Onder de titel ‘Oog in oog met wisent, ooievaar en eland’ is er een prachtig boek verschenen over Natuurpark Lelystad, dat dit jaar vijftig jaar bestaat. Het vertelt over de geschiedenis die begint met drooggelegde zeebodem tot aan de dag van vandaag. Intrigerend om te lezen en werkelijk prachtige foto’s.
We hebben geen foto’s uit het boek overgenomen, daar we eerder van dubieuze juridische dienstverleners claims inzake intellectuele eigendomsrechten ontvingen, die stelden namens de fotograaf te handelen. Hoewel dat een zaak is tussen uitgever en fotograaf, is het tijdrovend geneuzel waarin wij worden betrokken. En in dit boek staan heel veel fotografen vermeld, dus toestemming vragen is schier onbegonnen werk.
Vanzelfsprekend begint het boek met de ontwikkeling van Flevoland. Dit is op zich al bijzonder: velen denken van ons dat het IJsselmeer ervoor Zuiderzee was. Dat klopt, maar pas sinds 1200. Dat betekent dat het daarvoor land was. De ondertitel van het boek ‘Natuurpark op de zeebodem’ is daarom betrekkelijk. De bodem van de polder herbergt rijke archeologische schatten. En al lezende beseffen we hoe Almere aan haar naam komt. En Swifterbant.
Natuurpark Lelystad is geen Oostvaardersplassen
Natuurpark Lelystad is geen Oostvaardersplassen. Het natuurpark is in eerste instantie aangelegd als recreatiegebied voor de inwoners van Lelystad. Maar het is in de afgelopen vijftig jaar het niveau van recreatieterrein fiks overstegen. Het is een waar natuurpark van meer dan 400 hectare. Er leven talloze grote en kleine, al dan niet bedreigde dieren op het terrein (wisenten, elanden, allerlei herten, bijzondere vogels, et cetera) en er wordt gefokt om bijzondere rassen in stand te houden.
Het ontwerp van het natuurpark is in Engelse stijl, dus niet strak, en kent verschillende gebieden, delen, die worden besproken en toegelicht. Naast landschap, beheer en andere aspecten is er ruim aandacht voor de diersoorten en, indien van toepassing, het fokprogramma. Dieren uit Natuurpark Lelystad emigreren namelijk naar allerlei, vooral Europese, landen. En dat alles is gelardeerd met de prachtigste foto’s.
Dit is een heel mooi boek. Zeker als je eens of vaker in Natuurpark Lelystad bent geweest, maar het is ook een document over bijzondere natuurontwikkeling en veranderend beheer door de mens. Je kunt natuurlijk op safari naar Afrika gaan om ‘the big five‘ (leeuw, buffel, luipaard, neushoorn en olifant) te zien, of in Nederland naar De Beekse Bergen (leeuw, olifant, cheeta, Kaapse buffel, neushoorn), maar het is toch veel leuker om in Natuurpark Lelystad elanden, rendieren, wilde zwijnen, wisenten en meer te zien?
| Titel | Oog in oog met wisent, ooievaar en eland |
| Van | Flevo-Landschap |
| Uitgever | Noordboek |
| ISBN | 978 94 6471 3688 |
| Verschenen | 16 juni 2025 |
| Prijs | € 29,90 |
| Verkrijgbaar bij | Koop dit boek bij voorkeur bij de echte boekhandel van steen en cement. Die zijn onmisbaar en moeten blijven bestaan. Wel online? Bestel het dan hier. Dan verdient de winkel ook nog wat. |
Veranderende houding t.o.v. dieren
We kunnen in deze recensie uitgebreid in gaan op het ontstaan van het park, landschapsontwerp en de aanpassingen in de loop der tijd, maar misschien is het leuker iets te zeggen over enkele diersoorten? Hoewel de oude foto’s uit 1975 en de daaropvolgende jaren feilloos zichtbaar maken hoe onze houding ten opzichte van natuur en dieren is veranderd. Ook dierbeheer kent voortschrijdend inzicht. Vooral in het begin leunde men in Lelystad stevig op de Amsterdamse buren: Artis. Niet alleen voor het verkrijgen van verschillende dieren, ook voor het beheer ervan. Het werd Artis versus natuur: hokjes versus hectares.
Wild zwijn
We zijn rond 2015 in Natuurpark Lelystad geweest. Het was een bezoek met de vereniging Het Nederlandse Bonte Bentheimer Landvarken. Vrijwel alle – zo niet: alle – leden van deze vereniging hebben de varkens vrij buiten lopen en sommige, zoals bij ons en bij de Ouwendorperhoeve, in een stuk bos. En bij Natuurpark Lelystad hebben ze ook varkens in het bos lopen: alleen zijn het daar geen gedomesticeerde (Sus domesticus), maar wilde varkens: die noemen we wilde zwijnen (Sus scrofa). Ons bezoek was er om kennis te nemen van de leefomstandigheden en hoe om te gaan met slacht.
