December is de feestmaand, Kerst, Oud & Nieuw. Dan wordt er veel chocola gekocht en gegeten. Op 2 december 2020 werd de laatste nieuwe Cocoa Barometer gepresenteerd. Het woord duurzaamheid wordt de laatste jaren graag en vaak uitgesproken, ook in de chocoladewereld. De Cacao Barometer laat zien dat er twintig jaar niets is verbeterd.
De grootindustrie brengt geen verandering. Dat is nu wel duidelijk. Veel consumenten denken dat als er Fairtrade, Fairglobe of wat dan ook Fair op een reep chocola staat, dat het dan wel okay is. Dat willen de merken maar wat graag voorspiegelen. Maar zo is het niet. Jij, de consument, moet het zelf doen. Door bijvoorbeeld goede chocolade te kopen en niet de goedkope repen en tabletten die in de supermarkt liggen. (Vuistregel: Onder de vier euro per honderd gram klopt er sowieso iets niet: of de boer krijgt te weinig en/of de productie laat te wensen over.)
“Na twintig jaar retoriek zijn de uitdagingen op het terrein nog steeds even groot. Armoede is nog steeds een dagelijkse realiteit voor vrijwel alle West Afrikaanse cacaoboerenfamilies, kinderarbeid blijft schering en inslag, en oude bossen worden nog steeds gekapt om plaats te maken voor de cacaoproductie.”
Zo staat het in de inleiding van de Cocoa Barometer 2020 [PDF]. Als het over grootschalig geproduceerde chocola, duurzaamheid en een eerlijk inkomen hebben, spreken we eigenlijk over Afrika.
Bedrijfsmodel is armoede
“Het bedrijfsmodel van bulkcacao is armoede. Omdat de teelt van bulkcacao zo slecht betaalt, is het alleen aantrekkelijk voor de allerarmsten. Het zo goedkoop mogelijk inkopen van bulkcacao leidt tot prijsdruk op kleine boeren – die geen invloed hebben op de prijzen en meestal niet georganiseerd zijn. Intussen verdienen multinationale chocoladefabrikanten, cacaoverwerkers, handelaren en de detailhandel aan de top van de piramide jaarlijks miljarden dollars om te voorzien in de behoefte van de consument aan een comfortproduct.”
Met het uitdragen van idealen hebben veel chocoladeondernemingen geen moeite. Vele richten hun eigen doe-goed-stichting op, waarbij het bedrijf zelf het bestuur vormt. Maar als puntje bij paaltje komt is het allemaal mooie praat, dubbelzinnige uitleg en versluiering van de werkelijkheid. Een bedrijf als Tony’s Chocolonely is daar een voorbeeld van. Het is begin 2021 van de lijst met ethisch verantwoorde merken gehaald, vanwege haar samenwerking met Barry Callebaut, maar de geschiedenis van mooier voorstellen dan het is, is bij Tony al van langer terug. En grootheden als Nestlé en Cargill moesten zich in de Verenigde Staten voor de rechter verantwoorden wegens het in stand houden van kinderarbeid. Maar ze kropen door het oog van de naald, omdat het in Ivoorkust plaats vindt en niet (direct) door deze ondernemingen wordt bedreven.
Duurzaamheid is een begrip dat zo vaak wordt gebruikt, dat het aan slijtage onderhevig is. Als we het over duurzame cacao hebben, spelen drie aspecten een rol: mensenrechten, milieu en inkomen – voldoende om van te kunnen leven: living income.
Mensenrechten
De cacaoboeren behoren tot de allerarmsten, die alleen maar aan een opkoper kunnen verkopen. Zij hebben geen rechten, laat staan hun eventuele arbeiders.
Er is sprake van circa 1,5 miljoen kindarbeiders die vaak lange dagen maken en zwaar en gevaarlijk werk doen en staan bloot aan pesticiden. Ze krijgen geen onderwijs en slecht te eten.
