Wagenings c.s. onderzoek wijst uit dat ook wormen CO2 en lachgas produceren. En in niet geringe mate. Dat deze gassen uit de aarde komen, is dus de schuld van de wormen. Het onderzoek roept ook vragen op.
Iedere rechtgeaarde (ecologische) tuinder, akkerbouwer of moestuinier weet dat wormen de grond verrijken. Dat is alom bekend en wordt niet bestreden. Nu wordt er een andere kijk op de werkelijkheid verschaft.
Natuurlijk. Alles dat rot, verteert en poept scheidt gassen af. Dus wat is hier nieuw aan?[i] vraag ik mij af. Onwillekeurig denk ik aan resultaten van eveneens Wagenings onderzoek als 'biggen volgen moeder in voedselkeus' en 'varkens eten hooi en stro'. Zaken die bij boeren die op natuurlijke manier varkens houden gewoon bekend zijn. Maar soms kan onderzoek ook bijdragen aan het begrip voor hele plaatje; dat de natuurlijke balans het beste is en dat wij, de mens, die te vaak en in te grove mate verstoort.
Het betreft een metaonderzoek; gegevens van 57 al in het verleden uitgevoerde uiteenlopende experimenten werden gebundeld en opnieuw geanalyseerd. Het team dat hiervoor verantwoordelijk is, is indrukwekkend: medewerkers van de groep Bodembiologie en Biologische bodemkwaliteit van Wageningen University, Trinity College Dublin, University of California in Davis en het International Center for Tropical Agriculture in Cali, Colombia. Waarvan akte.
De conclusie
We citeren de site van Wageningen UR: "Regenwormen verhogen de uitstoot van koolzuurgas (CO2) vanuit de bodem gemiddeld met 33% en die van lachgas (N2O) met 42%, terwijl er geen enkele aanwijzing is dat regenwormen het gehalte aan organische materiaal in de bodem veranderen." (Die percentages ziet u in de grote grafiek, hierboven.)Opmerkelijk. Als het gehalte aan organisch materiaal in de bodem niet verandert, wat eten de wormen dan? En waar komt dat gas vandaan?
Het antwoord geven de wetenschappers ook – zij het ten dele, want wat de wormen eten en omzetten in energie en poep en winden, blijft onduidelijk.
Het is niet zozeer dat de regenworm zèlf die gassen produceert – dat doet ze ook wel – maar ook het feit dat ze organische resten door hun gegraaf mengen en luchtig maken. Door de gangetjes verdwijnen de gassen makkelijk uit de bodem in de atmosfeer.
Er wordt krom geredeneerd in het Wageningse – of men is niet volledig. Zo wordt geconstateerd dat de bodem een "sterspeler" is in het klimaatverhaal – oké – en dat landbouwgronden vooral door het opbrengen van grote hoeveelheden (kunst)mest verreweg de grootste bron van lachgas zijn. Citaat: "Het is ironisch dat regenwormen, die we in de duurzame landbouw trachten te bevorderen omdat ze goed zijn voor de bodemvruchtbaarheid, tegelijkertijd een ongewild effect hebben op de uitstoot van broeikasgassen."
Uit diverse reacties op het Internet, naar aanleiding van dit 'nieuws', maken wij op dat in het verleden het wormenbestand in de Nederlandse landbouwgronden dramatisch achteruit is gegaan. Oorzaak: Het gebruik van zware bestrijdingsmiddelen (o.a. met tin, kwik en arseen) en het gebruik van kunstmest – dat is gortdroge NPK waar weinig organisch materiaal aan is. Door veel dierlijke mest over het land uit te rijden, neemt het wormenbestand toe. In sommige gevallen is er sprake van te veel wormen. Aan de andere kant blijkt uit onderzoek uit 2004 (Precisiebemesting van een niet-verstoorde bodem) dat dichtgeslagen bodems – dus zonder wormenleven – veel lachgas produceren. Conclusie (pagina 10): "De uitstoot van lachgas is duidelijk minder voor een niet verdichte bodem." Wat moeten we hier van denken?
Een invasie die zijn weerga niet kent
Karel Knip voegt er in NRC Handelsblad (9-10 februari 2013, Wetenschapsbijlage) aan toe: "Vreemd genoeg zal de bijdrage van aardwormen aan het broeikaseffect de komende decennia sterk toenemen. De laatste IJstijd liet het noorden van Noord-Amerika vrijwel wormloos achter. De herbevolking vanuit het zuiden verliep zeer traag. Maar in de moderne tijd is die onder menselijke invloed opeens in een stroomversnelling geraakt. Er manifesteert zich een invasie met uitheemse wormsoorten die zijn weerga niet kent."
Laten we wel wezen: Voordat de mensheid aan de intensieve landbouw begon, nee: voordat de mensheid aan de landbouw begon, nee: voordat de mensheid begon, was er leven op aarde. Tropische tijden, IJstijden, rottende massa's – veengronden. En wormen. Héél veel wormen.
Links
De betreffende pagina op de site van Wageningen UR
Publicatie in Nature / Climate Change
