Over kwakkelkleuters en gezonde voeding

Er was eens een Twentse kinderarts. Zij zag onder haar patiëntjes een groep jonge kinderen met vage, vervelende, terugkerende klachten waar ze niet veel aan kon doen. Luchtweginfecties, koorts, lamlendigheid. Ze besloot een aantal van deze ‘kwakkelkleuters’ als proef een aangepast dieet te adviseren. Dat bleek te werken. De kinderen werden meetbaar beter. En de arts promoveerde en haalde er en passant de landelijke media mee.

Van pillen en snijden naar een bredere blik

Veel artsen houden erg van pillen en snijden. Maar langzamerhand verandert er iets. Een groep artsen kijkt breder. Onder andere naar voeding. Niet dat je met voeding alles kunt oplossen, maar soms kan het wel degelijk een belangrijke rol spelen. Bij preventie, maar ook bij genezing. Via een omweg: Onderzoek in Nijmegen laat bijvoorbeeld zien dat goede voeding voor en na een operatie het herstel van de patiënt fors kan versnellen. Dat heeft dus te maken met de fitheid van je lijf. Maar ook direct: Diabetes type II is in sommige gevallen bijvoorbeeld grotendeels of volledig omkeerbaar door een aangepast dieet te volgen. En nu is daar dus de Twentse dokter Van der Gaag met haar jonge patiëntjes.

Het totale pakket is waar het om draait

De kinderen (en hun ouders) kregen van Van der Gaag het advies om vijf keer per week groene groenten bij het avondeten te eten, drie keer per week rundvlees, dagelijks volle zuivel, en roomboter op brood. In kinderporties. De kinderen knapten meetbaar op in vergelijking met een controlegroep. Maar waar het nou precies aan lag?
Het onderzoek van de arts geeft daar eigenlijk geen antwoord op. Misschien is dat ook niet zo interessant. Het is immers juist de combinatie van verschillende voedingsmiddelen die het gezond maakt. Het totale pakket dus.

Niet dikker

De ouders van kinderen die aan de studie meededen waren vanwege de voorgeschreven volvette zuivel bezorgd over het gewicht van hun kind. Die angst is er bij ons allemaal flink in geramd de afgelopen decennia en nog steeds mogen we van het Voedingscentrum eigenlijk alleen magere of halfvolle zuivel. En dat terwijl verzadigde vetten toch tenminste gedeeltelijk van hun kwalijke imago zijn ontdaan.
Mede daarom besteedde dr. Van der Gaag veel aandacht aan de groeicurve van de kinderen. En wat bleek? Kinderen werden van de volvette zuivel niet dikker (en ook niet langer) dan andere kinderen. Interessant genoeg verbeterde ook hun bloedsamenstelling wat betreft cholesterol. En, o ja, ze sliepen beter.

Wat is gezond?

De voedingswetenschap is in beweging. Zuivel is een goed voorbeeld van de schuivende panelen. In volvette zuivel zitten veel calorieën en veel verzadigde vetten. Technisch gezien zijn die (meer of minder) slecht voor je. En toch blijkt in wetenschappelijk onderzoek telkens dat consumptie van volvette zuivel geen negatieve effecten heeft – sterker nog, het heeft soms positieve effecten. Dat ligt dus waarschijnlijk aan het totale ‘pakket’: in zuivel zitten zoveel stoffen bij elkaar verpakt dat – blijkbaar – de ongunstige componenten teniet worden gedaan. Of dat inderdaad zo is, en hoe het precies werkt, en of het bij iedereen altijd zo werkt, daar is nog weinig over bekend.

Met gezond verstand kom je een heel eind

Dit soort onderzoek lijkt trouwens vaak dingen aan te tonen die iedereen met enig gezond verstand ook allang had bedacht. Bijvoorbeeld: Wat ouders al honderden jaren weten (dat je van een beker warme melk beter gaat slapen) onderschrijft de wetenschap nu gelukkig ook. Duh. Maar ik wil niet al te cynisch overkomen, want dit soort onderzoek is toch ook heel belangrijk om de effecten van voeding op ons lichaam beter te leren begrijpen. En om de verouderde en schadelijke ideeën uit de jaren 50/60/70/80 van de vorige eeuw recht te zetten, die helaas nog steeds volop voortleven. Bijvoorbeeld het idee dat vet slecht is. Nog steeds zie ik reclames op TV over zogenaamd gezonde vetarme producten. Totale kullekoek. Inmiddels hebben veel deskundigen spijt van de promotie ‘Let op vet’. Want minder vet heeft ervoor gezorgd dat mensen massaal meer koolhydraten zijn gaan eten.

Voeding, geen vulling

Ik hoop overigens wel van harte dat het dieet van dokter Van der Gaag nu geen ‘wonderdieet’ wordt, waardoor iedereen met luchtwegklachten massaal rundvlees en boter gaat eten. Dat is niet zo bevorderlijk voor het milieu. En het is maar de vraag of het wel precies om dit ene dieet draait. In het proefschrift wordt een ander onderzoek aangehaald waaruit blijkt dat een mediterraan dieet (met veel vis en plantaardige vetten) ook een vergelijkbaar positief effect op kinderen kan hebben.

In de Verenigde Staten probeert de Weston A. Price Foundation sinds 1999 de inwoners duidelijk te maken dat gezondheid gebaat is bij gevarieerd, natuurlijk voedsel, rijk aan voedingsstoffen. Onderzoeken van deze stichting tonen min of meer hetzelfde aan als Van der Gaag ontdekte.

Je zou dus zeggen dat het eerder gaat over gewoon, gematigd, gevarieerd, simpel eten. Voeding – geen vulling – die we zelf hebben klaargemaakt, en die we met elkaar rond de tafel opeten. Pure ingrediënten, geen zogeheten ultra-bewerkt voedsel. Dat hoeft niet duurder te zijn; bespaar geld door geen frisdrank, voorgesneden gemaksproducten of vitaminepillen te kopen.
Zoals Michael Pollan zegt: Eet niets dat je grootmoeder niet zou herkennen als eten. Of: Niets waarbij meer dan 5 ingrediënten op het etiket staan.

En wij voegen eraan toe: Maak het met liefde klaar, en eet het met aandacht op!