Vermoedelijk allemaal in de avond van 4 december 2012 geboren, negen prachtige, winterbiggen. En zie hoe winterhard en hoe snel ze leren.
Zeug Janneke heeft winterbiggen gebaard. Terwijl het in de nacht van 4 op 5 december een paar graden vroor, liet ze negen Bonte Bentheimertjes het daglicht[i] zien.
Gehijg uit het hok
Een dag of vier na het afspenen, is een zeug weer berig. Op zaterdag 4 augustus is Janneke gescheiden van haar eerste worp van vijf biggen. Dat heet afspenen. Dan zou ze in principe 8 augustus berig zijn en weer door Koos gedekt. De draagtijd is vier maanden min een week (u kunt ook zeggen: drie maanden, drie weken en drie dagen), dus zou er op 1 december moeten zijn bevallen.
Dat werd 4 december in de avond. Wij moesten die avond weg. 's Middags zagen we Janneke al met takken en stro sjouwen om haar nest te maken. Rond zeven uur hoorden we het gehijg uit het hok.
"Volgens mij hoor ik ook al een piepje," zei mrs. M. Dat zal wel. Ik hoorde niets. De volgende ochtend keken we in het hok: negen mooie biggen en een nageboorte. Dit keer geen sterfgevallen (de vorige worp was zeven minus twee).
-10 of -15,5? Winterbiggen!
Maandagavond 3 december 2012 was Ineke Eijck, van SPF Gezonde Varkens, hier. (Voor een ander doel, waar we verder niets mee te maken hebben, maar dat terzijde.) Ineke is dierenarts, onderzoekster en groot varkensdeskundige. Met het hart op de juiste plek.
Janneke haar vorige worp was in mei. Nu is het winter. Toch wat onzeker omtrent de omstandigheden vroegen we Ineke of het wel goed zou gaan in de kou. Je hoort van die verhalen over de zeug op stal doen, een werphok creëren en na de bevalling de biggen warm houden onder een lamp. Niets van dat alles kan bij ons: we hebben Britse hokken buiten (dubbelwandig, geïsoleerd). Maar in de natuur gebeurt dat toch ook niet?
"Ach," zei Ineke nonchalant, "Het zijn buitenvarkens. Dat gaat wel goed. Als het nu min tien was, dan zou je misschien moeten gaan nadenken." Het hok is warm. Als mrs. M haar hoofd door de flappen die voor de ingang hangen naar binnen steekt, beslaat haar bril. Geen angst, dat zit wel goed. Op 8 december 2012 was het, op 10 cm hoogte, -15,50 C (KNMI, meetstation Deelen, niet ver van ons; landelijk gemiddelde iets rond -9 in de grafiek). De vier dagen oude biggen hebben er geen last van gehad. Winterbiggen.
Hokhuishouding
Varkens zijn intelligente en schone dieren. Bij ons vorige nest waren de biggen al snel buiten. Nu is het kouder en minder aantrekkelijk.
We constateerden dat Janneke allerlei takken naar binnen had gesleept. Als bescherming voor de biggen. Tegen per ongeluk dooddrukken?
Wat we ook zien is dat ze regelmatig bezoedeld stro naar buiten werkt. Want, hoewel volledig op moedermelk, de biggetjes poepen en plassen natuurlijk wel.
De eerste stappen buiten
"Ik heb ze gezien," zei Joseph, onze tuinhulp. Het klonk haast nonchalant toen hij mij met een kruiwagen passeerde.
"Wat? De biggen?" riep ik.
"Ja. Ze liepen buiten," grijnsde hij.
Na een week, op 12 december 2012 zetten ze hun eerste stappen buiten. Welkom. In de sneeuw. Fotoooooh!
Wagenings onderzoek
De laatste tijd moeten we wel lachen om onderzoeksresultaten die door of van wege Wageningen Universiteit & Research worden gepubliceerd. Of eigenlijk is het te triest voor woorden. Zoals: 'biggen volgen moeder bij voedselkeus' of 'varkens kunnen wennen aan vezelrijk dieet'.
Maar bij WUR wordt ook zinvol onderzoek gedaan, weten we.
Natuurlijk – of beter: onnatuurlijk: in de intensieve varkenshouderij worden biggen na pakweg drie weken afgespeend. De natuurlijke weg is twaalf weken, maar dat moet je niet willen: de zeug haar tepels worden tot bloedens toe kapot "gezogen" en dan maakt ze er zelf een eind aan. Wij hanteren tien weken als mooie regel. Gedurende die meer dan drie maal langere periode leren de biggen veel van moeder.
En… voor een ieder die varkens op natuurlijke wijze houdt is het al lang bekend: ze eten hooi en stro. Dat wordt ze ook opzettelijk gegeven. Zeker bij Bonte Bentheimers. Een varken wil een gevulde maag. Hooi is een mooie vuller. Want als we de dieren voortdurend brokken en ander voedsel zouden geven, worden ze veel te vet.
Bentheimers die stro en hooi eten? Wij hebben er twee en ze halen er hun neus voor op tot ons grote verdriet. Zelfs mengen met tarwe en brokken helpt niet. Ze peuzelen het er gewoon tussen weg. Pech voor ze want veel meer krijgen ze niet. Beide een kilo brok en of groente en fruit afval uit de familie. Ze lopen dan ook in circa 700 m2 bos waar ze hun eigen kostje bij elkaar mogen en moeten scharrelen…. maar hooi en stro? Echt niet.
Het zijn net mensen. Ze krijgen bij ons – als er geen ander groen voer is uit de tuin et cetera – elk 2 x 1 kg eko zeugbrokken. ‘s Ochtends rond 9 uur en ‘s avonds rond 17:00 uur. ‘s Ochtends krijgen ze ook nog een plak hooi erbij, losgetrokken. En dat gaat er gretig achteraan.
Maar ja, ik hoorde ook van andere houders dat hun bonte bentheimers geen kool aten. Bij ons wel.