14 september 2019 was de 250ste geboortedag van Alexander von Humboldt. De man die de natuur uitvond is wereldberoemd, maar niet in Nederland. Drie jaar geleden verscheen De Uitvinder van de Natuur, een prachtige biografie, en onlangs verscheen het rijkelijk geïllustreerde De Avonturen van Alexander von Humboldt, dat focust op zijn vijfjarige expeditie in Zuid-Amerika.
Grote collage in boekvorm
Je kunt wel zeggen dat we Humboldt-fan zijn geworden. Als we tijdens onze vakantie door het Forêt de Saou lopen (gelegen in een “badkuip” van bergen, op een in Nieuw-Zeeland na, uniek in de wereld), lijkt het wel of we door zijn ogen naar de natuur kijken. Dat is te wijten aan de bevlogenheid waarmee auteur Andrea Wulf zijn leven beschrijft. Ditmaal in samenwerking met Lillian Melcher in een vorm van, tja, het is geen stripboek, maar wel uitvoerig geïllustreerd met tekeningen, afbeeldingen van zijn notities, fragmenten van schilderijen of grafisch werk. Het is een grote collage als boek, een verdraaid leuk boek!
De rode draad is Alexander Von Humboldt‘s reis door Zuid-Amerika met zijn vriend Aime Bonpland. Het is gelardeerd met kleine herinneringen. De avonturen en ontdekkingen zijn olijk creatief uitgetekend en uitgelegd. Hier en daar geven deskundigen en coryfeeën – zoals Simón Bolivar, John Muir, Charles Darwin, Johann Wolfgang von Goethe e.a. – op een bladzijde commentaar over het leven van Von Humboldt en vertellen hoezeer ze door hem zijn beïnvloedt.
Hier kan geen eBook tegenop
De Avonturen van Alexander von Humboldt is een bijzonder en onconventioneel boek. Als je je al geen voorstelling van tekst kan maken, helpen de afbeeldingen. Een heerlijk document om te lezen en te bekijken, maar ook om op terug te grijpen. Hoewel rijkelijk geïllustreerd, soms verhalend in stripvorm, is het geen kinderboek. Wel voor jongvolwassenen – pubers met interesse voor natuur en avontuur -en ouder volwassenen. Met de decembermaand op komst, een mooi cadeau om te krijgen en te geven.
| Titel | De Avonturen van Alexander von Humboldt |
| Van | Andrea Wulf & Lillian Melcher |
| Uitgever | Uitgeverij Atlas Contact |
| ISBN | 978 90 450 366 87 |
| Verschenen | 14 juni 2019 (exact drie maanden voor zijn 250ste geboortedag) |
| Prijs | € 34,99 |
| Verkrijgbaar bij | Kies voor de boekhandel van steen en cement. En àls je een webshop prefereert, kies dan deze. |
Fragmenten van de originele notities en schetsen van Von Humboldt, zijn schier onleesbaar, zozeer priegelde de man. Maar dat toeternietoe. Het beeld van Alexander von Humboldt is dat van een sociaal, medelevend mens. Dat klopt, als het bijvoorbeeld om afschaffing van de slavernij gaat, maar de wetenschap gaat boven alles. Dus worden schedels en botten uit grotbegraafplaatsen meegenomen, tot ontstentenis van de inheemse bevolking. Heel zijn doen en laten staat haaks op het antropocentrisch (de mens is belangrijker dan al het andere) denken in die jaren.
Hij trekt vijf jaar door Zuid-Amerika. Humboldt en Bonpland komen aan in Cumaná, in het oosten van wat nu Venezuela is. Persoonlijk vinden we de reis van Cartagena (thans noord Colombia) naar Lima (Peru) het meest spannend. Het is ook gaaf in beeld gebracht. Zijn beklimming van onder andere de Chimborazo (toentertijd de hoogste berg ter wereld) leverde inzicht over klimaatzones op. Of beter: klimaat- en vegetatiezones. Korstmossen groeiden nog steeds op 5493 meter hoogte.
Feesten, ziekten, tochten, blijdschap en ontberingen, we maken het allemaal uitgetekend mee. Vergeleken met het dikke boek De Uitvinder van de Natuur is de uitspraak ‘een plaatje zegt meer dan duizend woorden’ waar. De tocht door Los Llanos beeldt dit fraai uit.
Wij lazen dit boek medio september 2019. Op 11 september was de sterkste schok (800 Volt) gegeven door een sidderaal wereldnieuws. Dan is het extra leuk om te lezen dat Alexander von Humboldt ze eveneens vond in Zuid-Amerika en ermee experimenteerde. En ja, hij en Bonpland ontdekken ook de oertomaat, die eervol Solanum humboldtii wordt genoemd. (Raad eens wat we in 2020 in onze kas gaan telen? 😊)
Ach, er is zo veel door de man ontdekt, zelfs een koude golfstroom heet Humboldtstroom.
Een klein kanttekeningetje willen we wel plaatsen. Of beter, misschien snappen we het niet. Op pagina’s 166 en 157 komen sneeuwbruggen voor, de tekening is anders, de tekstballonnen zeggen hetzelfde. Niet onmogelijk, want als je vaker tegen iets aan loopt, hoor je ook meer dan eens “kijk uit je doppen”.
Grote verrassing
Von Humboldt had zelf een schets van de Chimborazo gemaakt met op de geschatte hoogste allerlei plant- en diernamen erin geschreven. Op zichzelf al een indrukwekkende plaat. Midden in dit boek staat die plaat, twee zijden uitvouwbaar. Een mooie verrassing om uren te bekijken. Het is te groot om als afbeelding in deze recensie te laten zien.
