Vanaf nu zetten we regelmatig een plant in het zonnetje. Altijd een mooie eetbare of eetbare mooie plant. Deze keer: feijoa (Acca sellowiana).
Acca sellowiana is een plant van vele namen. Niet alleen feijo, maar ook bekend als Braziliaanse guave, ananasguave of simpelweg als acca.
De feijoa is een groenblijvende heester. Het blad is donkergroen, boven glanzend, de onderzijde is grijzig en een beetje wollig. Het heeft in de verte wel iets weg van de in sommige straten alomtegenwoordige laurierkers. De struik kan 3 tot 6 meter hoog worden, maar groeit niet zo hard, en is goed te snoeien (ook eventueel in boomvorm of als haag als je dat zou willen). Let wel op met snoeien: de vruchten verschijnen na de bloei, maar rijpen in ons klimaat slechts langzaam af, dus als je in het najaar snoeit moet je wel uitkijken voor de vruchten.
[Norbert:] Ik heb, zeker twintig jaar of langer geleden, een aantal maal geprobeerd feijoa uit zaad te kweken. Dat lukte niet. Maar ik bleef gefascineerd door de plant. Eens, het was misschien op de Tuindagen van Bingerden, sprak ik met Peter Vanlaerhoven (Lowgardens) er over. Ik heb niet al onze gesprekken onthouden, maar dat moet zo zijn geweest. Want een jaar of vier geleden belde Peter. “Ik sta nu op een tuinbeurs in Frankrijk en nu moet jij raden wat ik hier zie!” zei hij. Ik aarzelde, wat zou hij bedoelen? “De acca!” riep hij. “Doe er maar drie,” zei ik spontaan. “Nee,” sprak hij gedecideerd, “een voor jou en de andere voor mij. Die gebruik ik om te vermeerderen.” En zo kwamen wij aan de acca/feijoa in onze Eetbare Siertuin.
Exotisch
Feijoa bloeit prachtig, exotisch, met eetbare bloemblaadjes. Insecten houden ervan. En wat later verschijnt na de bloei een groene zoetzure ovale vrucht van 5 tot 7 cm lang waarvan de smaak tussen ananas en aardbei hangt (Alan Davidson – The Oxford Companion to Food) – of, volgens fijnproevers, als kruising tussen (kwee)peer, guave en ananas.
Het vruchtvlees is fijnkorrelig, wit van kleur en je eet het als een kiwi: je snijdt de vrucht in twee helften en lepelt het uit. Van buiten ziet de vrucht er nog het meeste uit als een limoen, of een ronde vijg, van binnen als een komkommer. De vrucht is rijk aan vitamine C, vezels, en antioxidanten maar niet erg goed bewaarbaar. Vandaar misschien het matige commerciële succes.
Hoe ouder hoe aromatischer – oudere vruchten worden gebruikt voor (ingeblikt) feijoa sap of jams en geleien. De jonge worden als vers fruit verkocht.
Winterhardheid
Over de winterhardheid van feijoa is veel geschreven. The RHS A-Z Encyclopedia of Garden Plants zegt: frost hardy – maar dat is voor Groot-Brittannië. Het werd lang als kuipplant beschouwd – dus ‘s winters in een verwarmde kas of serre -, doch de plant komt uit de koele hooglanden van Brazilië, Uruguay en Argentinië. In de praktijk blijkt het mee te vallen: in onze Eetbare Siertuin staat hij al enkele jaren in de volle grond. De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat we hem in stro inpakken als er -10 graden Celsius of meer vorst wordt aangekondigd. Dat is een aantal maal het geval geweest en tot op de dag van vandaag gaat het uitstekend met de plant. Tot -15 graden zou moeten kunnen. Zegt men.
Teelt
Feijoa is bij ons onbekend, maar wordt wereldwijd geteeld op plaatsen in de subtropen waar het voor de echte guave (Psidium guajava) te koud is. Het meeste in Nieuw-Zeeland – Down Under schijnt de feijoa zelfs een heel cultureel ‘ding’ te zijn. In Californië werd feijoa lange tijd gestimuleerd, maar is nooit erg succesvol gebleken en maakt nu furore als heester in tuinen en heggen. In Europa wordt het in Frankrijk en Spanje wel geteeld.
