Over foto’s en (vermeende) eigendomsrechten
Het claimen van intellectuele eigendomsrechten (copyright, auteursrecht) kent dubieuze praktijken. Met software wordt het internet afgegraasd en juridische bureaus dienen claims in, ook als afbeeldingen of teksten in het zogenaamde publieke domein (public domain) staan.
Het is niet voor het eerst dat we ermee te maken hebben en wij zijn ongetwijfeld niet de enige. De bureaus zijn brutaal en intimiderend. De slachtoffers betalen vaak die paar honderd euro die wordt geclaimd, omdat een advocaat in de arm nemen te duur wordt geacht. Wij wonnen in 2017 – in hoger beroep, dat wel – een auteursrechtenzaak en hoopten daarmee jurisprudentie te hebben gecreëerd. Inmiddels is de (toen) geldende wet uit 1912 aangepast. Dus ‘resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst’, zullen we maar zeggen.
Intimidatie
Dat hier voor ging over het ‘opnieuw openbaar maken van tekst’. Maar intellectuele eigendomsrechten gelden voor alle creaties, dus ook afbeeldingen, waaronder foto’s.
Onlangs kregen we een mail van Image Law Rechtsanwaltkazlei, een Duits bureau uit Hamburg. Die claimden namens Reuters News & Media € 548,20 voor gebruik van deze afbeelding:
De foto is april 2010 (!) eerst op Flickr geüpload en daarna bij Wikimedia Commons. In beide gevallen staat dat de afbeelding gebruikt mag worden. Opmerkelijk is dat bij Wikimedia Commons en Flickr staat dat het door de maker, Stefano Meneghetti, is geüpload en dat het public is, weliswaar onder de oude CC-SA 2.0, maar dat mag niet deren.
We geven dit door aan Image Law en zeggen dat we te goeder trouw hebben gehandeld.
Image Law: “There is no good faith acquisition and our client has not uploaded any images to Wikipedia. The use remains illegal, you can seek compensation from Wikipedia yourself, the claim remains valid.”
Dus wij moeten dan maar een claim bij Wikipedia moeten neerleggen?
Ons antwoord: “So I guess you put your claim to Wikipedia. We write book reviews and use safe images. Act in good faith.“
Image Law: “The case will now go to a German court. You can present your opinion there.”
De klant van Image Law is Reuters. De fotograaf heeft de foto echter zelf – op 5 april 2010 – geüpload op Flickr en in het publieke domein geplaatst. Image Law zegt dat haar klant het niet heeft geüpload. Tja.
We liegen?
Image Law pleegt platte intimidatie. Het is op deze wijze geen oprecht handelend juridisch bureau. Je zou deze praktijken zelfs maffioos kunnen noemen. Het einde is zoek als je Wikimedia Commons niet meer kan vertrouwen. Wie of wat dan wel? Als we opmerken dat ze hiermee een geweldig business model hebben, dan betichten ze ons van het verspreiden van leugens en dat wij ons research goed moeten doen. Huh?
Ongeveer een jaar geleden hebben we claims gehad van Visual Rights Group dat zei namens Alamy te handelen. En even later meldde het Deense Copyright Agent A/S zich, over dezelfde foto. Dat is op zichzelf al opmerkelijk.
Het ging om een foto in een boekrecensie. Een boek van een Amerikaanse auteur dat door een Nederlandse uitgever, vertaald en bewerkt, was uitgegeven.
We schrijven al ruim vijftien jaar recensies en nemen daarbij vaak enkele afbeeldingen over. Toen we de claim ontvingen, wendden we ons tot de uitgever. Om kort te gaan: we vroegen Visual Rights Group om het contract tussen de fotograaf en de auteur, we vroegen om het contract tussen de auteur en de Amerikaanse uitgever en om het contract tussen de Amerikaanse uitgever en de Nederlandse uitgever.
“U dient te begrijpen dat wij geen verdere details kunnen geven omtrent de contractuele afspraken tussen de uitgeverij en onze klant [de fotograaf, MergenMetz],” luidde de respons.
Dat begrijpen we. Daarna hebben we niets meer vernomen.
Google Lens
Curieus was de suggestie van Visual Rights Group: als je een afbeelding hebt, zoek met Google Lens en als het bij Alamy (of een ander staat) dan geldt er auteursrecht op. Dat is dus niet zo. We hebben vastgesteld dat fotobureaus als Alamy en Shutterstock ook creative commons-afbeeldingen in hun portefeuille hebben. Soms wel met een hogere resolutie dan in Wikimedia Commons en soms niet.
Dus met Google Lens zoeken zegt niet alles. We hebben het bureau daarvan kond gedaan en voorbeelden gestuurd. Er werd niet op gereageerd.
Te goeder trouw
Je mag nooit zomaar iemand anders zijn of haar werk publiceren c.q. opnieuw openbaar maken. Of het nu afbeeldingen zijn (foto’s, schilderijen) of teksten. Er gelden wel vrijstellingen, bijvoorbeeld als de maker al minstens zeventig jaar geleden is overleden en de rechten niet zijn overgedragen. Voor wat betreft teksten mag citeren wel, maar het moet proportioneel zijn. Maar iets letterlijk overnemen met bronvermelding, bijvoorbeeld: ‘Uit de Volkskrant 6 februari 2025’ mag dus niet.
De les is: stelen en pikken mag niet, ook niet op internet. Handel zorgvuldig en dus te goeder trouw. Laat je niet intimideren. De praktijk is dat als je voldoende gemotiveerd op de copyright-claim reageert, de bureaus al snel niets meer laten horen. Het gaat hen duidelijk om het snel geld binnenharken.
Maar dit soort onzorgvuldig werk van dubieuze bureaus die volautomatische claims reageren, kost ons telkens wel tijd.
Rechtenexploitanten als Alamy, Reuters en ANP wapperen met rechten die ze niet hebben. Zie https://www.fotoclaim.nl/2023/04/zwitsers-bedrijf-mag-voor-1-vd-101.html En zelfs als het zo duidelijk is als in die uitspraak komt er geen misbruik van recht oordeel en presteert de rechter het om het halve vonnis vol te schrijven over die ene foto waar bij aanvang wel gevorderd werd namens de fotograaf. En maakt de rechter doodleuk een uitstapje gemaakt naar Zwitsers recht, omdat er in de procedure niet meer gevorderd werd namens de fotograaf.
Visual Rights Group en Copyright Agent zijn recentelijk gefuseerd. Ik zag ook al van beide partijen claims voor dezelfde foto.