Voetafdrukken

Lovende recensies kreeg dit boek en het won in het Verenigd Koninkrijk zelfs een prestigieuze prijs. Logisch dus om het in het Nederlands uit te brengen. Toch vonden wij het, ondanks het interessante uitgangspunt om te kijken naar de fossielen van de toekomst, geen onverdeeld succes. Doch zeker een zeer leesbaar boek dat aanzet tot nadenken.

Met het boek doet David Farrier een poging ons huidige tijdgewricht, gekenmerkt door klimaat- en ecologische crisis, voor te stellen vanuit een verre toekomst. Welke fossiele sporen zal de post-industriële menselijke beschaving achterlaten die in de toekomst worden gevonden? Wegen en grote steden, al heel lang verlaten en vergeten, duiken op als lagen in de aardkorst; ons weggestopte radioactief afval is nog steeds dodelijk; ons wegwerpplastic blijft bestaan totdat er ooit, uiteindelijk er koolwaterstoffen uit lekken, die zich ophopen in kleine afzettingen en aan een langzaam terugkeren naar de oorsprong: aardolie. (Of niet.)
Toekomstige archeologen zullen vast en zeker commentaar leveren op de troosteloze eenvormigheid van onze achtergelaten collectieve biomassa: bijna allemaal Homo sapiens, en nog een paar soorten die we graag eten, zoals Sus domesticus, Gallus gallus domesticus, Frustrum assae en Vegetabilis cibum. Welke toekomstige archeologen zullen dat zijn? Soms lijkt Farrier toekomstige generaties mensen aan te spreken en soms denkt hij zo ver vooruit, dat geen bekende soort dat waarschijnlijk overleeft.

David Farrier is universitair docent Engelse literatuur in Edinburgh. Zijn literatuurverwijzingen zijn dus op orde. Net zoals zijn schrijfstijl. Dat de vertaling af en toe rammelt, kan Farrier natuurlijk niks aan doen. Waar hij wel op kan worden aangesproken, is de breed uitwaaierende inhoud. Normaliter houd ik daar heel erg van, maar gek genoeg is het in dit boek soms een beetje storend – pretentieus, zou je kunnen zeggen. Misschien heeft het er mee te maken dat Farrier op geen van de onderwerpen waarover hij schrijft – koralen, ijskernen, kernenergie, om er maar eens een paar te noemen – zelf echte expertise heeft. Of dat hij, tijdens het brede uitwaaieren, niet altijd het thema van het boek blijft vasthouden voor de lezer.
Voetafdrukken is dus zeker geen slecht boek. Het zet wel degelijk aan tot denken. En dat is goed.

Het gaat over wat wij als mensen achterlaten op onze planeet. Door dat vraagstuk eens op een andere manier te benaderen, als een soort archeoloog, vanuit de verre toekomst, krijgt het een andere lading. Farrier slaagt er daarmee in om zaken die voor ons nu al te makkelijk te vergeten zijn – die we voor het gemak onder het tapijt vegen, die buiten beeld gehouden worden – in al hun heftigheid voor het voetlicht te brengen. Met name het hoofdstuk over nucleair afval is wat dat betreft erg indringend. Want hoe ga je om met afval dat, zelfs over tienduizenden jaren, nog dodelijk is voor wie er per ongeluk op stuit? Dat is nog eens over je graf heen regeren. En wat mij betreft de belangrijkste reden waarom kernenergie (die wel degelijk CO2-arm wordt opgewekt) niet werkelijk duurzaam kan worden genoemd.

En als je daar meer over wilt weten, lees dan ook Een Schone Toekomst, verscheen ook in 2020 en ook bij AtlasContact.