Buitentomaten zijn koude tolerant en kunnen tegen vochtigheid, zijn fytoftora– en, als het meezit, schimmeltolerant, ook tegen valse meeldauw en bladvlekkenziekte.
Desalniettemin pas na de IJsheiligen uitplanten, over het algemeen prefereren ze een temperatuur boven de 5o C.
Je kunt allerlei tomaten buiten telen. Maar het begrip ‘kasplantje’ voor iemand zonder weerstand, bestaat niet voor niets. Desalniettemin zei Jessica Koomen dat ze onze tomaat stakeless met succes buiten teelt. Dat kan; het is ook wel een stoere, stevige knaap.
Buitentomaten zijn een selectie van robuuste tomaten. We vermelden hieronder vier buitentomaten die we kennen. Één teelden we twee jaar geleden en drie hebben we in 2025 getest.
Eind augustus en de eerste weken van september 2025 was er een regenperiode en daalde de temperatuur. De tomatenplanten vonden dat niet bijster leuk, hoewel er nog steeds vruchten te plukken waren. Maar tot dan was er geen klagen.
Zaadecht/zaadvast
In de Lage Landen leek alleen primabella bekend. Een grote biologische zaadhandel adverteerde met buitentomaten, dat waren allemaal F1-hybriden. Dat zaad kan je wel winnen, maar je krijgt niet dezelfde tomaat terug. Dat is niet goed voor het behoud van de biodiversiteit. Daarom bestelden we in het buitenland drie zaadvaste rassen, om te testen in het Nederlandse klimaat.
Primabella
2023
Deze hadden we al in 2023 uitvoerig getest door hem, gedurende de zomer, regelmatig een douche te geven. Er ontstond geen fytoftora, noch andere kwaal.
Deze tomaat is een selectie die voortkomt uit een onderzoeksproject naar geschikte tomaten voor de buitenteelt. Dit onderzoek wird uitgevoerd door “Fachgruppe Genetische Ressourcen und Ökologische Pflanzenzüchtung” van de Georg-August-Universität in Göttingen. Primabella werd in 2013 op de markt gebracht.
Primabella wordt pakweg 1,5 meter hoog, produceert smakelijke, maar niet spectaculair lekkere tomaten.
2025
In 2025 testten we de volgende drie. Opmerkelijk was de aflopende hoogte van de planten. Oma’s Beste was pakweg 20 cm hoger dan De Barao, en die 20 cm hoger dan Hato. Maar Hato was al fiks aan de opbrengst aan het werken, terwijl de andere hogerop wilden.
Hato-rood
Deze tomaat is in Duitsland, tijdens het HATO-projekt van Dreschflegel, ontwikkeld. In de jaren zeventig van de vorige eeuw startte men bij Dreschflegel het Hausgarten-Tomatenprojekt. Een collectief project waar veel moestuiniers aan hebben meegedaan. Want waarom de veredeling aan grote internationale concerns overlaten? (Toen al en ook nog steeds helemaal de gedachte van nu.) Het project duurde vier jaar. Bij Dreschflegel werd gekruist, de zaden van de vruchten werden door diverse moestuiniers getest. Het gevolg hiervan was (ook) dat er diverse familie-variëteit ontstonden, want kruising op deze manier levert geen uniform eindresultaat. Dat is een kwestie van zaaien, selecteren, zaaien enzovoorts. En er werd natuurlijk getest op buiten en weerstand tegen fytoftora.
Hieruit zijn twee categorieën HATO ontstaan:
- HATO cocktail – saladetomaat (zoals deze, maar ook Siberische kers.)
- HATO saladetomaat – vleestomaat.
En wij bieden nu de HATO saladetomaat in onze webwinkel, die de veelzeggende naam Hato-rood heeft gekregen: ronde, rode middelgrote tomaten (ca. 6cm en 80 gr gewicht)
Oogsttijd: relatief vroeg, namelijk begin-midden juli, door in augustus en zelfs nog wat begin september
Opbrengst: rijk, mooi rode ronde robuuste tomaten.
Smaak: niet spectaculair, maar beduidend smakelijker dan wat je in de winkel krijgt. Zowel rauw (in salades) als gekookt (saus, soep) te gebruiken.
Kwalen: uiteindelijk een beetje, maar dan is ‘de grote oogst’ al binnen. Het lijkt wel de meest tolerante tomaat te zijn.
De Barao / De Berao / De Barrao
Herkomst: Een eivormige, middelgrote tomaat die, naar verluidt, succesvol in Rusland werd en wordt geteeld, maar oorspronkelijk uit Brazilië komt. Barao is Portugees voor baron – de barao betekent ‘van de baron’’. Maar welke baron? In de Braziliaanse deelstaat Rio Grande do Sul ligt de Duitse kolonie Santo Angelo. Deze werd opgezet door de Pruisische officier Karl Hermann von Kahlden (baron von Kahlden) die in 1851, op 27-jarige leeftijd naar Brazilië kwam. In 1857 werd Von Kahlden directeur van de kolonie. En daarna volgde een carrière in de Brazilaanse politiek.
De tomaat Is ten tijde van de Sovjet-Unie in de DDR gekomen. Het omgekeerde is niet onaannemelijk. De familie Kahlden was immers adel van Rügen, na de Tweede Wereldoorlog was dit eiland Oost-Duits. (De familie was echter naar het Westen uitgeweken.) De Barao werd in 1994 geteeld door ene Herbert Beier in Coswig, en is door hem, onder de naam QUADRO, Demeter gecertificeerd geworden.
Het is een van de meest robuuste buitentomaten. Deze tomaat is zeer fytoftora tolerant en goed bestand tegen valse meeldauw. Het is een wat latere tomaat. Hier vind je De Barao in onze webwinkel.
De plant kan meer dan 2 meter hoog worden, 3 of 4 meter in goede omgeving. De vruchten zijn fruitig en sappig, niet uitgesproken, goed voor soepen en sauzen.
Oogsttijd: middellaat: eind midden/eind augustus, begin september
Opbrengst: mooi rode ovale/pruimvormige stevige, soms forse tomaten.
Smaak: lekker, fruitig.
Kwalen: uiteindelijk pikt de plant het slechte weer niet meer, na de regenperiode eind augustus-begin september 2025, maar dan heb je al redelijk wat kunnen oogsten. Of het fytoftera is hebben we niet kunnen vaststellen. De tomaten waren oké.
Oma’s Beste – niet zo best
Goede robuuste eivormige middelgrote tomaat, die tot 2,5 meter hoog kan worden. Geeft zelfs in regenachtige zomers een goede opbrengst, zo luidt de aanbeveling. De tomaten hebben een stevige huid, relatief weinig sap, dus uitstekend voor zelfgemaakte ketchup of gebruik in salades.
Herkomst: Tsjechië
We hebben over deze tomaat voor wat betreft de herkomst niets kunnen vinden.
Oogsttijd: laat, tweede week september
Opbrengst: mooi rode ovale/pruimvormige stevige, soms forse tomaten. Lijkt sterk op De Barao.
Smaak: lekker, dat wel. Een mooie combinatie van zoetjes en zuurtjes.
Kwalen: na de regenperiode eind agustus-begin september 2025, werd de plant rabberig, vergeelde en veel tomaten nog onrijp en door (vermoedelijk) fytoftora aangetast.
Wij nemen Oma’s Beste dus niet op in ons aanbod in de webshop.
