Zondag 15 juli 2018 waren we bij Restaurant De Pronckheer in Cothen en deden mee aan een zogenaamde crawfish boil; het peuzelen van rivierkreeftjes van de invasieve soort. Want ook hier geldt: “If you can’t beat them, eat them‘. Het was een bijzondere gebeurtenis.
Het is altijd een feestje om bij De Pronckheer te eten. Een bijzonder leuk restaurant dat door zeer aardige mensen, Inge Stolk en Arjan Smit, wordt gedreven. Altijd aparte gerechten en ingrediënten. Zo hebben ze Sloot Food tot een begrip gemaakt. De Pronckheer is een icoon in het Nederlandse restaurantwezen.
Dit is je grote vriend!
Crawfish zijn kreeftjes. Een boil komt inderdaad van koken (to boil). Het is, dankzij het gebruik in Louisiana, een generieke aanduiding geworden voor een sociaal evenement waarbij schaal- en schelpdieren centraal staan, de crawfish boil en de seafood boil.
Even tevoren gaf chef Arjan Smit iedereen een theedoek.
“Dit is je grote vriend,” sprak hij. “Rivierkreeftjes worden met de hand gegeten.”
Die bij De Pronckheer op tafel werden uitgestort, waren gevangen door binnenvisser André Blokland. Ze zijn van de invasieve soort, die de waterschappen graag zien verdwijnen en smaakten uitstekend. De garnering was ook lekker: zeekraal, lamsoor, aardappels (met kurkuma), paarse en anderskleurige wortels, suikermais, wat paddenstoelen. En een heerlijke bloemkool. Geen bord, vork of mes.
Het was een leuke, aparte gebeurtenis om zo, met zijn allen, aan een lange tafel rivierkreeftjes peuzelen. Telkens werden nieuwe kreeftjes bijgestort.
Niet erg netjes
We begrepen dat een redelijk aantal mensen dat had aangegeven te komen – dat heet: gereserveerd – niet verscheen. WK Voetbalfinale, Wimbledon finale heren tennis, Tour de France. En crawfish boil. Het was voor ruim twintig mensen kennelijk voldoende reden om hun voorkeur op het laatste moment bij te stellen en niet te komen.
Dit is, op zijn zachtst gezegd, niet erg netjes. Er werd op hen gerekend met de inkoop van ingrediënten en personeel is ingehuurd. Iemand die afbelde had, naar verluidt, nog een rare gedachtekronkel: “Maar twee mensen minder, dat maakt toch weinig verschil op de inkoop.” Maar twaalf keer twee wel.
Veertig jaar in de keuken
Arjan staat nu veertig jaar in de keuken. Inge en hij hebben samen al 25 jaar het Restaurant De Pronckheer in Cothen. Een eigenzinnig gedreven eetgelegenheid, gekend om haar bijzondere gerechten en ingrediënten, veelal uit de naaste omgeving. Goed eten gooi je niet weg, dus wordt vaak afschot en aangereden dieren verwerkt. En natuurlijk zoetwatervis, want de Kromme Rijn stroomt langs de deur.
Medio vorig jaar gaven Inge en Arjan te kennen dat het wel mooi was geweest en langzaam sluiten ze de deuren. Alleen nog speciale diners en evenementen. Zoals het eten van rivierkreeftjes. (En over een week birds day
Enkele jaren geleden zijn ze een distilleerderij begonnen. Daar willen ze zich verder op richten.
Hier vangst verbieden, uit China importeren
André Blokland is binnenvisser. Hij vist in het zoete water. Naast allerlei soorten vis, die de meeste mensen niet meer kennen, ook rivierkreeftjes. De dieren die worden gevangen zijn exoten. Door de waterschappen worden ze als schadelijk betiteld; volwassen dieren zouden gaten in dijken graven, die dan instabiel worden. Dus, zoals dat gaat dat in Nederland, wordt een politieke lobby in ‘s Lands Belang ingezet dat resulteert in een van overheidswege gesteund bestrijdingsprogramma. De Waterschappen krijgen miljoenen euro’s subsidie om de dieren te bestrijden. De vangst wordt vernietigd.
De commerciële kreeftjesvisserij wordt gedwarsboomd, verboden. Kreeften vangen is nu het domein van de bestrijders van de waterschappen. Vinden de waterschappen.
Dat is wel een beetje raar als beroepsvissers ze ook kunnen vangen èn ze kunnen worden gegeten. Dat scheelt niet alleen belastinggeld, maar ook gesleep met voedsel over de wereld. In de supermarkt liggen uit China geïmporteerde rivierkreeftjes. De waterschappen wilden een verbod op de commerciële vangst. Lees dit krantenartikel. Het gaat dus om geld. En lees ook dit.
Ook in het Verenigd Koninkrijk zijn de kreeftjes een probleem en worden ze geserveerd. Alleen kennelijk (nog) niet in Rusland, want China verscheepte daar, voor het WK voetbal 2018, 100.000 kreeftjes heen. Lees hier het artikel in The Guardian van 19 juli 2018.
Een beetje ongenuanceerd. Er zijn bij de waterschappen geen bestrijders in dienst die kreeften bestrijden.
Het is niet duidelijk of het wegvangen van de grotere rivierkreeften de populatie terugdringt, het zou ook averechts kunnen werken.
Die Blokland is wel een toonbeeld van populistisch gebral, wat hij en z’n collegae beroepsvissers hebben aangetoond in Nederland, is het volledig om zeep helpen van de ooit zo rijke visbestanden.
De paling is bijna uitgestorven, het IJsselmeer is leeggevist, de zeebaarsstand aan de Nederlandse kust is vrijwel vernietigd, ach de lijst is ellenlang.
Cees van Ringelenstein
muskusrattenbestrijder
Ik ben niet op de hoogte van deze details, ik had de indruk – maar niet meer dan dat – dat ze zoetwatervisstand niet zo belabberd was en dat de paling bezig is met een come back. Maar ik kan mij vergissen. In Nederland eten we geen karper, brasem of blei. Zou weer moeten, me dunkt. Overigens had of heeft De Pronckheer zo af en toe ook waterkonijn op het menu.