Iedereen weet dat een fles wijn die te lang staat, zuur wordt. Waarom dan niet uw eigen azijn maken?
Azijn wordt al ca. 10.000 jaar gemaakt. Het Engelse vinegar is afkomstig van het Franse vinaigre dat vin aigre betekent: zure wijn.
Je kunt niet vroeg genoeg de juiste materialen in huis halen. In het najaar van 2007 namen we uit Duitsland spontaan een flesje bacteriën mee en in januari 2008 werd het azijnvaatje bezorgd.
Azijn maken doe je echter in de zomer.
De bacteriën vermeerderen zich bij een graad of 25 en zetten alcohol (dus) vlot om in azijnzuur. Onder de 100 C doen de bacteriën helemaal niets. Ze gaan gelukkig ook niet dood.
Hoe ontstaat azijn
Azijn is een natuurlijk product. Alcoholische verbindingen worden door bacteriën omgezet in azijnzuren. De bacteriën worden zichtbaar door een huid, de zgn. moeder, die op het oppervlak drijft.
Uit elk procent alcohol ontstaat grofweg een procent azijnzuur.
Azijn ontstaat ook zonder onze hulp (zure wijn), maar het kopen of krijgen van een stuk moeder met de juiste bacteriën zorgt ervoor dat er van meet af aan voldoende bacteriën aanwezig zijn. De alcohol wordt sneller azijn. En als de temperatuur dan ook nog voldoende hoog is vermeerderen de bacteriën zich sneller en krijg je smaakvolle azijn.
De wijn
Gebruik droge wijn. Bij zoete wijn ontstaan nare bijproducten vanwege het hoge suikergehalte. Gebruik liefst ongezwavelde wijn. Want zwavel remt de bacteriën. Dit zal echter niet te doen zijn, daar alle wijn – ook eko – een beetje sulfiet krijgen om de alcoholvorming te stoppen. Sulfiet verdwijnt echter grotendeels als de wijnfles enige tijd is geopend of goed wordt gedecanteerd.
Bereiding
1. Gebruik een schoon vat, ton of wat dan ook. RVS, glas, kunststof, hout. Met een volume van plm. 5 liter. Let op: sommige kunststoffen zijn niet zuurbestendig.
Een gietopening boven en een schenktuit onder, om de azijn af te tappen. (Want boven ligt moeder.) Schoon is schoon, d.w.z. alle stoffen die achter gebleven zijn, beïnvloeden de smaak van de azijn.
2. Verdun de alcoholische vloeistof (in dit geval: wijn) met water. Zorg ervoor dat het alcoholpercentage niet boven de 10% is en minstens 5% is, want anders ontstaat niet voldoende zuur en heb je geen azijn. Doe 35 ml water bij 100 ml wijn van 13½% vol. alcohol, en dat levert exact 10% alcohol op.
3. Vul het vat tot tweederde (2/3). Doe de azijncultuur erbij (een stuk moeder, een flesje bacteriën of wat uit een werkende azijn overnemen).
4. Zorg voor een temperatuur van plm. 25 graden. Zet het vat niet in de zon. En sluit het afdoende af tegen insecten.
5. Lucht is nodig. Als er te weinig zuurstof bij komt, sterven de bacteriën. Open het vat regelmatig en schudt wat. (U kunt ook een aquariumpompje erin hangen.)
6. Na ongeveer twee maanden begint de azijn te klaren en is de azijnzuurgisting beëindigd.
7. Als de azijn op smaak is, wordt deze tot op een derde – er moet wat overblijven voor de doorstart – afgetapt.
8. Vul bij met voor de helft verdunde wijn, zodat de bacteriën geen alcoholklap krijgen en blijven leven.
9. Als geen azijn nodig is, het vaatje koel, onder de tien graden, wegzetten.
En dan
Sla de afgetapte azijn nog ongeveer twee weken op, zodat de laatste restjes alcohol worden omgezet. De azijn wordt ook ‘ronder van smaak’.
Filter de azijn zodat in de fles geen nieuwe moeder ontstaat. Hiervoor is een speciaal filter nodig, een zgn. vouwfilter dat lijkt op wat bij grote koffiezetmachines wordt gebruikt.
Makkelijker is de azijn tot 60o C te verhitten en dan eenvoudig te filteren (met kaasdoek of een koffiefilter). Verhitten verandert de smaak iets. Het is dus alleen aan te bevelen als u de azijn voor kruidenazijnen wilt gebruiken.
Bewaar de azijn in glazen flessen. Gebruik schone, goed afgewassen en heet nagespoelde flessen. Vul ze met hete of koude azijn, zo vol mogelijk.
Bewaar de azijn donker en koel, zodat smaak en kleur intact blijven.
