Wat kost een tros bananen? Pakweg twee euro voor een tros van een kilo. Eigenlijk weten we weinig van de wijze waarop bananen worden geteeld. En hoeveel werk dit is. We waren in Ecuador en lieten ons informeren.
Going bananas is een Engelstalige uitdrukking voor stapelgek worden. Maar eens je ziet hoe bananen worden geteeld en welke prijs wij in Europa ervoor betalen, dan is dat te gek voor woorden.
We bezochten het bedrijf FreshCosta in Ecuador. Naast palmolie, cacao en meer, heeft het circa 400 hectare terrein met bananenplanten. Er staan pakweg 1.400 op een hectare. Dus we spreken over 560.000 bananenplanten.
Naast dit soort grote bananenplantages, telen veel kleine boeren, naast of tussen andere gewassen, ook bananen. Maar hoe dat kanaal loopt, weten we niet.
Luis Leon leidt ons rond.
Handwerk
Bananenteelt is grotendeels handwerk. Dat ziet u hierna. Er werken veel mensen die, naar de normen in Ecuador, redelijk krijgen betaald.
Een deel van de arbeiders leeft op het terrein in huizen van de boerderij. Anderen in het nabijgelegen dorp.Een banaan is een bloem. Zo gauw deze zich vormt, wordt er een doorlatende plastic zak over gedaan. Luis vertelt dat dit tegen insecten en ongedierte is. De banaan, zoals wij die kennen, is de Cavandish banaan. Ze is steriel en hoeft niet te worden bestoven.
Soms bevat de zak een insecticide, maar niet altijd. Luis laat zien dat de bananenplant door bamboestokken wordt ondersteund.
Voor 560.000 bananenplanten zijn dat veel stokken. FeshCosta heeft om die reden ook een eigen bamboeplantage.
Één bananenboom heeft één bloem en dus één grote tros.
U ziet dat de bananen eigenlijk al zijn gevormd. Voor een appel geldt dat er eerst een bloem is en als deze is bestoven ontstaat er onder de bloem het appeltje dat van voor- tot najaar groeit. Bij de banaan is het vruchtbeginsel er al meteen.
Wat wij bij de groentenboer of supermarkt een tros bananen noemen, heet in vaktermen een hand (met de bananen als vingers). De hele bloem van boven tot beneden is de tros. Een tros bestaat dus uit meer handen bananen.
Luis wijst de stampers aan. Deze scheiden een honing af waar insecten op af komen. Normaliter is dat niet zo erg, maar wij in het westen schrikken ons het apelazarus als er een tropisch diertje te voorschijn komt. Dus gaat de zak er over.
Alle stampers worden met de hand verwijderd
Onvoorstelbaar. Alle stampers worden, banaan voor banaan, tros voor tros, met de hand van het vruchtbeginsel afgebroken. Niet te vroeg, dan vormt er beschadiging en zeker niet te laat, want dan scheidt de bananenvrucht een soort latex af die hard wordt.
“En dat wil de consument niet,” zegt Luis.
De consument wil nog meer niet
“De onderste handen kunnen bij beweging de bovenste bekrassen. Dat geeft zwarte strepen op de bananenschil. En dat wil de consument niet,” verduidelijkt Luis.
De bananenplant wandelt
Een bananenplant sterft nadat ze vrucht heeft gegeven. Dus één plant geeft één keer één tros.
Ernaast komen jonge scheuten op. Dat zijn de planten voor het nieuwe seizoen. Een banaan groeit snel.
Met de hand wordt de oude plant hoog afgekapt.
“In de stam zit nog veel vocht. Dat wordt door de nieuwe scheut gebruikt,” legt Luis uit.
Bananenteelt kost veel water. Tussen de planten lopen greppels en ook bevoeiingsbuizen.
Wassen en inpakken
De trossen bananen worden met een mes in de handen gescheiden. Ook dat geeft latex af. In het eerste bad (helemaal achterin op de foto), worden de trossen vanwege de latexafgifte in het water gesneden. In het tweede bad worden ze achtereenvolgens gewassen. Hierna worden ze ingepakt. Met de hand. In de bananendozen zoals wij die kennen.
Kleine bananen naar Japan
Een tros bananen telt bovenaan de dikste en de grootste. Naar beneden toe worden ze kleiner. De grote(re) bananen zijn voor de VS en Europa. De kleine onderste gaan naar Japan. Misschien denkt de Japanner dat het een bijzondere soort is?
“Zij hebben kleinere magen,” lacht Luis.
Rekenen
Één bananenplant geeft één tros. Die vult voor 0,8 een bananendoos, die ongeveer 18 kg bananen bevat. Voor een doos ontvangt FreshCosta circa zeven dollar.
“De marge per doos is een centenkwestie,” zegt Luis. FreshCosta levert onder eigen merken bananen, maar soms ook aan Chiquita, Dole enzovoorts.
Even rekenen: 560.000 bananenplanten is dus 560.000 trossen. Dat zijn 448.000 dozen bananen à $ 7 = $ 3.136.000 omzet. Maar oh, wat is er veel handwerk, dus personee,l voor nodig.
In de winkel betaalt u voor een tros bananen € 2/kg (€ 1,88 excl. 6% BTW). FeshCosta ontvangt $ 0,39/kg = € 0,30/kg. Voor het verschil worden ze in gekoelde containers getransporteerd, opgeslagen, gerijpt, naar de winkel gebracht en in de schappen gelegd. En soms worden rotte, overrijpe bananen weggegooid.
Dilemma: Se Vende (te koop)
Werkgevers betalen naast loon ook sociale premies. Sinds kort zijn ze ook verplicht een arts op het terrein te hebben èn een hospitaal – of nabij. Werknemers moeten daar snel terecht kunnen. Bovendien moeten werkgevers een kantine hebben en hun arbeiders een deugdelijke lunch aanbieden.
Voor veel kleinere en middelgrote bedrijven is dat te veel van het goede. In het gebied Los Bancos zien we dat veel agrarische bedrijven te koop worden aangeboden.
Een akelig dilemma: We willen dat arbeiders het goed hebben; de huidige regering van Ecuador wordt door het volk op handen gedragen. Ze steunt op een brede onderklasse. Bovendien trekt de regering van Correa behoorlijk aan de export.
De keerzijde van de medaille is dat in dit klimaat alleen de grotere ondernemingen kunnen overleven. Of zeer gespecialiseerde en familiebedrijven.
