De ene kaneel is de andere nog niet

Kaneel is niet weg te denken uit de Nederlandse eetcultuur. We strooien het ruimschoots in onze appeltaart, ontbijtkoek, stroopwafels, stoofperen, stoofpotten, appelmoes, speculaas en andere heerlijke gerechten. Maar de ene kaneel is de andere niet. De ene is smaakvoller dan de ander, maar kan ook ongezond zijn.

Kaneel is een specerij bestaande uit de binnenbast van een kaneelboom zoals de Cinnamomum verum en Cinnamomum cassia. De kaneel van de C. verum noemen we Ceylon-kaneel en komt oorspronkelijk uit Sri Lanka (oude naam is Ceylon). De C. cassia noemen we cassia-kaneel en komt oorspronkelijk uit China en is wijd gecultiveerd in o.a. India, Thailand en Vietnam.

C(o)umarine

Ceylon-kaneel is licht van kleur en heeft een zachte zoete smaak. Cassia-kaneel is donker van kleur en sterk van smaak. De voorkeur van koks, bakkers en de voedingsindustrie gaat uit naar de cassia-kaneel. De typische sterke smaak van cassia-kaneel komt door de aromastof c(o)umarine. Coumarine zit ook in tonkabonen en bergamot. Daarentegen bevat Ceylon-kaneel weinig tot geen coumarine.

Precies daarom is de Ceylon-kaneel aan populariteit aan het winnen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bij hoge inname, coumarine leverschade kan veroorzaken en de bloedstolling remmen. Daarom zijn Europese richtlijnen voor het gebruik van coumarine – en daarmee dus voor cassia-kaneel – in levensmiddelen opgesteld.

Europese richtlijn

De Europese Voedselveiligheid Autoriteit (EFSA) heeft een toelaatbare dagelijkse inname (TDI) voor coumarine vastgesteld van 0,1 milligram per kilo lichaamsgewicht. Er zijn ook maximale toegelaten hoeveelheden coumarine vastgesteld voor de volgende levensmiddelen:

• Traditionele en/of seizoensgebonden bakkerijproducten met kaneel: 50 milligram/kilo
• Ontbijtgraanproducten, inclusief muesli: 20 milligram/kilo
• Fijne bakkerijproducten met kaneel: 15 milligram/kilo
• Nagerechten: 5 milligram/kilo

Kanelsnegle

Deze richtlijnen leidden in 2013 tot ergernis van Deense bakkers. Kanelsnegle, Deense zoete broodjes met kaneel, werden namelijk aangemerkt als ‘alledaagse’ etenswaren en mochten nog maar 15 milligram kaneel per kilo deeg bevatten. ‘Traditionele’ etenswaren, die gemiddeld maar eens in de zo veel tijd worden gegeten, mochten tot wel 50 milligram kaneel bevatten.
Reactie van een Deense bakker: “We maken hier al tweehonderd jaar brood en gebakjes met kaneel. En dan zegt de regering nu ineens dat ons bakkersgoed niet traditioneel zou zijn? Ik ben al 43 jaar bakker en heb nog nooit zoiets meegemaakt, het is bizar. Als we minder kaneel gebruiken dan verandert dat de kenmerkende smaak van onze gebakjes en worden ze minder lekker. Normaal gesproken doen we braaf wat ons door de regering gezegd wordt, maar nu moeten we echt ingrijpen. Genoeg is genoeg.”

De maximum hoeveelheden zijn bepaald op basis van gemiddelde eetgewoonten van Europeanen. Dus op basis van hoeveel pepernoten, stoofperen en kaneelbroodjes we eten. Maar ja, de Deen eet anders dan de Siciliaan.

Keuken thuis

Hoe zit dat dan met eigen gebruik in de keuken? Ceylon-kaneel bevat zo weinig c(o)umarine dat er geen richtlijnen nodig zijn en het veilig is in gebruik. Dus hier kun je gerust mee koken, bakken of strooien. Dat is anders voor de cassia-kaneel. Hier kun je toch beter bewust en matig mee omgaan.

Een theelepel kaneel weegt ongeveer 2,6 gram. Uit tests blijkt dat deze theelepel kaneel tussen de 6,9 en 18 mg coumarine bevat. De richtlijn is maximaal 0,1 mg per kilo lichaamsgewicht per dag. Dus een persoon van 65 kilo kan maximaal 6,5 mg coumarine per dag eten zonder enig risico op leverschade. Dat is een heel klein theelepeltje.
Voor een kind van 25 kilo is het maximum al 2,5 mg. Dat is misschien een mespuntje kaneel.
Dus een theelepeltje cassia-kaneel strooien over je koffie, je ijsje, je fruit is niet zonder risico. Bij appeltaart gaat er ca 1 theelepel in. Zeg dat er 8 stukken uit de appeltaart gaan. Je hebt net de theelepel kaneel met 18 mg coumarine dan krijg je ca 2,25 mg coumarine binnen per stuk appeltaart. Een kwart appeltaart kan dus wel voor iemand van 65 kg.