Essig, selbst gemacht
Azijn, zelf gemaakt
Dit is zo’n beetje het enige zinvolle drukwerk dat over azijnen en azijn maken te krijgen is. Het kost € 11,50.
Het is een diepgravend boek dat verder gaat dan wat u moet weten om azijn te maken. Hoewel, het is beter niet alleen het hoe te weten, maar ook het waarom.
Het behandelt in meer en mindere mate maar toch vrij uitgebreid de bereiding van allerlei soorten azijn, niet alleen uit wijn, maar ook uit vruchten, uit aardappel(alcohol) tot en met balsamicoazijn.
Voor de liefhebbers onder ons:
CH3CH2OH + O2 levert CH3COOH + H2O + 494 kJ
ethanol + zuurstof maakt azijnzuur + water + warmte
Ethanol is de alcohol die in drank zit.
Quick start
Pasteuriseer een hoeveelheid (verdunde) wijn door ze kort op 60oC te verhitten. Lastige bacteriën worden gedood en de alcohol verdampt niet. Doe de inhoud van het flesje moedercultuur (eventueel de helft) bij ½ liter gepasteuriseerde wijn die 30oC is en doe het geheel in een ruime fles (veel lucht).
Sluit de fles af met wat watten. Houd deze cultuur op 30oC. Schud de fles elke dag voor een goede zuurstofvermenging.
Na acht tot tien dagen is deze entcultuur klaar en kunt u deze gebruiken om meer azijn te maken.
Handige links
De Brouwmarkt verkoopt alles dat u nodig hebt per postorder. Ook het boek ‘Essig, selbst gemacht’ voor € 24,95 dat u ook voor € 11,50 excl. verzendkosten bij Amazon.de kunt bestellen. (De prijs voor het azijnvaatje bij De Natuurlijke Molen is marktconform.)
The Vinegar Institute
Vinimare (verkoopt het boek voor € 25,20!)
Wat een gewééélldig verhaal. Deze persoon heeft echt veel vrije tijd.
Het is maar wat je als vrije tijd beschouwt 😉 We zijn, met alles wat we doen, zeven dagen per week bezig. Het is ons leven. Heet het dan vrije tijd of werk of …. tja, wat? Leven dus.
Ik heb in een flesje (gekregen, zelfgemaakte) rode wijnazijn van een aantal jaren oud (3 of 4 jaar) dat vol zit met dikke laagjes ‘moeders’. Zijn die nog bruikbaar om nieuwe azijn te maken? En zo ja, hoeveel moet ik dan gebruiken?
Volgens mij wel. Het kraantje van ons azijnvaatje is kapot en ik heb nu moeder-in-drinkglas. Voor als ik weer een passend kraantje vind.
Ik ben vaak genoeg opnieuw gestart na een schoonmaak; de hoeveelheid maakt niet erg veel uit. Ik zou alleen niet te veel doen. Anders heb je heel snel een fikse plak in het vat of de fles.
Goedemiddag!
Dus, als ik het goed begrijp, kan ik, als ik eenmaal de eerste lichting (rode wijn)azijn gemaakt heb, steeds mijn restjes rode wijn erbij doen. Verdund uiteraard. Zo hoef ik dus geen wijn weg te gooien en blijft de azijn zich automatisch ‘voortzetten’? De moeder vormt zich dan dus boven in het vat. deze wordt steeds groter/meer. Kan deze verkleind worden door er simpelweg een stuk af te scheuren? Ik neem even aan dat werken met metaal niet zo goed is voor de bacteriecultuur? En wordt er ook een moeder gevormd als je start met een azijncultuur uit een flesje? Sorry voor mijn vele vragen allemaal, ik vind het een erg leuk iets om zelf te gaan doen;) Bedankt!
Veel vragen, maar korte antwoorden: ja, ja, ja. De moeder vormt een plak die bovenin drijft. Die kan je mettertijd wegdoen. Er zit genoeg bacteriecultuur in de azijn. Metaal? Geen idee. Er wordt wel wijn gemaakt in rvs. Azijncultuur om te starten? Niet noodzakelijk, het kan ook spontaan gebeuren met in de lucht zwevende bacteriën.
Beste Norbert, mijn wijn die ik 4 maanden geleden in een jampot met gaasje in een donkere kast heb gezet heeft nu een licht groen poederachtig heuvellandschapje op zich drijven en wat witte kwalachtige ronde bollen die naar beneden in de pot zijn gezakt. Volgens mij is dit niet goed?
Merkwaardig. Er hoort een soort van dikke geleiachtige koek bovenop te gaan drijven. Dus ik zou een beetje “azijn” proeven. Was de jampot luchtdicht? Er moet wel lucht bij kunnen.
Nou wat fantastisch! Ik heb een azijnmoeder in appelazijn. Kan ik daar allerlei soorten mee maken?
Lijkt me wel. Maar wij doen alleen met wijnresten.