Historie
Is het een groente of is het fruit (in de bredere zin)? Op de keper beschouwd een groente die als fruit wordt toegepast.
Rabarber komt oorspronkelijk uit Mongolië en is al zo’n vijfduizend jaar in cultuur. Chinees documentatiemateriaal van 2700 v Chr bewijst in elk geval het bekend zijn met de plant. Het zou door Marco Polo (1254 – 1324) uit dit verre Azië naar Europa zijn gebracht. In [1] staat het hier sinds de zestiende eeuw (dus 15xx) voor medische doeleinden wordt gebruikt. Sinds de achttiende eeuw wordt het in Europa als groente gegeten. Het is vanuit Groot-Brittannië of Frankrijk over eerst de westerse en later de rest van de wereld verspreid. In Nederland wordt het vanaf 1900 geteeld [5].
In Groot-Brittannië is een heuse rabarbercultuur ontstaan. Tijdens de Victoriaanse tijd waren er heel veel rassen en smaken; kersen, reine claude, aardbei, groene appels. Het werd bij wijze van spreken elke dag van het seizoen gegeten. Clumber Park in Groot-Brittannië heeft de nationale collectie met 130 rassen.
Ze kennen daar de zogenaamde Rhubarb Triangle (rabarberdriehoek), tussen de plaatsen Wakefield, Morley en Rothwell. Daar wordt de rabarber overwegend in donkere schuren geteeld. En eind februari is er elk jaar in Wakefield het ‘food, drink & rhubarb festival‘.
Culinair
Eerst even dit: Van de wortelstokken (rizomen) van bepaalde soorten, zoals Chinese rabarber (Rheum palmatum) wordt al eeuwenlang – en nog steeds – laxeermiddel gemaakt. Maar (a) we gebruiken geen wortelstokken en (b) we kennen deze soort niet in onze keuken. Het blad bevat erg veel oxaalzuur en is oneetbaar. Ook de stengels bevatten veel oxaalzuur, hetgeen onze tanden is te merken. (Oxaalzuur “pakt” kalk en wij proeven het onprettige calciumoxalaat.) Hierdoor is rabarber goed te combineren met kalkhoudende producten (melk, yoghurt). Soms voegt men bij de bereiding wat kalk toe. Doch aan de andere kant geldt dat het calciumoxalaat door ons lichaam slecht af te breken is en nierstenen kan veroorzaken.
Door kort te blancheren wordt een deel van het oxaalzuur verdreven.
Nu dit: Rabarber kan zowel in de zoete als hartige keuken worden gebruikt. De rabarberstengels kunnen worden gekookt en tot moes worden verwerkt. Al dan niet in combinatie met vruchten tot jam. Of in relishes. Stukken rabarberstengel worden in taarten en cakes toegepast.
Rabarber gaat goed samen met frambozen en cider.
Bewaren
In de koelkast zijn de stengels een tot twee weken houdbaar. Maar door vochtverlies worden de stengels slapper. Er gaat niets boven knapperig verse rabarber.
Je kunt rabarber ook rauw invriezen. In stukjes gesneden. De een zegt: eerst even blancheren, de ander vriest ze zo in.
Voedingswaarde
Per 100 gram rauw rabarber:
| calorieën | 21 kcal |
| water | 93,61 gr |
| eiwitten (proteïne) | 0,9 gr |
| vet (lipiden) | 0,20 gr |
| koolhydraten | 4,54 gr |
| voedingsvezel | 1,8 gr |
| suikers | 1,1 gr |
| disachariden | die, als ze er zijn, vormen een onderdeel van de koolhydraten |
| mineralen | natrium 4 mg; kalium 288 mg; calcium 86 mg; magnesium 12 mg; fosfor 14 mg; ijzer 220 µg; koper 21 µg; zink 100 µg, mangaan 196 µg, selenium 1,1 µg |
| Vitaminen: | |
| Retinol (A) | 0 (en bèta-caroteen 61 µg) |
| thiamine (B1) | 20 µg |
| riboflavine (B2) | 30 µg |
| niacine (B3) | 300 µg |
| pantotheenzuur (B5) | 85 µg |
| vitamine B6 | 24 µg |
| folaten (totaal – B11/ B9) | 7 µg |
| cobolamines (B12) | 0 |
| ascorbinezuur (C) | 8 mg |
| vitamine D | 0 |
| vitamine E (alfa-tocopherol) | 270 µg |
| Vitamin K (phylloquinone) | 29,3 µg |
| Aminozuren | rijkelijk, 105 mg aan arginine |
| Lipiden: | |
| Verzadigde vetten | 53 mg |
| Enkelvoudig onverzadigd | 39 mg |
| Meervoudig onverzadigd | 99 mg |
| Cholesterol | 0 |
| Oxaalzuur | 0,5% |
Nul is ook een waarde. Wat onbekend is, is niet ingevuld.
Teelt
| Zaaien | vaste plant; rabarber kan worden gezaaid maar wordt meestel uit wortelstekken gekweekt. Planten gaan 10 – 20 jaar mee. |
| Uitplanten | eind oktober – begin december; de neuzen plm. 5 cm onder de grond |
| Oogst | Van pakweg medio april tot begin juli. Daarna moet de plant krachten winnen. Pak de steel onderaan vast, buig ‘m wat naar buiten en trek met een licht draaiende beweging los. Van nieuwe planten het eerste jaar niet oogsten. Vanaf het derde jaar kan er volop worden geoogst. |
Dek de rabarber in de late herfst en vroege winter af met een bladerdek. Dan bevriest de grond niet zo en loopt het eerder uit.
Rabarber kan vroeg in het jaar worden voorgetrokken door er een speciale terracotta rabarberforceerpot over te zetten. Maar een hoge emmer of aardenwerk pot voldoet ook.
Het kan zelfs, net als witlo(o)f, in een emmer of met folie beklede houten kist in een donkere kelder worden gedaan. De ideale temperatuur is 12o C. En de plant een beetje vochtig houden.
Plantafstand: 1 x 1 meter.
Water: Voldoende. De stengels bestaan uit veel vocht, dus moge duidelijk zijn dat in droge perioden water geven helpt.
 |
 |
 |
|
10 maart 2007
|
16 maart 2007
|
26 maart 2007
|
Bemesting
Veel; geen kali. Rabarber vreet veel mest en compost. Zonder mest groeit de plant ook, maar is de opbrengst geringer.
Bodem & standplaats
Alle grondsoorten. Diep losgemaakt en vochthoudend. Nieuwe aanplant moet gebeuren op een plek waar nooit rabarber heeft gestaan [2]. Rabarber kan wel wat schaduw hebben.
Rassen
Queen Victoria (oud ras); Champagnerood; Timperley Early (vroeg); Goliath (productief, laat ras, inwendig groen); Sutton’s Seedless (geen zaadstengels, inwendig donkerrrood); Holstein Blood Red (oud ras); Early Albert. En kijk eens bij Brandy Carr Nurseries, die hebben wel zestig rassen.
Zaadteelt
Rabarber is niet zaadvast. Er wordt meestal vermeerderd door stekken te nemen van de wortelstokken (vanaf het derde jaar). Met een scherpe spade steek je de dikke wortelstok in stukken. De buitenste brokken zijn het best. Eens stuk of stek moet minstens twee knoppen/neuzen hebben. Scheuren gebeurt in het najaar of februari-maart. Het najaar is het beste omdat de planten dan voor de winter al vast staan.
Ziekten en belagers
Niet of nauwelijks. Natte gronden kan rotting geven.
