeien," voegt ze er aan toe.
Daar hadden we nooit bij stil gestaan.
De klimaatdiscussie wordt door sommigen onder ons wel eens gebagatelliseerd met het argument dat het vroeger in Nederland ook tropisch warm was. Dus nu wordt het na koude gewoon weer warmer. Wat maakt dat uit? Welnu: We schuiven naar het noorden, dus we zouden het kouder moeten krijgen. Zeker niet warmer.
Afvalstortplaats
Onder in de groeve staat een torentje. Daarvoor ligt keurige grond. Dat is een drainagelaag, ooit voor de stortplaats gemaakt. In het torentje bevindt zich een grondwaterpomp. Anders loopt de boel vol water. Tot voor kort – 1991 – wilde men de groeve gebruiken om er afval in te dumpen. Langdurige protesten deden de regering van de deelstaat Hessen uiteindelijk zwichten. Nu is het UNESCO Werelderfgoed.De weg naar de groeve is breed. Ooit aangelegd om vuilniswagens op en neer te laten rijden. Dat is er gelukkig nooit van gekomen. Op het hek hangt een rookverbodsbord. Niet zonder reden.
Oliewinning
Als u denkt dat de olie-industrie, zoals we die kennen, in Texas Amerika is begonnen, heeft u het mis. Tot 1960 is bij Messel olie gewonnen. Men begon rond 1860 bruinkool te winnen, maar allengs bleek dat er in het schaliesteen olie was opgeslagen. Men produceerde er, naast bezine, ook parafine en teer. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werd 40% van de Duitse oliebehoefte ingevuld door Messel. Er stonden zo'n dertig kraakinstallaties. Het stonk dusdanig in de omgeving dat men zei: "Es messelt."
Meer dan botten
Het schaliesteen lijkt op leisteen, maar is zacht. Bros. Het bevatte geen gas, zoals schaliegas dezer dagen een actueel onderwerp is, maar olie. Als het in de zon ligt, droogt het uit en verbrokkelt. Maar daarbij ontstaan dus ook brandbare gassen. Vandaar het rookverbod bij de ingang.
Messelpaard
In 1875 werd de eerste fossiele krokodil opgegraven. In 1911 het beroemde Messelpaard. Maar er zijn ook palmen, halfapen/lemoren gevonden. Veel zoogdieren, maar ook reptielen, amfibieën en vleermuizen. De ochtend op de dag van ons bezoek was er weer iets bijzonders gevonden."Dat zal later deze week wel in het nieuws komen," zegt de gids trots. Veel fossielen zijn al niet meer bijzonder.
Per jaar worden er pakweg drieduizend gevonden die men meeneemt. Dat zijn zo'n 700 vissen, 300 vogels en 2000 zoogdieren.
Schlammfisch
Heel veel van de vissen is, wat de Duitsers Schlammfisch noemen. In het Nederlands moddersnoek. Deze massavondsten worden niet verkocht of wat dan ook. Dat strookt niet met het UNESCO-beleid. Jammer, we hadden graag zo'n steentje meegenomen.
Fossiele dieren worden in epoxy gegoten. Dat geeft ze een gelige uitstraling. De plakken schaliesteen worden in bakken water bewaard om ze voor uitdrogen te behoeden.
Museum
Sinds een paar jaar staat er een fraai museumgebouw naast de groeve. Hierin wordt in de tentoonstellingsruimte duidelijk gemaakt hoe de wereld in elkaar zit. Heel bijzonder is een tijdlift. De bezoeker zit in een ronde ruimte. Het blijkt een lift. Geen echte, maar op de wanden eromheen wordt door middel van een film het gevoel gegeven dat je heel diep zakt. Af en toe is er een tussenstop bij een aardlaag.
Het einde is 47 miljoen jaar geleden.
