Wild Flowers

Zijn de wilde bloemen in Groot-Brittannië en Ierland nu echt zo anders dan op het vaste land van Europa en dan met name in de Lage Landen. Nee, alleen de namen. Wild Flowers van wijlen Roger Phillips is een prachtig boek met mooie foto’s en heel veel wilde planten.

We kennen Roger Phillips voornamelijk van zijn samenwerking met Martyn Rix. Samen hebben ze een twaalftal boeken gemaakt die ook in het Nederlands zijn verschenen. Zoals Bomen*, Vaste Planten, Bloeiende Heesters*, Groente**, Kruiden*, Rozen, Zoetwater Vissen, Salade Planten, Camellias enzovoorts, enzovoorts. Waar Rix de ietwat ingetogen botanicus is, was Phillips de excentrieke, artistieke onderzoeker, verzamelaar en heuse wildplukker. Zo verschenen van zijn hand ook nog: Herbs, Wild Flowers 1977*, Mushrooms*, The Worldwide Forager*, The Wild Food Cookbook, Grasses, Ferns, Mosses & Lichens en nu de bewerkte heruitgave van Wild Flowers*. Wij hebben een stuk of zeven van deze boeken, de eerste al jaren geleden gekocht. (Die met een * staan in onze boekenkast, met ** hebben we in twee talen.)

Fraaie, gedegen boeken

Het zijn verdraaid goede, gedegen en meteen ook fraaie boeken. De manier waarop Phillips de planten fotografeerde, heeft menig plantenboekenschrijver geïnspireerd. Roger Phillips overleed op 15 november 2021 op bijna 89-jarige leeftijd.

Tijdens het Hex Tuinevenement, juni 2024, presenteerde zijn weduwe Nicky Foy de herziene herdruk van Wild Flowers. Ze vertelde dat de uitgever Roger in 2019 benaderde voor een bijgewerkte heruitgave. “Een man van 87 kreeg weer een boekcontract. Dat is onvoorstelbaar,” zei Nicky. Na zijn overlijden legde Nicky de laatste hand aan het boek.

We hadden al de originele uitgave uit 1977 (slappe omslag, gelijmd, formaat 21,6 cm x 29,2 cm) en nu ook de herziene (hardcover, gebonden, formaat 19,5 cm x 25,2 cm). De nieuwe uitgave is daardoor iets dikker (222 bladzijden tegenover 191 voor de oude.)

In de tijd geordend

De planten in het boek zijn volgens de kalender geordend. Niet alfabetisch, niet op (Latijnse) familie- of geslachtsnaam, nee, min of meer op het moment dat je ze in volle glorie in de natuur kunt aantreffen. En dat kan in meerdere maanden zijn, dus dan is een gewas ook twee of meer keren opgenomen. Nicky Foy zei tijdens de boekpresentatie dat het klimaat in de afgelopen vijftig jaar wel iets is veranderd, dus tja, een plant die in het boek in 1977 bij de maand juni is geordend, zou wel eens (in 2024) in juli horen te staan.

Het is geen determineerboek, maar wel een opzoek- en naslagwerk. En dan ook een prachtig opzoek- en naslagwerk. Een boek om te hebben. Het enige nadeel is misschien dat de planten Engelse namen hebben, maar er staat altijd de Latijnse bij en er is een index op Latijnse naam.

The proof of the pudding is in the eating

We nemen vogelmuur (Stellaria media). Die is er al vroeg in het jaar. Dus vind je deze ook voor in het boek. Op bladzijde 12 (nieuwe boek – bij de foto staat: genomen op 10 maart) en 14 (oude boek – bij de foto staat 24 maart). Vermoedelijk een foutje gecorrigeerd.

In beide uitgaven zijn er twee nauwe verwanten bij vermeld, bijvoorbeeld Bog Stitchwort (moerasmuur, S. alsine).
In de eerste uitgave wordt door middel van cijfers en letters, 22 (m), 52 (a), 78 (a), 90 (g) verwezen naar andere gerelateerde planten. Dat komt  in de nieuwe druk niet voor en is onzes inziens niet erg. Want op pagina 22, bij de m op de foto aldaar, staat Greater Stitchwort or Adder’s Meat (grote muur, S. holostea). Maar dan is het eind april.

52 (a) verwijst naar Little Mouse-ear Chickweed (zandhoornbloem, Cerastium semidecandrum) op 20 mei. Niet hetzelfde geslacht. Alleen het Engelse woord chickweed lijkt het verband. Hetzelfde geldt voor 78 (a) en 90 (g). Kortom, Roger Phillips dacht in 1977 elk mogelijk verband te moeten leggen, maar dat schiet eigenlijk zijn doel voorbij.

En laten we ook eens bij zevenblad (Aegopodium podagraria) kijken. Die hebben we aan de Romeinen te danken en die waren er ook in Groot-Brittannië. (Okay, niet heel Groot-Brittannië, want de Schotten bleven achter Hadrians Wall). Er wordt verwezen naar bladzijden 74 en 118. Op pagina 74 is het juni en daar staat (d) Ground elder of goutweed met foto en beschrijving. En dat het eetbaar is. Op pagina 118 is het juli en daar staat het met een andere beschrijving. En andere foto. Kortom, het maakt niet uit of je het in juni of juli ziet. Op dit moment, 2024, bloeit het in Nederland in juni.

Indexen/indices

Zelden kom je de volgende drie indices (indexen) in een boek tegen. Het wijst op bevlogenheid en deskundigheid.

Voor de goede orde: de taxonomie – de indeling van levende organismen – is voor het rijk der planten (Regnum Vegetabile) als volgt: afdeling, klasse, orde, familie, geslacht, soort.
In het meer dagelijks gebruik van de botanici zijn familie, geslacht, soort en daarbinnen ras of variëteit het belangrijkste.

Latijnse familienaam

Achterin vinden we een index op Latijnse familienaam, bijv. de kruisbloemigen (Cruciferae of Brassicaceae), waaronder een heleboel geslachten staan, onder andere Raphanus. De radijzen. Met drie soorten in het wild vertegenwoordigd, zoals Raphanus raphanistrum subsp. landra. De zeeradijs! Het verwijst naar 100 (e) – pagina 100 dus. De tekst met (e) staat op 100, de foto met (e) op 101. Wat moet dit een klus zijn geweest, om de verschoven pagina’s in feite te herindexeren.

Index op Engelse namen

Deze laten we voor wat het is, in elk geval goed om Engelse plantnamen te leren.

Index op Latijnse botanische namen

Deze is op geslacht en soort. Zoeken we bijvoorbeeld zeekool, die ongetwijfeld ook aan de Britse kusten moet groeien, dan is dat Crambe maritima. En ja, die staat er in: pagina 61 en 72. Waarom twee keer? Op pagina 60 staat deze bloeiend (blad en witte bloemen) op de foto, gedateerd 20 mei, en is beschreven. Op pagina 72 ook, met twee foto’s, waarvan er één hier.