Kruiden – twee mooie boeken

---

Eind mei 2015 verscheen ‘Kruiden – kweken & koken – binnen & buiten’ van herboriste Deborah Megens en begin oktober 2015 ‘Kruiden kweken’ van vader en zoon Claus. Twee verzorgde en informatieve boeken van Nederlandstalige bodem met elk een duidelijk accentverschil.

Beide boeken tellen pakweg 160 bladzijden. Dat van Deborah Megens is eens zo groot als het boek van de familie Claus. Ongeveer A4 tegenover A5. De inhoud is niet gelijk, maar de informatie overlapt wel in belangrijke mate als het over de kruidenbeschrijving gaat. Christian en Lode Claus zijn professionele kwekers en Deborah Megens benadert het op de meer natuurlijke manier en kookt ermee. Opvallend is dat beide auteurs onder andere de aardpeer en mierikswortel tot de kruiden rekenen. Bij kruiden denken we namelijk eerder aan blad en bloemen. In beide boeken wordt behoorlijk uitgebreid ingegaan op de kruiden. Dus dat zit wel snor.

---

Het boek van Claus is redelijk zakelijk en informatief. Het algemene deel is door kwekers voor (hobby-)kwekers geschreven: analyse van meststoffen en compost, zaden, voorbehandelen, zaaien en stekken. Nu hobbelen we al een tijdje mee

in het moestuincircuit, maar van het 1000-korrelgewicht hadden we nog nooit eerder vernomen. U snapt het: hier spreken professionals.

Het boek van Megens ademt een andere passie en een natuurlijke benadering. Ze is dan ook herboriste. Dus hier zelfgemaakte gier (vloeibare meststof) en een stekversneller van wilgenbast. Geen analyse van de voedingswaarde van compost en verschillende meststoffen. Megens heeft het ook over oogsten en bewaren. En ze biedt beduidend meer recepten.

---

Welk boek is beter?

Dat is in dit geval een persoonlijke keus. Ik neig naar Claus als ik praktische informatie over het kweken van de kruiden wil weten en ik neig naar Megens als ik meer toepassingsmogelijkheden (recepten) wil.

Titel	Kruiden – kweken & koken – binnen & buiten
Van	Deborah Megens
Uitgever	Forte Groen
ISBN	978 94 6250 053 2
Verschenen	mei 2015
Prijs	€ 19,95
Verkrijgbaar bij	De boekhandel van steen en cement. En anders bij de Libris webwinkel, daar houden de boekhandelaren ook iets aan over.

Titel	Kruiden Kweken
Van	Christian & Lode Claus
Uitgever	Davidsfonds Uitgeverij
ISBN	978 90 5908 647 0
Verschenen	oktober 2015
Prijs	€ 16,50
Verkrijgbaar bij	De boekhandel van steen en cement. En anders bij de Libris webwinkel, daar houden de boekhandelaren ook iets aan over.

Het onderscheid tussen de boeken is als in onze eigen tuinen. In het kruidenvak in de moestuin staat lavas, tijm, rozemarijn, dragon, peterselie, bieslook, salie, Chinese bieslook, koriander en dergelijke. Het zijn kruiden om mee te koken, kruiden met een specifieke smaak. In de herboristentuin van het Herboristengilde staat ook rozemarijn en salie en tijm. Maar daar is het verhaal anders. Daar gaat het om de heilzame werking.

Christian en Lode Claus zijn kwekers van kruiden. Dat merk je bij de insteek van het boek; direct en praktisch geschreven en achterin nog een poging tot een paar recepten. Voor die zeven stuks hoeft u het boek niet te kopen. 
De Clausen schromen niet te praten over kunstmeststoffen maar geven ook de nadelen ervan aan. Net zoals bij organische meststoffen. Ze maken duidelijk dat organische meststoffen wel tien keer minder voedingselementen bevatten dan uh…. meststoffen, zoals zij het andere ook noemen. Maar de organische meststoffen kennen ook veel voordelen. Deborah Megens heeft deze afweging wellicht ooit gemaakt, maar praktiseert in haar boek alleen de natuurlijke weg. Dus zelfgemaakte gier, stekversneller van wilgenbast en dergelijke.

Laten we naar de kruiden kijken. Ze behandelen grotendeels dezelfde. Maar goed, als u citroengras wilt telen – en dat willen we, maar het mislukt telkens – dan koopt u het boek van Claus.

Wilt u bloemen van Oost-Indische kers eten of goudsbloemolie maken, dan dat van Megens.