Daarnaast is het vermoeden dat er rond de 13.000 kinderen zijn die daadwerkelijk gedwongen worden om te werken. Dat wordt in de media kinderslavernij genoemd.
Milieu
Door voortdurende kap en ontbossing is er een groot verlies aan biodiversiteit en natuurlijke leefomgeving. Het natuurlijke bos in Ghana en Ivoorkust is de afgelopen dertig jaar met 70% afgenomen. Dat heeft grote gevolgen. Zonder natuur geen leven, dat geldt dier en mens. En vanzelfsprekend heeft de klimaatverandering ook zijn effecten. Er wordt veelvuldig en onjuist gebruik gemaakt van kunstmest. Net als van pesticiden. De neonicotinoïden, die we in Europa zo verschrikkelijk vinden, worden rijkelijk gebruikt.
Living income
Dit is het startpunt, niet het doel. De Verenigde Naties kent een zgn. Human Development Index. Hierin zijn levensverwachting, opleiding en inkomen verwerkt. 1 is het absolute maximum. Nederland heeft 0,944, Ivoorkust 0,538, Liberia 0,48. De prijs van cacao is, met een opleving in de jaren zeventig van de vorige eeuw, alleen maar dalend geweest. Rond 1950 was het 4 USD/kg, nu is het rond de 2 USD/kg. De waarde van de US Dollar is thans nog maar 9% van wat het in 1950 was.
De Living Income ligt op 5000 USD per jaar per huishouden. In Ghana zit 90,6% van de bevolking daar onder met een zwaartepunt rond de 2000 USD per huishouden per jaar (zie afbeelding).
Om dit minimale inkomen te halen, moet voor een gemiddelde cacaoboer moet de farm gate price op 3,12 USD/kg liggen. Ultimo 2020 ligt deze echter rond de 1,81 USD/kg – dat is iets meer dan de helft van wat nodig is.
Fairtrade heeft haar Living Income Reference Price verlaagd naar 2,10 USD + 0,24 USD premie (Ghana). Maar die premie krijgt de boer helemaal niet, die wordt besteed aan projecten voor de lokale gemeenschap. De vraag is of die 2,10 USD dan eerlijk/ fair mag worden genoemd, of is het ietsje minder slecht?
Productiviteit verhogen, iets waar Utz/Rainforest Alliance zich voor inzetten, betekent dat de boer misschien meer oogst, maar dat de prijs per kg omlaag gaat. Dus de boer verdient misschien een beetje meer. De chocolade-industrie profiteert door een lager prijs per kg. Productiviteit verhogen heeft nog nooit geholpen. Ook in Europa verdwijnen kleine boeren, en de boeren die overblijven worden groter en groter. Echter deze grote boeren werken tegen zeer kleine marges en verdienen uiteindelijk amper meer dan de kleine.
Tenslotte
Grote bedrijven veranderen niet. De macht ligt dus bij de consument. De meeste chocolade is te goedkoop. Verbetering moet worden bereikt door traceerbaarheid, herbebossing en bescherming van de natuur en de mensenrechten. Boeren moeten worden voorgelicht over het gebruik van meststoffen, de kwaliteit van de bodem en bestrijdingsmiddelen. De meeste chemicaliën worden ingevoerd – wat arme boeren geld kost. Biologische landbouw is een voor de hand liggende keuze. Maar de prijs van cacao is momenteel erg laag. Betere chocolade is duurder, maar ook veel lekkerder. Op twee manieren: de smaak en goed voor de boer en het milieu.
Het Cocoa Barometer Consortium bestaat uit ABVV/Horval, Be Slavery Free (voorheen Stop The Traffik), European Federation of Food, Agriculture and Tourism Trade Unions (EFFAT), FNV/Mondiaal FNV, Fern, Green America, Hivos, Inkota Netzwerk, International Labor Rights Forum, Mighty Earth, Oxfam America, Oxfam-Wereldwinkels, Public Eye, Solidaridad, Stop The Traffik Netherlands, Südwind Institut, Tropenbos International.
