Plastic vervuiling is al jaren een actueel thema. We weten dat grotere stukken uiteenvallen in microscopisch kleine deeltjes. Maar wat het doet met ons lichaam en geest, is nog grotendeels onbekend. Langzaam begint er meer inzicht te ontstaan. In elk geval: Weg met de plastic flessen!
Het wetenschappelijk tijdschrift Science van 12 februari 2021 bevat een oproep voor meer onderzoek naar de effecten van microplastics op ons lichaam. De auteurs bespreken de stand van zaken van onze kennis: wat doet het innemen (eten, inademen) ervan met ons, de mens. En die kennis is nog veel te klein en wat we al weten geeft reden tot zorg.
Microplastics in afzetting van de rivieren Elbe (A), Moezel (B), Neckar (C) en Rijn (D). De witte streep is 1 mm – foto: Martin Wagner et al., Commons Wikimedia
Microplastics ontstaan door verwering en afbraak van plastic voorwerpen, autobanden, verflagen en lekkage van granulaten en poeders. Ze kunnen zijn toegevoegd aan dagelijkse producten, zoals cosmetica en schuurmiddelen.
Microplastics vormen een complexe klasse van verontreinigende stoffen: ze zijn verschillend van grootte, verschillende vormen (bolletjes, stukjes vezel), complexe samenstelling, waaronder polymeren en mengsels van chemicaliën. Daarenboven kunnen filmlaagjes van micro-organismen, die op de plastics groeien, zeer schadelijk zijn. Hun alom aanwezigheid in het milieu leidt tot ernstige bezorgdheid over de effecten op wilde dieren en ecosystemen, maar wat zijn de effecten op de menselijke gezondheid?
We kunnen ze eten en inademen. Zeer kleine deeltjes (< 2,5 µm) kunnen door celmembramen gaan en ontstekingen veroorzaken. Men vermoedt een verband met hart- en vaatziekten en aandoeningen van de luchtwegen, tot en met longkanker.
Wat de kleine deeltjes (< 10 µm) en grotere deeltjes (> 10 – 50 µm) teweeg brengen is vrijwel onbekend. Wel staat vast dat wij, mensen, er uitvoerig aan worden blootgesteld via ons eten en drinken, ademhaling enzovoorts.
In water (kraan of fles) zitten tussen de 0 en 10.000 deeltjes per liter. In de lucht is het te meten door de aanwezigheid in de afzetting van fijnstof: in London tussen 575 en 1008 microplastics per m2 per dag.
Verhoogde blootstelling via de lucht in huis of kantoor, rechtstreeks inslikken van huisstof of stof dat neerslaat op ons voedsel (lees dit), en directe blootstelling aan deeltjes die vrijkomen uit plastic voedselcontainers of flessen, zoals zuigflessen van polypropyleen (lees dit), is zorgwekkend.
Biocorona
Het gevaar schuilt in het binnen krijgen van grote hoeveelheden of langdurig kleine hoeveelheden, want dat telt het in je lichaam op. (Vergelijk het met asbest: zij die vroeger eens een asbest plaat door hebben gezaagd, hebben over het algemeen nergens last van. Dat is anders voor hen ie elke dag aan asbeststof zijn blootgesteld wel.) We weten al dat ultra kleine deeltjes via de darmen in ons lichaam komen tot in lever, nieren en zelfs hersenen. Maar wat het exact doet, is nog de vraag.
Verschillende laboratoria-experimenten (o.a. met menselijk celweefsel) geven aanwijzingen voor vergiftigingsverschijnselen, aantasting van DNA et cetera. Weinig onschuldigs in elk geval. En daarnaast speelt het effect van de biocorona: een laagje biomoleculen dat gaat vastzitten op een heel klein deeltje (microplastic). Wat gaat dat doen?
We weten in elk geval dat een te hygiënisch, te schoon leven van de mens ook niet gezond is. We moeten door bacteriën en micro-organismen weerstand opbouwen en behouden. Enige tijd geleden schreven we over de Fins-Russische grens en onlangs kwam de weerstand van de Afrikaanse mens tegen covid-19 in het nieuws.
Waarmee we willen zeggen: niet alles hoeft apert slecht of schadelijk te zijn. Maar het kan ook zijn dat de biocorona ons darmflora verstoort.
Nederland gidsland?
Elke dag worden mensen blootgesteld aan een breed scala van natuurlijke en gefabriceerde microdeeltjes, met luchtvervuiling in het bijzonder, als een van ‘s werelds belangrijkste milieurisico’s voor onze gezondheid. De auteurs vinden onderzoek in de EU en Nederland in het bijzonder – met steun van ZonMw – een lichtend voorbeeld. Maar het is nog maar het begin.
Tja, en dan mag zomar 14000 kg in de Maas worden geloosd. Lees dit.