In Vlaanderen, aan de Hogeschool Vives in Roeselare, doet men, onder inspirerend auspiciën van Angelo Dewitte, onderzoek naar yacon en de mogelijkheid van het telen ervan in De Lage Landen. Het blijkt dat na verloop van tijd inuline in vrije suikers worden omgezet.
Op 1 december 2020 kwam de groep experimentele telers (waaronder wij) en onderzoekers virtueel bij elkaar. We doen hier kort verslag.
Lees hier over de geschiedenis, herkomst en teelt van yacon
Landvariëteiten
Op de proefakkers werd dit jaar een opbrengst van rond de 3 kg per plant bereikt. Vanwege het warme weer is er een zgn vloeidarm gebruikt.
Uit het overzicht blijkt dat de planten een op zijn zachtst gezegd curieuze naamgeving hebben. De yacons komen overal vandaan. Lokaal kunnen afwijkingen ontstaan. Angelo Witte, de leider van het project, gebruikt de naam landvariëteiten – wilde rassen die in omloop zijn geraakt.
Van inuline naar vrije suikers
Yacon bevat inuline, dat zijn fructosehoudende polysachariden. Nu wordt inuline in de literatuur op een hoop geschoven met FOS, fructo-oligosacchariden, dit zijn suikerketens die pas in de dikke darm afgebroken worden. Ze hebben een prebiotische werking: het is een schier onverteerbaar ingrediënt dat de groei van gunstige bacteriën in de darm bevordert. Door de zeer beperkte opname in het bloed blijft de bloedsuikerspiegel behoorlijk en daardoor is het fijn voor diabetici.
Oligosachariden en polysachariden zijn (zeer) langzame koolhydraten. Iets heel anders dan de suikers die we normaliter gebruiken, de mono- en disachariden, bekend onder de namen tafel-, biet- en rietsuiker maar ook de suikers in vruchten en stropen. Die worden “vrije suikers” genoemd.
Annelien Tack vertelt dat uit bewaaronderzoek door het PCG (Proefcentrum Groenteteelt Oost-Vlaanderen) blijkt dat de FOS/inuline na verloop van tijd wordt omgezet in vrije suikers. Hoe ouder de yacon, hoe zoeter, zou je kunnen zeggen. Maar ook minder geschikt voor diabetici.
Bataten laat men een tijdje warm liggen, rijpen. Of dit bij yacon ook geldt is onduidelijk; er bestaat simpelweg geen literatuur over. In Zuid-Amerika leggen de boeren de yacons wel een tijdje in de zon. Maar daarvoor is het weer in De Lage Landen (nog) ongeschikt.
Verschillende rassen
Genetische analyse – door te tellen hoe vaak bepaalde stukjes DNA zich herhalen (Simple sequence repeats – SSR) – toont dat er weldegelijk sprake is van verschillende rassen.
Nu bekend is wat de opbrengst per ras is, hoe de omzetting van inuline in vrije suikers zich gedraagt, kan de yacon worden verbeterd. Er is nog nergens ter wereld iets aan veredeling gedaan.
Yaconplanten kunnen een twee meter hoog worden en fors in omvang. Om ze tot bloei te krijgen moet het mooi en warm weer zijn. Bij ons begon een yacon in oktober te bloeien. Maar toen kwam de nachtvorst. Bij Vives nemen ze kopstekken die dan vroeg in 2021 moeten bloeien en dan kan men kruisen.
Producten
Yacon is een mooi alternatief voor suiker en stevia. Dat mag duidelijk zijn. Momenteel wordt inuline gewonnen uit cichoreiwortels; yacon kan daarvoor een alternatief zijn.
Yaconchips, yacon-appelsap, yacon gin (jenever). Kellogg’s voegt al inuline toe aan haar Happy Guts reeks producten. (Een beetje de omgekeerde wereld). En natuurlijk gewoon gebruiken in allerlei gerechten. Kijk hier hoe wij yacon in gerechten gebruiken.
In onze proeverij van januari 2020 werd 105 als lekkerste bevonden. Dat is Peru I, met geen bijzonder hoge opbrengst. Maar de omzetting van inuline naar vrije suikers gaat (gelukkig) niet zo snel. Onze grote verliezer was 107, cajamarca. Die scoort hoog als het gaat om het versuikeren.
