Onderzoek aan de Sorbonne Universiteit wijst uit dat ultra-bewerkt voedsel mogelijk kankerverwekkend is. Het onderzoek omvatte meer dan honderdduizend volwassenen. Bij hen die veel industrieel bereid voedsel aten, werd meer dan tien procent meer kankergevallen vastgesteld.
De onderzoeksresultaten zijn op 14 februari 2018 gepubliceerd in The British Medical Journal. Het toont een verband aan tussen kankergevallen en fabrieksmatig bereide voedselproducten met “onbekende” ingrediënten. Hier klinkt de echo van de fameuze woorden van Michael Pollan: “Don’t eat anything your great-great-great grandmother wouldn’t recognize as food.”
Veel dingen in de supermarkt zijn geen eten, maar voedselproducten, voegt hij er aan toe. Eigenlijk hebben we het over kant-en-klaarmaaltijden en producten met een lange lijst additieven, zoals conserveringsmiddelen, smaak- en kleurstoffen, en/of hoge gehalten aan suiker, vet en zout. Hé, dat klinkt als het boek van Michael Moss: Zout, Suiker en Vet [PDF].10% meer ultra-bewerkt, 10% meer kans op kanker
De onderzoekers werkten met gegevens uit NutriNet-Santé (zie hierna) en stelden vast dat 10% meer inname van ultra-bewerkt eten, een meer dan 10% toename van allerlei kankergevallen tot gevolg had. Het aantal borstkankergevallen steeg met een gelijk percentage. Maar er was geen toename waarneembaar van prostaatkanker of darmkanker.
Vertaald naar cijfers: In 2017 werden in Nederland 109.633 kankergevallen geregistreerd. Hiervan waren er 52.699 bij vrouwen. 28% daarvan betreft borstkanker. Bij mannen betreft het 56.964 gevallen, waarvan 20% prostaatkanker. (Bron: Integraal Kankercentrum Nederland) Zonder ultra-bewerkt voedsel zou het totaal aantal gevallen dus 99.694 zijn. Dat is 9.939 minder. Bij vrouwen is zo’n 1.350 gevallen van borstkanker aan het consumeren van ultra-bewerkt voedsel te wijten.
NutriNet-Santé
In Frankrijk kent men sinds 2009 NutriNet-Santé. Een enorme groep mensen
van thans ruim 278.000 deelnemers (nutrinauten) registreert in tijdseenheden van 24 uur alles wat ze eten. Dat omvat zo’n 3.300 verschillende voedselproducten. De onderzoekers vergeleken het eetgedrag van ruim honderdduizend volwassenen (18 jaar en ouder, mediaan 42,8 jaar) met hun medische staat. Het betreft mensen die aan het begin van hun deelname geen kanker hadden en minstens twee geldige 24-uurs overzichten in de eerste twee jaar van hun lidmaatschap van NutriNet-Santé hadden ingeleverd. Het aantal mannen was 23.000 en vrouwen 82.000. Dat verklaart waarschijnlijk ook, naast de meest voorkomende vorm, waarom borstkanker expliciet werd vermeld.Als we aannemen dat de meer bewuste etende mensen eerder aan NutriNet-Santé meedoen dan anderen, zou het kunnen zijn dat het aantal kankergevallen in werkelijkheid hoger is.
De cirkeldiagram toont de bijdrage van ultra-bewerkt voedsel in elke voedingscategorie. Dus in de categorie zuivel was 7% ultra-bewerkt. In de categorie suiker en dranken bevonden zich overwegend de jongere deelnemers, rokers (!?), mensen met minder beweging en minder hoog opgeleiden.
NOVA-classificatie
Om te bepalen wat Ultra-bewerkt voedsel is, werd de NOVA-classificatie gebruikt (groep 4). De definitie komt van een groep wetenschappers onder leiding van de Braziliaan Carlos Monteiro (lees deze pdf). De NOVA classificatie wordt o.a. door de FAO (Food and Agriculture Organisation van de Verenigde Naties) gehanteerd. De VN heeft overigens 2016-2025 als Decade of Action on Nutrition ]uitgeroepen, als onderdeel van haar Duurzame Ontwikkeling Doelstellingen (doelstelling 12).
Ultra-bewerkte voedingsmiddelen zijn geproduceerd volgens een industriële formule met geen of minimale volledige voedingsmiddelen en met stoffen die zijn geëxtraheerd uit voedingsmiddelen of in laboratoria zijn gesynthetiseerd zoals kleurstoffen, smaakstoffen en conserveermiddelen. Vaak met behulp van verwerkingstechnieken zonder huishoudelijk equivalent, zoals extrusie of vormgeving. Het doel van ultra-bewerking is het maken van intens smakelijke producten die kant-en-klaar zijn om te drinken, dan wel gebruiksklaar zijn en een lange houdbaarheid hebben.
De helft van ons eten!
