Of we het er mee eens zijn of niet, we kennen de evolutietheorie: de vissen die het land op kropen, de mens die van de aap afstamt enzovoorts. Maar hebben we er ooit wel eens bij stilgestaan of en hoe al dat aardse leven in kaart wordt gebracht?
Op een dag, een paar maanden geleden, ontvingen we een vorm van reclame voor een artistieke bewerking van de ‘radial tree of life’ (zie hier voor de webshop I love science store). Dat vormde de aanleiding voor een kleine verdieping in deze onderzoekswereld. Die uiteindelijk misschien wel wezenlijk is voor het (over)leven op aarde.
Lees met ons mee.
Ontstaan van leven
Als u niet op basis uw geloof een andere overtuiging hebt, wordt algemeen aangenomen dat leven ontstaat door chemische/fysische processen die kortweg abiogenese wordt genoemd. Hoe en wat, laten we in het midden, maar het begint bij de eerste organische cellen die aan elkaar worden geregen (polymerisatie – DNA is een polymeer, RNA is een polymeer) en resulteren in een levende cel. Die zichzelf vervolgens kopieert, want anders wordt het nog niets. En dan ontstaan de afwijkingen. Een goed boek, zeer leuk en begrijpelijk leesbaar is Het Lied van de Dodo. Dat gaat over biogeografie: waarom de ene soort op dit eiland overleeft en de andere niet, maar wel elders.
Als u op de afbeeldingen hieronder klikt, krijgt u ze zeer groot op uw scherm te zien.
Darwins eerste schetsen
![darwin_tree[1]](https://mergenmetz.nl/wp-content/uploads/2014/11/darwin-tree1.jpg)
Het samenstellen van de boom van het leven, is in feite het verhaal van het leven op aarde. Hiernaast ziet u de eerste schets van een evolutionaire boom van Charles Darwin uit 1837. Hij concludeerde dat bij het opstellen van een dergelijke boom, ook soorten moeten zijn uitgestorven. Als van alle soorten, ook de voorvaderen, net zo veel levenden zouden zijn als vandaag de dag, zou het onwaarschijnlijk druk op deze aardkloot zijn. (Bovendien weten we al uit vondsten dat dieren als dinosauriërs en mammoets zijn uitgestorven.)
Haeckel maakt het salonfähig
Waar Darwin (kennelijk) met ingewikkelde structuren werkte, maakte de Duitser Enst Haeckel het onderwerp heel zichtbaar en populair in de Duitse wetenschappelijke wereld. Hij tekende De Evolutie van de Mens (1879) als een boom.
Nadien hebben wetenschappers zich op diverse fronten, ook met diverse achterliggende bedoelingen (ook o.a. genetische manipulatie, vaccin-ontwikkeling), bezig gehouden met het in kaart brengen van al het aardse leven. Dieren, planten, schimmels, eencelligen. Noem maar op.
De National Science Foundation (NSF) stelt miljoenen dollars beschikbaar om een alomvattende Boom van het Leven te maken. Als het project (ooit) eindigt, hebben duizenden biologen, wiskundigen, geologen, computerspecialisten et cetera gedurende vele generaties en over alle continenten samengewerkt. Tientallen miljoenen organismen zijn dan verzameld, geordend en beschreven.
Waarom? Omdat we het leven moeten snappen. Waarom? Het klimaat op aarde verandert. Hier is een boeiende PowerPoint die enige samenhang duidelijk maakt.
Legoblokjes
Pas in de tachtiger en negentiger jaren was men in staat redelijk snel moleculaire gegevens te verwerken om zo de genen, tja, op volgorde te zetten. Dank zij de computer die toen pas echt zijn intrede deed. U moet zich voorstellen dat het DNA wordt ontleedt en dan allerlei mogelijke combinaties worden berekend. Een vierenzestig tal verwante planten levert al miljoenen nucleotiden, de bouwstenen van DNA en RNA. Maar dankzij de automatisering kunnen ze nu honderd miljoen van die nucleotiden in vier uur verwerken, aldus een bericht van de Universiteit van Texas.
Bizarre conclusie
Er moeten soorten zijn (geweest) die we nooit hebben gezienDeze huidige wetenschappelijke benadering creëert een bizarre conclusie: er moeten soorten zijn (geweest) die nog nooit gezien zijn. Of die we ooit gaan zien.
Vandaag de dag spreekt men van pakweg 1,7 miljoen geïdentificeerde soorten. Deze wetenschappelijke benadering van de evolutietheorie volgend, moeten er 10-100 miljoen (hebben) bestaan.
Maar ja, het komt u waarschijnlijk niet onbekend voor: Een of twee keer per jaar wordt er in de media bericht dat er een nieuwe soort is ontdekt. En in iets als Grube Messel worden wekelijks nieuwe vondsten gedaan (vertelde onze gids). De meeste niet een persbericht waardig.
Tegenwoordig wordt de levensboom radiaal/circulair afgebeeld. Het is namelijk zeer moeilijk alle vertakkingen te vangen. De platte weergave is in feite driedimensionaal. Deze hier (klik erop voor een vergroting, die door de complexiteit nog onleesbaar is) is van de wetenschappers David Hillis, Derreck Zwickil en Robin Gutell (Universiteit van Texas). Ze beeldt de evolutionaire verwantschap uit van pakweg drieduizend organismen. Slechts drieduizend.
Op de afbeelding hiernaast is gepoogd een detail van de radiale boom des levens te verduidelijken. In werkelijkheid is het ondoenlijk om alle dieren en planten aan de rand af te beelden. Maar toch, het maakt wat duidelijk.
Commercieel
De, in het kort, Hills-weergave van de Kaart van het Leven, leidt onmiskenbaar tot comemrciële uitingen. Vereenvoudigde versies (afbeelding links), als behang, tatoos, sierraden en wat al niet meer.
Link
Universiteit van Texas
Hills Lab (met veel leuke dingen over de Tree of Life)
Interactieve versie van Tree of Life