De Cacao Barometer vindt u hier.
Tips
Er zijn veel speciaalzaken in Nederland en België die goede chocola verkopen. Waar je blij van wordt: Vanzelfsprekend om de smaak en kwaliteit, maar ook omdat iedereen in de keten een eerlijk inkomen heeft.
Online
Webshop Chocoladeverkopers
Webshop The Chocolateshop
Webshop De Chocolademeisjes
Webshop Chocolademeesters
Webshop ClearChox (t/m 31 december 2021 want ClearChox is daarna alleen nog importeur en distributeur)
België (ontdekt meer en meer de werkelijk goede chocolade 🙂 ), zo’n zestig winkels, waaronder:
Patisserie-Chocolaterie Vercruysse, Kortrijk
Cross Roast, Antwerpen
Hilde Devolder Chocolatier, Gent
Carré Noir, Luik
Brigitte, Bruxelles
Nederland en België
Alle winkels van Simon Lévelt
Nederland, zo’n tweehonderd winkels, waaronder:
PUUR Koffie, Oosterbeek
The Chocolate Shop, Den Haag
Gula Delicatessen, Amersfoort
Quetzal, Delft
De Pelikaan, Zutphen
Sol Luna, Brummen
Koffie Dik, Heemskerk
Choco & Zo, Barneveld
Florentina – Makes, Rotterdam
Trakteren Koffie, Amsterdam
VANROSELEN fine chocolates, Amsterdam
Columbus koffie/thee/kookwinkel, Wageningen
The Chocolate Shop!
Jazeker! Stond op de lijst die ik kreeg, maar kennelijk door ‘online en winkel’ vergeten. Nu bij beide categoriën.
Is het merk Vivani OK?
Dat is een goede vraag. Het is BIO, dat zegt (a) niets over de kwaliteit – anders dan dat er geen bestrijdingsmiddelen e.d. worden gebruikt – en (b) niets over de arbeidsomstandigheden. De cacaomassa van Vivani komt (o.a.) van het Nederlandse Tradin. Toen ik een medewerker van Tradin sprak en vroeg waarom Vivani zo goedkoop is, zei hij: “Maar meneer, u weet niet welke kwaliteit ze afnemen.” Dus dat zal een belangrijk deel van de prijs bepalen.
Als je als consument geen chocolade koopt in de supermarkt dan verdienen de mensen die de cacao aanleveren helemaal niets meer! Of zie ik dat verkeerd?
Groetjes Marlène
Ja. De cacao is al jaren geleden ingekocht, als de Big Chocolate ervaren dat ze minder worden verkocht, moeten ze wel reageren. Dat kan door een hogere prijs te betalen. Ze kunnen er ook voor kiezen minder te verkopen. Maar de angel zit diep. Zo hadden Ghana en Ivoorkust de basisprijs voor cacao verhoogd en de meeste grootbedrijven zeiden ‘okay, we doen mee’ maar na een aantal jaar ligt het weer op zijn gat. Ze kopen minder in en wijken uit naar andere landen die geen minimumprijs hebben ingesteld. Het enige signaal dat we kunnen geven is geen supermarktchocola kopen, geen Fairtrade – want de premie komt niet bij de boer – maar koop in landen van herkomst gemaakte chocola of wel heel verantwoorde, met transparante handelsketen.
Fairtrade wil niet noodzakelijk zeggen dat boeren ‘loon naar werken’ krijgen. deze mensen doen het anders: https://chocolatemakers.nl/over-ons/
Ik ken ze. Aardige mensen. Ja, zij doen het anders. Nog beter is dat in het land van herkomst de chocola wordt gemaakt. Dan blijft daar 7 x meer inkomsten. Wij exporteren ook niet de melk naar – Ik zeg maar wat – Zimbabwe om kaas terug te krijgen. Dat zou iedereen gek vinden.