De plant is eenhuizig, sommige cultivars van de feijoa zijn zelfbestuivend, andere zijn kruisbestuivers. Het is aan te raden om meer exemplaren te planten (en zelfs van verschillende variëteiten). Een overzicht van een aantal verschillende verkrijgbare variëteiten en hun kenmerken vind je bij Kwekerij de Zoetewei. Er bestaan veel cultivars die specifiek op vruchtkwaliteit zijn geselecteerd maar niet allemaal zijn die dan weer goed winterhard of zelfbestuivend. Dus laat je goed adviseren!
Feijoa in het algemeen, dus niet van een bekende cultivar, is inmiddels wel redelijk goed verkrijgbaar in Nederland en Vlaanderen. Wij hebben een beperkt aantal planten Feijoa in onze webwinkel, niet van een specifieke cultivar, echter wel goed winterhard. Ze zijn nu zo’n 80 tot 100 centimeter hoog; dus al een mooie stevige struik. Ze houden van een zonnige, enigszins beschutte standplaats met een wat rijkere, niet te natte, goed doorlatende, neutrale tot kalkrijke bodem. Bij ons is het lichtzure zandgrond, dat gaat goed, maar in een erg zure bodem kan feijoa niet goed uit de voeten. De RHS A-Z Encyclopedia of Garden Plants zegt: tolerant voor zout en tocht.
Tenslotte
Feijoa is voor iedere (eetbare) tuin of voedselbos een aanwinst, mits hij in de juiste aarde staat en een zonnige, enigszins beschutte plek kan krijgen. Plant feijoa bijvoorbeeld voor/in/tussen een bestaande of nieuwe haag van laurierkers, daar waar een wintergroene afscheiding nodig is. Of wat dacht je van een aantal planten bij elkaar in een beschutte hoek bij een muur of schuur?
Het is typisch zo’n heester waarvoor geldt dat hij mooi is en als bonus ook nog eetbaar. Het slechtste dat je kan overkomen is dat je feijoa weinig vrucht draagt, of nauwelijks bloeit. Maar dan heb je altijd nog een zeer decoratieve groenblijvende heester. Beter dan alleen maar die saaie laurierkers!
De prachtige bloemen zijn ook erg lekker om te eten. Maar wie kan dat zich over zijn of haar hart halen?! Afgelopen winter met met 2x -10c zonder noemenswaardige bescherming ongeveer 15% bladschade aan drie grote exemplaren in volle grond. Is goed hersteld.
Ja ik las ook dat de bloemen eetbaar zijn. Maar inderdaad wel een beetje jammer! Goed te horen dat jij vergelijkbare winterhardheids-ervaringen hebt als wij. Nu eens afwachten wat er in een echt strenge winter gebeurt…
hoe lang duurd het voor goede vrucht heb deze plant nu een jar maar nog weinig bloemen.
Hallo Anneke, deze plant groeit langzaam en het kan wel even duren voor hij echt goed aanslaat. Dus geduld! Groeten, Maartje
Hallo , kan een plant Feijoa gesnoeid woord zo ja ,wanneer moet het gebeuren
Dank u bij voorbaat
Hij heeft weinig snoei nodig. Maar als hij te groot wordt kun je hem prima snoeien (er worden zelfs strakke heggen van gemaakt, of vormsnoei figuren). Je kunt dan beter een jaar flink terugsnoeien dan elk jaar een beetje. Het lastige van deze struik is namelijk dat de vruchten in de winter aan de struik blijven hangen en pas in het voorjaar afrijpen. Dus als het je om de vruchten te doen is, moet je in elk geval niet in het najaar snoeien want dan houd je niks over. Maar als je direct na de bloei snoeit (wat meestal wordt aangeraden) houd je natuurlijk ook geen vruchten over. Kortom, de snoeiadviezen die ik lees lijken vooral gericht op de bloeiende struik, en niet zozeer op het oogsten van vruchten.