Diervriendelijk slachten
Als je een varken wilt slachten, moet het op transport naar een slachthuis en daar wachten. Dat is niet leuk voor het dier. Soms zelfs stressig – hoewel we slachterijen kennen die een prettig koele nevel boven de dieren sproeien en zachte, rustgevende muziek laten horen.
Maar als er dan moet worden geslacht, waarom kan dat dan niet gewoon op het erf? Het dier loopt in de wei of staat te eten – een vertrouwde omgeving, net als elke andere dag -, maar een dag is het dan ‘poef’: een pijn- en stressloos levenseinde.
Bij Natuurpark Lelystad doen ze dat. Daar worden de zwijnen gevoerd, ze staan bij wijze van spreken naast elkaar op een rij en de jager schiet heel gericht een kogel in de kop van een van de dieren. Die valt om, de andere kijken niet op of om. Als ze uitgegeten zijn, vertrekken ze. Het gedode dier wordt opgehaald, enzovoorts. Dat mag, want een wild zwijn is wild. Met Sus domesticus is dit in Nederland verboden. In Duitsland kan het wel. Lees dit artikel en kijk de filmpjes.
Eland
Zo is de eland er wel, maar je ziet hem niet. Je hoort hem ook nauwelijks. Ze zijn al sinds 1975 in het natuurpark. En vaak zeggen bezoekers dat ze gewoon niet in het Natuurpark lopen. “Ze zeggen het wel, maar….” Er zijn ook wisenten en rendieren in dit park. Daarvan kunnen we ons nog voorstellen dat ze ooit in de Lage Landen liepen. Maar elanden houden van naaldbossen, lezen we. Maar oorspronkelijk was het hier een en al loofbos. Naaldbossen zijn in de 19e eeuw aangelegd. Een enkele bron op internet zegt dat deze dieren tot 1025 in de Lage Landen voorkwamen. Een vrij exact gegeven zonder echte bron en uit een tijdsgewricht waarin alleen in kloosters (vooral Latijn) werd geschreven. Maar de eland komt nog steeds voor in het Nationaal park Biebrza, in oostelijk Polen.
Wisent
In hetzelfde Poolse park komt ook de wisent nog in het wild voor. En in Natuurpark Lelystad – ongeveer wild. Ze kwamen meest van Artis. In Natuurpark Lelystad is de grootste wisentkudde van Nederland, tussen de elf en dertig dieren. Er wordt serieus gefokt en er is een Europees Wisentenstamboek. Inmiddels zijn meer dan 120 Lelystadse wisenten over Europa uit… uh…uitgevlogen? In het boek lezen we hoe ze met de jaren een veel groter leefgebied kregen: “Eenmaal op de Hoge Dellen kon de wisentkudde op een natuurlijke manier gaan leven. De dieren zagen er al snel gezonder uit en kregen meer kalveren.”
Przewalskipaard
Sinds het woord in het eerste Groot Dictee der Nederlandse Taal van 1990 voorkwam, is het Przewalskipaard in Nederland en Vlaanderen behoorlijk bekend. We lezen wat het natuurpark voor de dieren doet en (uiteraard) over het fokprogramma: paarden uit Lelystad zijn op de Mongoolse steppen losgelaten. Zo zie je maar weer. Terug naar het oorspronkelijke leefgebied. Daar waar de Russische kolonel Nikolaj Przjevalsk dit wilde paard in 1878 ontdekte.
Pater Davidshert
Het Pater Davidshert was bijna uitgestorven, maar loopt gelukkig rond in het natuurpark. In dit boek leer je ze kennen en dan wil je ze natuurlijk in levenden lijve zien. Het dier komt oorspronkelijk uit China en werd door de Franse missionaris Pater Armand David ontdekt. Die trouwens ook de reuzenpanda ontdekte. Maar daarvoor moet je naar Ouwehands Dierenpark in Rhenen.
Rendier, moeflon, otter, bever, das, ooievaar, diverse andere vogels, waaronder de kwak en kraanvogel (was weg sinds de Middeleeuwen). En zo zijn er nog veel meer dieren die in dit boek worden besproken. En ook de mens, die in de buurt van het park kan kamperen.
Boeiend, mooi, informatief, je raakt niet uitgelezen. Je pakt het gegarandeerd herhaaldelijk weer op om die mooie foto’s te bekijken. En wat kost dat nou? Slechts € 29,90…
