Stichting De Oerakker bestaat sinds 1995 en was ooit opgericht door Ruurd Walrecht om zijn verzameling bijzondere zaden onder te brengen. De laatste jaren raakte, door gebrek aan initiatief en middelen, de sleet erin. Maar op 12 maart 2022 werd met nieuw elan De Oerakker 2.0 gelanceerd.
We hebben het over het bewaren en vermeerderen van oude groentesoorten en -rassen. Noem het erfgoedrassen. De typisch Nederlandse zijn opgenomen in de Oranje Lijst.
Rond de Stichting De Oerakker hangt of hing het Netwerk Eeuwig Moes. Een stichting heeft immers geen leden, dus het netwerk vormde een aller gemoedelijkste praatgroep van geïnteresseerden. ‘Zij dronken een glas, zij deden een plas en alles bleef zoals het was.’ We berichtten er op 7 december 2014 al kritisch over. Het moest echter nog een goede zeven jaren duren voordat voldoende mensen het door hadden dat het zo niet langer kon.
Vooruit naar vroeger
Zaterdag 12 maart 2022 presenteerde het nieuwe bestuur van Stichting De Oerakker de evenzo nieuwe plannen, in Ons Dorpshuis in het Drentse Wilhelminaoord.
De Oerakker gelooft dat de toekomst van biodiversiteit ligt in het verleden; het DNA van de (wilde) voorouders. De organisatie wordt een koepel c.q. online platform dat:
- Inspireert (kennis delen d.m.v. workshops, lezingen, enzovoorts)
- Communiceert (spreekbuis richting maatschappelijke organisaties)
- Faciliteert (aanbod samenbrengen, bemiddeling) en
- Organiseert (aanjagen van nieuwe initiatieven)
Dat klinkt hoopgevend. Wij vinden het jammer dat men geen rol ziet weggelegd voor het vermeerderen en distribueren van zaden van oude (Nederlandse) rassen. Dat zal dan bij de diverse aangesloten partijen blijven, zoals bij ons.
Projectinitiatieven
Voorzitter Katja van der Vet lanceerde vervolgens een viertal projectinitiatieven. Je moet immers ergens beginnen.
Één dat het behoud van oude rassen duurzaam moet ondersteunen – men denkt aan een vaste plek en waar gebruik wordt gemaakt van het uitgangspunt ‘behoud door gebruik’. Tja, dat doen wij ook al. En momenteel wordt bij (niet door) het museum Sow to Grow (Saet & Cruyt) een moestuin met nieuwe en ernaast oude Nederlandse groenterassen opgezet.
Binnen een andere project speelt kennis de centrale rol, onder andere door leerstofpakketten voor scholen te ontwikkelen, lezingen te geven enzovoorts, voor een brede groep in Nederland. Dat doen wij ook.
Het ontwikkelen van het online platform is een project en tenslotte het geld (fondsen werven) en het netwerk (banden met andere organisaties aangaan).
Het is mooi, het is ambitieus en een geweldige uitdaging. Wij helpen, binnen onze mogelijkheden, mee. En wat wil jij doen?
Levend erfgoed
Om bij het laatste project te beginnen: Financiering van De Oerakker bleek in het verleden een probleem, als het al niet het probleem was. De Nederlander is, in tegenstelling tot de Brit of Belg, over het algemeen niet zo geïnteresseerd in (culinaire) geschiedenis. En levend erfgoed is door de overheid niet als iets subsidiabels geoormerkt, anders dan dat het CGN als onderdeel van Wageningen Universiteit enig geld ontvangt. Nee, vooruitgang, handel, nieuwe variëteiten, meer produceren in de landbouw, dat is onze prioriteit en het imago van Nederland in het buitenland. (Het waren woorden van die strekking van Peter Scholliers, toen hij gevraagd werd voor de Raad van Toezicht van Stichting CELL. Hij had gelijk.)
In 2021 werd Stichting CELL (Culinair Erfgoed van de Lage Landen) opgeheven. Haar doel was vergelijkbaar met wat nu door De Oerakker 2.0 is gepresenteerd. Een platform vormen voor en met de diverse culinair historici in de Lage Landen – doch het gezamenlijk optrekken bleek na verloop van tijd trekken aan een dood paard. Het eigen belang steeg te ver boven het gemeenschappelijk belang uit.
Precies daar ligt onze vrees en bedenking bij De Oerakker 2.0. Wij zijn gecharmeerd van het model van het Britse Heritage Seed Library. Donateurs hebben jaarlijks “recht” op vijf zakjes bijzondere zaden en toegang tot allerlei informatie. De meer bevlogen donateurs worden Seed Guardians; ze vermeerderen zaden en sturen die terug. Wij hebben dat jarenlang gedaan, totdat Brexit er een einde aan maakte.
Iets dergelijks kan ook met De Oerakker in samenwerking met CGN, dat de Oranje Lijst beheert. Deelnemende organisaties en ondernemingen betalen dan meer dan particuliere donateurs. Maar zo genereert De Oerakker een vaste stroom inkomsten die in de komende jaren kan groeien.
Tenslotte
De middag werd afgesloten met een aantal korte presentaties van deelnemers. Lambert Sijens presenteerde zijn De Tuinen van Weldadigheid en van Theo Bastiaens van Behoud Oude Graanrassen BOG leerden we volgende de wijsheid over vrijwilligers:
De motivatie stopt vaak daar waar de transpiratie begint.
Bij mij begint de motivatie pas daar waar de transpiratie begint. Dat zal voor menig volhardende kleine tuinder zo zijn. In een van mijn vorige tuinen dacht het bezoek vaak dat ik Ruud Walrecht was, niet alleen om dat ik blijkbaar op hem leek, maar omdat het eeuwig moes er welig tierde en ik veel zaden oogstte en deelde. Zelfs Guus Lieberwerth heeft er eens wat bijzondere zaden gevonden. De huidige ontwikkelingen van de Oerakker heb ik gemist. Ik ben gestopt met het als maar bezoeken van landelijke bijeenkomsten vanwege de tijd, kosten en CO2 die er mee gemoeid zijn. Maar bovenstaand verhaal en ervaring komt mij bekend voor. Ik ben altijd een tegenstander van subsidies geweest omdat die vaak tijdelijk zijn en allerlei oneigenlijke voorwaarden stellen. Maar is het niet een idee om er een soort van CSA van te maken die aandelencertificaten uitdeelt, ipv donateurs. Mede eigenaar zijn geeft meer betrokkenheid. Er schieten nu allerlei CSA permacultuur, voedselbos en Toekomstboer initiatieven als paddenstoelen uit de grond. Die hebben er wel meer dan 5 zakjes zaad belang bij.