Sedert 2009 organiseren de Natuur- en Milieufederaties de Nacht van de Nacht. Nederland is ‘s nachts het meest verlichte land van de wereld. Maar niet tijdens de nacht van de nacht. Allerlei leuke activiteiten die het daglicht niet kunnen velen, worden georganiseerd. 28 oktober 2017.
Vroeger kon ik urenlang naar de hemel kijken. Een enorme massa aan sterren hing boven mijn hoofd. En ik zocht de sterrenbeelden. De eerste maanlanding liet nog op zich wachten, maar ik droomde ervan een ver zonnestelsel te bezoeken.
De Nacht van de Nacht is een nacht voor ons om wakker te blijven en mee te doen aan allerlei activiteiten. De organisatie vraagt bedrijven en gemeenten die nacht het licht – ja, misschien ook de straatverlichting – uit te doen.
Meedoen? Zelf iets organiseren: kijk hier oor de inspiratiegids
Volg Nacht van de Nacht. Op Facebook. Op Twitter.
Sluipenderwijs minder duisternis
Het is sluipenderwijs gegaan. Elke maand, elk jaar een paar lampjes, straatlantaarns en lichtbakken erbij. Lichtvervuiling. Pas toen wij (MergenMetz) februari 2004 met onze afzetunit
ergens in de Extremadura in een woud overnachtten, ervoeren we hoe donker aardedonker kon zijn. ‘s Nachts, buiten, zagen we geen hand voor ogen. Het moet wel een bewolkte nacht zijn geweest. Want in 2008, rond dezelfde tijd van het jaar, raakten we beduusd van de prachtige sterrenhemel boven ons. Miljoenen, miljarden sterren. Toen stonden we zielsalleen in de natuur van zuidelijk Portugal, bij de waterval Pulo do Lobo (Sprong van de wolf). Mrs. M zei toen: “Dat zien we bij ons niet meer.” En op dat moment beseften we hoe erg het in Nederland met lichtvervuiling is gesteld.
Mens en natuur varen wel bij duisternis
Door de gezamenlijke Milieufederaties wordt sinds 2005 de Nacht van de Nacht georganiseerd. Duisternis is belangrijk voor de biodiversiteit en ons aller – plant en dier – bioritme. Vleermuizen, uilen, ‘s nachts vliegende trekvogels en nachtvlinders raken in de war van licht, maar ook nachtdieren als egels weten niet waar ze het moeten zoeken. En nog veel meer. Maar, wat voor menig mens erger is, hanen kraaien soms de hele nacht door, omdat ze denken dat het een voortdurende dageraad is. Wat het met planten doet, hoeven we u niet te zeggen: de fel verlichte kassen in de tuinbouwgebieden vertellen genoeg. Meer licht in de leefomgeving heeft ook zijn invloed op planten; ze groeien niet als het continue licht is. Bomen en dergelijke in de buurt van straatverlichting doen het slechter dan elders.
Voor de mens is een goede nachtrust van wezenlijk belang. Philips is heeft succes met haar sleep & wake-up light, deze simuleert langzaam zonsopgang en, zo u wenst, met natuurlijke geluiden. We worden op een natuurlijke wijze en ontspannen wakker. Maar wat doet te veel licht in de slaapkamer? Als er een straatlantaarn voor je slaapkamerraam staat? Dag-nachtritme verstoring is niet goed. Zonder duisternis geen rust. En zonder…. enfin, u weet het wel.
Met meer en langer licht maakt de mens minder van het hormoon melatonine aan. En het effect daarvan is, ironisch genoeg, slapeloosheid. Dus met meer licht slapen we minder en minder goed. En dat heeft zijn uitwerking op onze lichamelijke en geestestoestand.
Als u kampeert, merkt u het verschil. U gaat vaak wat eerder dan normaal slapen, omdat er geen Jinek of Pauw op tv is om uw gang naar bed te verhinderen. En u staat op alsof Philips u wekt. U raakt meer uitgerust.
Wanneer is het nacht?
De werkelijkheid is, zoals zo vaak, voor iedereen net iets anders. Ook wanneer het nacht moet heten. In de scheepvaart, als men op de sterren wil navigeren, is het nacht als de zon meer dan 12 graden beneden de horizon is gezakt. Voor astronomen kan het niet donker genoeg zijn: dan moet ze 18 graden onder de horizon zijn gezakt. En voor ons, gewoon mens, hoeft de zon maar even weggezakt te zijn. Zo’n 6 graden. Pakweg tien minuten nadat de zon is onder gegaan.
Een en ander betekent dat het rond 21 juni, de langste dag, voor de astronomen niet donker genoeg is om nacht te heten.
Meten is weten
De duisternis, of zo u wilt, het licht wordt gemeten in millicandela per vierkante meter. De hemelhelderheid wordt gemeten als je recht omhoog kijkt.
Op deze kaart, die u ook zelf kunt opzoeken, staat het licht tijdens een wolkeloze nacht. Onze locatie, MergenMetz, is aangegeven. Door op die plek uit te vergroten hebben we “onze kleur” langs de staal rechts gehouden: 2,01 en 3,00 mcd (millicandela) per m2. In Pulo do Lobo is het < 0,25 mcd/m2.