Met deze hoeveelheden c(o)umarine in cassia-kaneel, met het risico op leverschade en/of bloedstolling, is het goed dat er richtlijnen zijn. In de keuken thuis zijn we hier ons nog weinig van bewust. Gelukkig brengen voedingsdeskundigen het wel steeds meer onder de aandacht. Voor de cassia-kaneel zou mijn advies zijn Geniet Bewust. Dus strooi, bak, kook, maar met mate. Eet niet teveel producten met kaneel op 1 dag.

Niet alleen nadelen; de gezondheidsvoordelen van kaneel

We hebben het nu steeds over de nadelen van c(o)umarine in cassia-kaneel. Dat is niet helemaal terecht, want kaneel geeft echt smaak aan een gerecht en heeft ook gezondheidsvoordelen.

Persoonlijk vind ik dat door kaneelgebruik minder suiker nodig is. Kaneel geeft mij een verwarmend gevoel. Ik weet niet of dat door de smaak zelf komt of door de associatie met bijvoorbeeld Sinterklaas, Kerst of de geur van appeltaart.

Er is onderzoek gedaan naar gebruik van kaneel als behandeling van diabetes type 2 en als behandeling om cholesterolwaarden te verlagen. De resultaten van deze onderzoeken geven weer dat bij 1 gram kaneel per dag al de bloedsuikerspiegel en de cholesterolwaarde daalt. Kaneel lijkt serieus ingezet te kunnen worden als behandeling van diabetes type 2 en voor het verlagen van cholesterol.

Helaas staat in de onderzoeken, die ik gelezen heb dat er getest is met cassia-kaneel. In één onderzoek hebben ze een vergelijking gemaakt tussen de werking van Ceylon- en cassia-kaneel. Daaruit blijkt dat Ceylon-kaneel werkt, maar minder effectief is. De werkzame stof cinnamaldehyde is meer aanwezig in cassia-kaneel dan in Ceylon-kaneel. Ze geven daarbij aan dat de kwaliteit van de kaneel ook een belangrijke rol speelt.

De vraag, die mij bij blijft: “Wegen de gezondheidsvoordelen van cassia-kaneel op tegen de gezondheidsrisico’s. Wat denk jij na het lezen van dit artikel?”

Hoe weet je welke kaneel je in huis hebt of koopt?

Zoals al eerder genoemd was in Nederland vooral cassia-kaneel verkrijgbaar. Het stond en staat vaak niet op de verpakking welke kaneel het is. Sinds een paar jaar zijn mensen steeds beter geïnformeerd en wordt kaneel meer ingezet voor de gezondheidsvoordelen. Hierdoor is de vraag naar Ceylon-kaneel toegenomen. Je ziet dat de bekende merken Jonnie Boer, Het Blauwe huis, Euroma, Jacob Hooy nu Ceylon-kaneel verkopen en dit duidelijk vermeld staat op de verpakking. Als de soort niet vermeld staat op de verpakking is de kans het grootst dat het cassia-kaneel is. Je kan het ook zien, proeven, of ruiken zodra je deze twee naast elkaar hebt.

Verschillen op een rijtje

Samengevat kennen we twee soorten kaneel; Ceylon en cassia. Cassia-kaneel is sterker van smaak en populairder bij de kok, bakker en de voedingsindsutrie. Cassia-kaneel blijkt effectiever te zijn om Diabetes type2 te bestrijden of cholesterol te verlagen. Helaas bevat deze kaneel coumarine wat oa leverschade kan veroorzaken. Ceylon-kaneel is veiliger in gebruik en heeft al is het in mindere mate dezelfde gezondheidsvoordelen. Ceylon-kaneel is zachter en zoet van smaak. Misschien is dat even wennen.

Bronnen
Europese richtlijn
Pennington Biomedical Research Center [PDF]
EFSA opinion 2008: “Coumarin in flavourings“
Canadian Society of Intestinal Research
International Journal of Food Science

Auteur Gabie Kusters houdt van gezond en lekker eten en een gezonde leefstijl, zonder daarin dogmatisch te zijn. Kijk eens op wijsmeteten.coach