	Claus (27)	Megens (24)
aardpeer	x	x
basilicum	x	x
bieslook	x	x
bonenkruid	x	x
citroengras	x
citroenmelisse	x	x
citroenverbena		x
crosne	x
daslook	x	x
dille	x	x
dragon	x	x
engelwortel		x
goudsbloem		x
hyssop		x
kervel	x
komkommerkruid (borage)		x
koriander	x
lavas	x	x
lavendel		x
marjolein (oregano)	x	x
mierikswortel	x	x
munt	x	x
oerprei	x
Oost-Indische kers		x
peterselie	x	x
pimpernel	x
Roomse kervel	x
rozemarijn	x	x
rucola (raket)	x
salie	x	x
setvia		x
tijm	x	x
venkel	x
zuring	x

Dille

We gaan een kruid vergelijken. We nemen dille, omdat die het in het wild heel goed doet in onze moestuin, maar gecontroleerd gezaaid is het maar een weerbarstig plant.

Volgens beide boeken was dille bekend bij de Grieken en Romeinen. Claus stelt dat, behalve het Middellandse Zeegebied het kruid van oorsprong ook in Zuid-Rusland voorkomt. Herboriste Megens vertelt dat de naam dille uit het Noors komt – van dilla, ‘dat slaapopwekkend of in slaap wiegen betekent’. Volgens Claus betekent het sussen: ‘Aan baby’s werd dan ook melk met dille gegeven om ze te kalmeren.’ En dille zou volgens de overlevering geluk brengen.

Voor de volledige verklaring van de Latijnse naam anethum graveolens hebben we beide boeken nodig. Megens verklaart namelijk anethum, wat van het Griekse antos komt, dat ontspannen betekent en Claus verklaart graveolens, dat ‘sterk geurend’ betekent.
Bij Megens zaai je dille vanaf (half) april in de volle grond of pot, bij Claus is het meer technisch: in rijen met een tussenafstand van 30 cm, ½ cm diep en om de 2 à 3 cm een zaadje los in de grond. Niet verplanten, wortelbeschadiging leidt tot schieten. Bij Megens dunnen we de planten op 20 à 25 cm uit. Claus zegt: “Bemest na de eerste of tweede oogst licht. Dille houdt niet van droge grond en hoge temperaturen!” Megens: “Dille staat graag in de zon en houdt van een watredoorlatende vruchtbare grond, die liever niet al te vochtig is. Dit kruid waardeert een wat beschutte standplaats.”

---

En nu wordt het verschil iets groter. Claus sniept na drie a vier weken en daarna tot drie maal toe het jonge groen af, Megens zegt dat de plant lekker kan groeien, maar als je van het blad wilt blijven genieten, moet je de (beginnende) schermbloemen wegknippen. Dillezaad is een jaar houdbaar, zegt Megens. Maar gelukkig kan ook bij Claus dille een bloemscherm krijgen.

Over gezondheid zegt Claus dat er heel wat mineralen in zitten, goed voor haar- en nagelgroei. Het is spijsverteringsbevorderend en net als venkel heeft het een kalmerend effect en stimuleert het de melkafscheiding bij moeders. En het voorkomt winderigheid. Daar is Megens het mee eens; het werkt tegen maag- en darmkrampen. Op dillezaadjes kauwen is goed tegen een slechte adem.

Het verschil tussen Claus en Megens is niet enorm – althans bij dille. Claus is ietsje meer kweker en Megens voegt er nog een klein blokje geschiedenis aan toe en twee mooie recepten.

Citroenmelisse

Het geringe onderscheid zoals we dat bij dille aantreffen geldt niet voor alle kruiden. Over het algemeen is Claus gedetailleerder over het zaaien en kweken. Nemen we citroenmelisse, dan hebben beide auteurs het er over dat na een viertal jaren de plant moet worden gelicht en gescheurd en geherplant. Megens voegt de ziekte roestschimmel er aan toe. Megens raadt tegen deze roest knoflookgier aan en het recept er voor staat op bladzijde 118. Opdat u het weet. Claus noemt roestschimmel niet.
Megens zegt dat citroenmelisse rustgevend is en dat voor het slapen gaan een kop thee ervan drinken voor een puike nachtrust zorgt. Dat vertelt Claus ook – en wat meer: tegen kartkloppingen, migraine en melancholie. Is krampstillend en meer. Claus noemt het levenselixer en vertelt dat het kennelijk bij de Arabieren ‘vrolijke gedachten schonk en ze geluk uitstraalden’. Weinig slaapverwekkend. En de Fransen gebruiken veel melisse in hun likeuren.
En dan het grote onderscheid: de omelet met groene hopscheuten en citroenmelisse of de remouladesaus. Megens wint op recepten.

Enfin, soms is de overeenkomst groot, soms is er een duidelijk verschil.

Eind goed

Na de kruidenbeschrijving geven vader en zoon Claus zeven recepten. Leuk, maar gering en (dus) eigenlijk overbodig.  Megens geeft door het hele boek recepten bij de kruiden. En aan het einde een tweetal fraaie overzicht in tabelvorm: teelt, oogst en standplaats en eetbare delen en bewaren van kruiden.