Het begon in Friesland. Als je in een bibliotheek boeken, cd’s en wat al niet meer kunt lenen, waarom dan ook geen zaden? Het idee is dat zaden worden “geleend” en dat men dan later in het seizoen zaden terugbrengt. Ze doen het in Friesland en langzamerhand bij meer biebs in Nederland.
Enkele weken geleden nam Hanneke de Witte van de Bibliotheek Leusden en Woudenberg contact met ons op met de vraag of ze het een en ander van onze site mocht overnemen. Ze vertelde van de zadenbieb.
“Sinds een jaar hebben we in de Bibliotheek Leusden een zadenbieb. De reacties van de leden waren ronduit positief. Men vindt het een heel mooi en eenvoudig plan,” aldus Hanneke.
Ze mailde ons:
Waarom een zadenbieb?
Het idee achter een zadenbieb is dat mensen er (gratis) lid van worden. Leden mogen zakjes zaad komen ‘lenen’. De zadenbieb vraagt als wederdienst dat de leden zelf zaden (proberen te) oogsten en weer inleveren.
Een reden is dat we mensen de mogelijkheid bieden om zelf hun voedsel te telen. Zaden zijn een bron van leven en maken gezond en lekker eten mogelijk. Dit moet voor zoveel mogelijk mensen beschikbaar zijn. Tegenwoordig halen we ons eten vooral bij de supermarkt en laten het telen aan grote bedrijven over.
Een andere reden is dat er wereldwijd bedrijven zijn die het patent op zaden claimen. Het gevolg hiervan is dat er veel minder zaden beschikbaar komen. Dat heeft weer grote gevolgen voor de biodiversiteit.
In dat verband zijn ook bloemen belangrijk. Bijen, bijvoorbeeld, hebben het zwaar en zij zijn van groot belang voor onze voedselteelt. En van insecten leven de vogels weer etc etc
Het begon in Friesland
In Friesland is in 2017 de eerste zadenbibliotheek van start gegaan. Drie jaar later waren er in het noorden al twintig zadenbiebs, waarvan één in Drenthe. Omdat de zadenbieb in de Bibliotheek Leusden zo goed loopt, starten we nu in onze locaties Woudenberg en Baarn ook een zadenbieb.
Sinds afgelopen zomer is er naar ons voorbeeld ook een zadenbieb in Soest.
Op deze kaart zijn alle actuele zadenbiebs met de namen erbij te vinden.
Vrijwilligers
Het succes en de doorgang is voor een belangrijk deel afhankelijk van enthousiaste vrijwilligers. Het vullen van de zakjes zaad wordt door hen gedaan.
Niet alles!
Nawoord
Dat schreef Hanneke. Wat zou het mooi zijn als dit over heel Nederland uitrolt. Het lijkt zo makkelijk, maar we moeten wel een beetje waarschuwen. Op de site van Roech – daar waar ook de kaart staat – wordt onder het menu-item zadenbibliotheek uitleg gegeven. De daaronder verstrekte informatie is o.i. te beperkt en onvolledig.
Makkelijk te vermeerderen zijn sla (één ras, want pas op voor kruising), tomaat, radijs (bloeit eerste jaar), bonen, erwten – spinazie kan, maar die vereist veel planten om driften (afwijkingen) te voorkomen.
Mais, pronkbonen, tuinbonen kruisen graag, dus geen twee rassen dicht bij elkaar – liever: heel ver van elkaar. Zo is mais een zogenaamde windbestuiver, maar ook bijen leggen grotere afstanden af dan je zou denken.
De meeste kolen en ook wortels zijn, voor zaad, tweejarig. Dus dat vergt meer toewijding. Plus dat ze ook gevoelig voor kruising zijn.
Courgettes en pompoenen worden een beetje tricky. Binnen de soort (Cucumis pepo voor courgette, Cucumis maxima voor pompoen, Cucumis moschata voor de flespompoen c.q. butternut squash) kruisen ze. Zo kruist een courgette met een patisson. En als er siervormen in de buurt staan zouden de nazaten wel eens giftig kunnen zijn. Okay, dat proef je aan de bittere smaak, maar toch… beter veilig dan sorry. Voor komkommers geldt ongeveer hetzelfde.
In een moestuin=/volkstuincomplex heb je er geen zicht op wat er kan gebeuren, dan zouden we dit geslacht Cucumis niet vermeerderen, tenzij je het serieus en met toewijding wil doen: met de hand bestuiven, bloemen dichtbinden et cetera.
Kijk hier – een beetje naar onder – hoe je van bepaalde groenten zelf zaad kan winnen.
Leuk dat u onze zadenbibliotheek een plekje geeft in uw blogs. Met uw kritische kanttekingen zijn we het overigens helemaal eens. We proberen zo veel mogelijk informatie te geven over het winnen van zaden op onze pagina zaden. Maar volledig is dat waarschijnlijk niet.
Overigens is ons initiatief vooral bedoelt om mensen en kinderen te “verleiden” om ook eens zelf iets te gaan telen, wat ze daarna op hun bord terug vinden. Respect voor de Natuur en voor de telers groeit makkelijker als je zelf ziet hoeveel tijd heteen plant kost om te groeien.
We vinden het een geweldig initiatief en het was ook goed van Hanneke de Witte om contact met ons op te nemen. We zijn het helemaal eens met wat je schrijft over kinderen – het is alweer wat langer geleden maar voor onze schoonzoons was het een openbaring om hier te eten. Dat waren toen dus jong volwassenen en gisteren nog kwam ik iemand tegen die een half jaar geleden uit Amsterdam naar hier is verhuisd en hij erkende dat er een wereld aan groenten voor hem open was gegaan. De stad en de supermarkten stompen kennelijk af.
En, wat ik graag nog zou willen benadrukken: smaak! Zo heeft Hak een smakeloze kapucijner Solido in zijn potten zitten. Rond 1993 “gemaakt” voor de industriële verwerking. Maar een kapucijner als Kola is zo ontzettend veel lekkerder, vers of gedroogd en geweekt. Een smaakbom. Enfin…