In een speciale uitgave van Public Health Nutrition (januari 2018) verscheen het resultaat van een onderzoek naar het aankoopgedrag van ultra-bewerkt voedsel door ‘de consument’. Negentien Europese landen deden er aan mee. Dit is het resultaat:
- 50,2% Groot-Brittannië
- 45,9% Ierland
- 46,2% Duitsland
- 44,6% België
- 14,2% Frankrijk
- 13,7% Griekenland
- 13,4% Italië
- 10,2% Portugal
Nederland zat daar niet bij, maar gezien onze nationale instelling van ‘goedkoop’ in plaats van kwaliteit, en het grotere BIO-bewustzijn bij de oosterburen, verbaast het ons niet als ook hier de consument het boodschappenkarretje met pakweg de helft aan ultra-bewerkt voedsel heeft gevuld.
Frankrijk is, naast Brazilië, een van de weinige landen die haar bevolking waarschuwt voor de gevolgen van het consumeren van grote hoeveelheden ultra-bewerkt voedsel. En dat met een score van 14,2%.
Een voorbeeld van Wijko satésaus. Daar zitten best wel een aantal akelige goedjes in. Frappant is dat ze karamel als E150d vermelden – overigens mogelijk kankerverwekkend. Clean Labeling had het karamel genoemd om de consument gerust te stellen. De Koningin Zonder Zakjes en Zonder Pakjes maakt het zo (wel echte, pure pindakaas gebruiken, zoals die van Jori.)
Water, pinda’s 26%, suiker, sojasaus (water, sojabonen, zout, tawre, conserveermiddel (kaliumsorbaat)), azijn, weipoeder (melk), aroma’s (bevatten soja), raapzaadolie, gemodificeerd zetmeel, specerijen, sambal (rode pepers, zout, water, voedingszuur (azijnzuur), conserveermiddel (benzoëzuur)), zout, gember, ui, conserveermiddel (kaliumsorbaat), voedingszuur (melkzuur), zuurteregelaar (natriumlactaat), emulgator (sojalecithine), kleurstof (E150d), paprika-extract, antioxidant (E385), verdikkingsmiddelen (guargom, xanthaangom).
Onzin, zal Rosanne Hertzberger zeggen
Criticasters van ultra-bewerkt voedsel zeggen dat het geen voedingswaarde meer heeft, alles is er, bij wijze van spreken, uit-verwerkt. Onderzoekster Mathilde Touvier van de Sorbonne Universiteit zegt dat er geen relatie is vastgesteld met lage voedingswaarde. Nader onderzoek gaat zich richten op hoge gehalten aan suiker, zout en vet en additieven.
“Onzin,” zal Rosanne Herzberger zeggen, “Kant-en-klare in de fabriek bereide maaltijden zijn lekker makkelijk, kosten weinig tijd en E-nummers zijn volkomen veilig. Dat is wetenschappelijk aangetoond.”
“Onzin,” zegt Will Jansen dan tegen Rosanne. Hij is uitgever van onder andere Wat zit er in uw Eten? “Sinds wij ons gidsje Wat zit er in uw Eten? publiceerden, zijn er inmiddels dik veertig nummers verboden of van de lijst afgevoerd.”
“Binnen enkele jaren zijn we in staat om duidelijk te maken wat de gevolgen van chronische blootstelling aan additieven zijn,” zegt Touvier in The Guardian. Ze gelooft dat er sprake is van een cocktail-effect, maar dat moet nader worden onderzocht.
Frappant, want in het geweldige boek Slik je dat? van Joanna Blythman, zegt een voedseltechnoloog “the worst has yet to come”. Dan doelt de man op de mix van allerlei additieven en dat niemand weet wat de effecten in het menselijk lichaam zijn.
En wat vinden wij?
Wij hebben de indruk dat het, in zijn algemeenheid en nu in het bijzonder, gaat om lichaamsvreemde stoffen. Chemische toevoegingen of door natuurlijke ingrediënten op industriële wijzen te bewerken. Moleculen waar het interne verwerkingssysteem van veel mensen niet mee kan omgaan. Wel of niet? Dat ligt vast in het DNA. We denken dan aan het voorbeeld bij zuivel: De toename van zuivelintolerantie (allergieën, astma e.d.) lijkt in relatie te staan met het bewerken (pasteuriseren en steriliseren) en homogeniseren van melkproducten (de deeltjes zo klein maken dat, bijvoorbeeld, de karnemelk zich niet meer scheidt).
Veel mensen die gangbare melk niet verdragen, verdragen wel rauwe melk en rauwmelkse producten.
Hoe kunnen E-nummers absoluut veilig zijn, terwijl ze per stuk per dag afzonderlijk zijn goedgekeurd en ze in onbekende hoeveelheid en samenvoegingen worden geconsumeerd?
De gemiddelde consument lepelt en slurpt ze per dag bij tientallen binnen!
Goede post! Blij jullie ontdekt te hebben…
Het schijnt zo te zijn dat het eten van veel bewerkte vleeswaren 14 jaar van je leven afhaalt. En dat is nog maar een gemiddelde. Een ander interessant punt is dat veel groenten juist anti-carcinogene stoffen bevatten.
mooi artikel, ik vind het allemaal erg zorgelijk. ik doe mijn best om mensen om me heen te overtuigen om gezonder te eten. er is nog veel onbekendheid hiermee