Aardwarmte

Een aardwarmte-installatie werkt als uw koelkast. Deze onttrekt warmte aan wat er in ligt en staat die aan de achterkant af. Een aardwarmte-installatie onttrekt warmte aan het grondwater en staat die af aan een groot vat, dat langzaam warmer wordt. Te gebruiken voor vloer- of wandverwarming.

Zo begon het

“Het heeft een rendement van 400%,” zei Gerrit van Tintelen in 2006. En dat geloofden we. We waren met Ons Eigen Groene Hart toch al van plan over te gaan naar aardwarmte. Of het rendement nu 25% of 400% zou zijn. Ik heb verzuimd een onderbouwing te vragen, maar ik denk dat hij zich vergiste. Hoewel?
Een ding is duidelijk: u bespaart 96% op gas en als u niet op gas kookt: 100%. Een ander ding is ook  duidelijk: om water te pompen wordt extra elektriciteit verbruikt.
De besparing is dus de waarde van het verminderde gasverbruik minus het extra elektriciteitsverbruik voor de bronpomp.
De terugverdientijd ligt, afhankelijk van uw woonsituatie, kwaliteit huis, enzovoorts, enzovoorts, tussen de 12 en 18 jaar (excl. subsidie). Dus daarna is het puur verdienen. En, ja, dan zou Gerrit van Tintelen wel eens gelijk kunnen krijgen. (Meer over het rendement: lees dit.)

Leverancierselectie

Wij hebben ca. acht leveranciers/installateurs benaderd. Het ging misschien economisch te goed, toen, in 2006, maar er werden ofwel belachelijke offertes uitgebracht ofwel men liet gewoonweg niet meer van zich horen.
We wilden geen leveranciers die naar elkaar wijzen. Voor ons was het belangrijk dat alles in één hand lag: levering en installatie van de aardwarmtepomp, het bronboren èn het aanleggen van de vloerverwarming. Van Tintelen deed dat zondermeer.
Zo niet Van Tintelen. Dit installatiebedrijf heeft zich jaren geleden, dankzij de vooruitziende blik van Gerrit van Tintelen, al gespecialiseerd in alternatieve energievoorziening. Waaronder aardwarmte. Ze werken in heel Nederland, voor particulieren en grote organisaties. Enkele huizen en hele woonwijken.

Werking aardwarmte-installatie

• Niet de inhoud van de koelkast, maar “warm” grondwater wordt iets afgekoeld (van ca. 120 naar ca. 70 C)
• De afgevangen warmte wordt niet aan de lucht afgestaan, maar er wordt een boiler met water mee opgewarmd.

Ons systeem

Het staat in de kelder van het huis. Het heeft pakweg 10 m² ruimte nodig. Wij maken gebruik van een open bron (zie verderop).

Op de foto hiernaast ziet u de kast. Bovenin zit niet alleen de warmtepomp, maar ook de elektronische regeling. In het onderste deel zit een warmwaterboiler; water voor wassen, douchen enzovoorts. Rechts ernaast staat een groot geïsoleerd warmwatervat voor de vloerverwarming, die verder met een normale Grundfos cv-pomp wordt aangedreven.

Soorten systemen

Er zijn aardwarmtesystemen met open bronnen – de haal- en brengbron moeten ver van elkaar zijn verwijderd – en gesloten bron: afgekoeld water wordt in de grond weer opgewarmd. Deze laatste kan horizontaal of verticaal worden aangelegd. (Kijk eens hier. Een ogenschijnlijk neutrale site.)
Wat u kunt gebruiken is afhankelijk van:
(a) het oppervlak van uw terrein,
(b) de kwaliteit van uw grondwater en
(c) lokale/provinciale regelgeving. (Wellicht herinnert u zich het verhaal van Jorritsma in Almere?)

40 Meter hemelsbreed

Ad (a) Open bronnen betekent een haalbron (waar het grondwater wordt opgepompt) en een brengbron (daar waar het koudere water weer terug de grond in gaat.) Deze moeten niet te dicht bij elkaar liggen, teneinde te voorkomen dat u het afgekoelde water oppompt. Dat zou niet erg rendabel zijn. Afhankelijk van de ligging van uw terrein, de grondwaterstromen enzovoorts, moet u rekening houden met zo’n 40 meter hemelsbreed tussen de bronnen.

Puur chloor

Ad (b): als u “slecht” grondwater heeft met bijvoorbeeld veel ijzer, is bestaat de kans dat de bronkop snel wordt aangetast. “En wat doet u dan?” vroeg ik aan de heer Janssen van JTS, een van de potentiële leveranciers. “Meneer, dat wilt u niet weten,” luidde zijn reactie.
“Jawel.”
“Wij pompen puur chloor terug om de bronkop schoon te maken.”
Kijk, dat is helemaal niet milieuvriendelijk. JTS Energietechniek is wel partner/sponsor van De Kleine Aarde in Boxtel (zie dit).

Provinciale regelgeving

Uit het verhaal over Jorritsma en Flevoland mogen we opmaken dat niemand door aardlagen mag boren, omdat de provincie het onderliggende zoetwaterbekken koestert. Voor tijden van nood. In een provincie als Gelderland mag zonder meer tot 10 m³ per uur worden opgepompt (Grondwaterverordening 1997 – die in 2006 is ingegaan).

85 Meter diep

Wij wonen op een stuwwal uit de ijstijd. De bronboorder is door diverse lagen grondwater gegaan – hij ‘pakt’ het water, kijkt, voelt, proeft en zegt: “Nee. Niet goed. Dieper.”
Uiteindelijk zijn we op 50 meter diepte door een laag blauwe klei gegaan -van hééél lang geleden – en wordt er vanuit 85 meter diepte het water opgehaald. Prachtig schoon en lekker bronwater.

Warmteopslag in aardkorst

Diep in de aarde is het heet. Voor speciale installaties wordt van grote diepte (>3 km) ècht warm water opgepompt. Voor normale huis-tuin&køken aardwarmte-installaties geldt dat niet.
Tussen de 5 en 100 meter diepte in de aarde bedraagt de temperatuur zo’n 8 tot 12⁰ C. Dat is redelijk stabiel en dat komt mede door de werking van de zon en wegsijpelend regenwater.

Rare dialogen

Het werkt goed met vloerverwarming. Een aardwarmte-installatie zal water nooit (zeg nooit nooit…) zo heet maken als een gasgestookte boiler of cv. Het betekent “lage temperatuur vloerverwarming”. Zeer comfortabel. Of een bestaande vloerverwarming ermee kan werken? Vraag uw installateur. Wij hebben rare dialogen meegemaakt tussen de mensen van Van Tintelen en de mannen van het installatiebedrijf dat alle andere dingen aanlegde (wc’s, waterleidingen enz.). De laatste waren legden ook “normale” vloerverwarming aan. Zij beweerden dat er in de diverse segmenten vloerverwarming pompjes o.i.d. geplaatst moesten worden. De mannen van Van Tintelen zeiden dat dit bij hun installatie niet nodig was. Dat blijkt.