Diersporen van Europa

Dit is een schitterende nieuwe gids, boordevol praktisch gerichte informatie over het herkennen van Europese dieren aan de hand van hun sporen. De hoofdmoot vormt de zoogdiersporen, en de hoofdmoot daarvan is pootafdrukken. Maar er is veel meer: braakballen, poepjes, vraatsporen, holen… Alles zeer toegankelijk en met heldere foto’s en tekeningen.

Het is een hele dikke, vette gids. Het boek is uit het Duits vertaald door Ger Meesters met advies van Rene Nauta, ervaren Nederlandse bushcrafter en prentenherkenner (een prent is dus in dit geval een afdruk van bijvoorbeeld een poot). Een monsterklus van meer dan 800 pagina’s en een gewicht van ruim twee kilo. Uitgeverij Noordboek gebruikte dik papier met handige kleurtjes ‘op snee’ en een stevige bindwijze; de slappe kaft doet helaas enigszins af aan de kwaliteitsuitstraling. Aan de binnenzijde van de kaft vind je klassieke veldgidssilhouetten en achterin handige tabellen en een overzicht van gebruikte termen. Een goede index en een overzicht van aanvullende literatuur ontbreekt niet.

Auteur Joscha Grolms is een Duitser die overal ter wereld geweest is om zich te bekwamen in het lezen van sporen in de natuur. Je ziet zijn praktijkervaring en natuurliefde terug in het boek. Hij is geen wetenschapper maar een spoorzoeker – eigenlijk een moderne jager, waarbij het dier mag blijven leven.
Ieder zoogdier krijgt een zeer uitgebreide beschrijving, onderbouwd met vele tekeningen en foto’s. Leuk om je achtertuin te onderzoeken op sporen van egels en muizen, bijvoorbeeld. Maar ook voor in het bos, met das en vos. En voor op vakantie, met alpenmarmot, lemming en lynx. Koop dit boek dus voor de zoogdiersporen. Je krijgt er dan gratis drie kortere hoofdstukken over vogels, amfibieën en reptielen en insecten bij.

Diersporen van Europa is ronduit indrukwekkend, zeer volledig en prachtig. Eerder schreven we een recensie van Veldgids Dierensporen Europa, dat in 2020 verscheen en meer compact is. De veldgids zou je nog op zak kunnen meenemen, Diersporen van Europa niet. Maar die wil je gewoon altijd op je tafel hebben liggen om elke dag even in te bladeren.

Een nieuwe standaard op drie manieren

Er zijn behoorlijk veel gidsen en gidsjes over diersporen. Maar dit boek zet een nieuwe standaard. Eigenlijk op drie manieren. Ten eerste omdat het zich buiten de groep van de zoogdieren begeeft en er ook sporen zijn opgenomen van vogels, insecten en allerlei andere levende wezens. Ten tweede omdat er heel veel aandacht besteed wordt aan andere sporen dan voetsporen (vraat, uitwerpselen, krabsporen, holen, legers, prooiresten…). En ten derde door de uitgebreide inleidingen en omkledingen van de sporen zelf met kennis over het dier en zijn omgeving.

“De meest uitgebreide gids voor prenten en sporten van Europese dieren [die] ooit is geproduceerd.”

Mark Elbroch, Master Tracker USA, in zijn ‘Ten Geleide’ in het boek

De inleidende hoofdstukken omvatten bijna tweehonderd bladzijden. Daarin is onder andere aandacht voor waarom je überhaupt sporen zou willen zoeken; het is immers voor ons (een enkele natuurfotograaf, beroepsjager of boswachter daargelaten) geen noodzaak meer om dieren op te sporen in de natuur.
Grolms zegt: het gaat over verbinding maken met de natuur. En: het hoort bij ons, het zit in onze genen. Dieren tracken appelleert, net als vogels spotten, aan een oerinstinct. Ontspanning ook, door inspanning. En het dier overleeft het, dat is ook fijn. Overigens schrijft Grolms ook over zorgvuldigheid. Dus niet verstoren of opjagen. Vooral niet breed publiceren waar je een dier gezien hebt. De dieren zelf en hun leefgebieden en rustplaatsen verdienen bescherming.

Voeten, gangen, snelheden

Een voetafdruk interpreteren begint bij kennis. Kennis van de opbouw van de voet, het been, de vorming van de afdrukken op verschillende ondergronden, de nagels, en de rol van verschillende gangen (stap, draf, galop en meer) en snelheden. Dat is best ingewikkelde materie, maar dit deel van het boek (dertig pagina’s!) is volgens mij een van de meest waardevolle, zeker voor de gevorderde prentenspotter. Ook bij de vogels en de andere dieren is er overigens aandacht voor voetmorfologie en loopwijzen, maar wel compacter en minder volledig. Daar komen ook enkel de soorten voorbij waarvan je regelmatig zichtbare sporen kunt aantreffen. Dus vooral vogels van natte gebieden (waar ze goede voetsporen achterlaten in de modder), roofvogels (die braakballen of prooien achterlaten) en tuinvogels (die je gewoon vaak en makkelijk ziet). Erg leuk is het gedeelte over andere sporen van vogels – nesten, braakballen, prooiresten…. Maar verwacht op gebied van vogels geen uitputtende behandeling.

Determinatiehulp

Alleen al voor de determinatiehulp pagina’s zou ik dit boek kopen. Voor de zoogdieren bijna veertig bladzijden, vogels bijna twintig. Met prenten op ware grootte (alleen de bruine beer en de wisent pasten niet op een pagina). Voorbeelden zie hieronder. Dat heeft veel bladzijden gekost, maar het is super handig, want op deze manier kun je het formaat van de prent meteen goed inschatten. Bijvoorbeeld tussen vos en wolf is dan plotseling helemaal geen enkele verwarring meer mogelijk. Weer een van die dingen die dit boek onderscheidt van andere gidsen, net als het fantastische fotowerk (veel foto’s zijn overigens van de auteur zelf, net als de tekeningen). Het is zo’n ongelofelijk rijk boek.

Over de wolf gesproken: een prachtig stuk tekst uit dit boek wil ik jullie niet onthouden (links).