Klimmend Groen

Een nieuw boek van de hand van de Vlaamse bomenprofessor Martin Hermy, over alle planten die klimmen of ranken. Een pil van bijna 450 pagina’s, mooi uitgegeven en, voor zover wij kunnen beoordelen, zeer volledig. Klimmend Groen is – net als Hermy’s bomenboek – eigenlijk wel verplichte kost voor professionals (tuinontwerpers en kwekers bijvoorbeeld). Maar uiteraard ook een aanrader voor de liefhebbende particulier.

Dit boek geeft een breed en diep overzicht van klimmende planten – of eigenlijk beter: verticale planten. De soorten, rassen, variëteiten, maar ook hoe je ze kunt gebruiken in tuin of stedelijk groen, wat hun functionaliteiten zijn, en nog veel meer. Vol interessante weetjes en prachtige foto’s, maar de meest essentiële elementen zijn toch de tabellen met alle verschillende soorten, thematisch samengevat. De tekst is overigens ook zeer leesbaar. Het is dus zeker geen straf om dit boek van kaft tot kaft door te ploegen. Het is dus niet alleen een opzoekboek. Daarmee een absolute aanrader.

Breed overzicht en inzicht

Maar liefst 448 pagina’s over klimmend groen. Waarbij de auteur begint met zich te verontschuldigen voor de term ‘klimmend groen’ die hij zelf niet ideaal vindt. Want, zo schrijft hij, het gaat niet steeds om klimplanten. Beter is eigenlijk ‘verticaal groen’. Maar ja, dat bekte waarschijnlijk minder lekker op de kaft. Op pagina 133, na een aantal inleidende hoofdstukken, motiveert Hermy zijn keuze aan planten verder. De selectie is er vooral op gebaseerd om uit allerlei verschillende door hem geanalyseerde categorieën (zoals hoge en lage klimmers, groenblijvend en bladverliezend, voor droge of juist natte standplaatsen, enzovoorts) planten te kunnen opvoeren. Volledigheid is daarbij niet het doel, maar wel een breed overzicht. Zelfs leifruit wordt behandeld.

Intelligente wezens?

De algemene, inleidende hoofdstukken hebben veel te bieden en vormen eigenlijk een boek op zichzelf, van meer dan 100 bladzijden. Je leest er bijvoorbeeld in over verschillende types verticaal groen, en hoe verschillende planten gebruikt kunnen worden in vormen zoals hagen, gevelbegroeiing, of muurbeplanting. En over hoe de planten klimmen: actief of passief, met hechtwortels, windsels of door te enteren… Mooi is ook een paragraaf met als titel ‘Van ‘prikkelbaarheid’ tot intelligentie’ die helder uitlegt dat modern onderzoek laat zien dat klimplanten een vorm van waarneming bezitten en hun gedrag aan te passen aan de waarnemingen die ze doen. Iets wat heel dicht in de buurt komt van wat we intelligentie noemen. Overigens observeerde ook Darwin (die veel studie deed naar klimplanten), dat als een klimplant als steun een glazen staaf aangeboden krijgt, hij die in eerste instantie begint te omwinden om te proberen omhoog te klimmen, maar zich later weer afkeert van de ongeschikte gladde steun en verder zoekt. Fascinerend.

Wij schreven er in 2021 over: Boon zoekt staak – over het gevoel van planten.

Voor ontwerpers en tuinliefhebbers

Naast de planten behandelt Hermy ook het gebruik ervan. Dus andersom redenerend eigenlijk, niet vanuit de plant maar vanuit gebouwen en steden, het opwarmende klimaat, hitte-eilanden, fijnstof enzovoorts. En dan hoe klimmende planten een rol kunnen spelen in dit soort omstandigheden, en hoe je de plantkeuze af kunt stemmen op de omstandigheden. Inclusief een hoofdstuk dat specifiek over het ontwerpen van tuinen met klimmers gaat, met tips voor welke steun de planten nodig hebben en hoe groot en breed ze worden.

Ecosysteemdiensten komen ook aan bod, zoals:

• verlaging van de energierekening door isolatie met klimplanten,
• afkoeling door schaduw en verdamping,
• invangen van luchtverontreiniging en
• demping van lawaai.

Tenslotte, niet onbelangrijk, verwijst Hermy naar het vermogen van een groene omgeving om de mentale gezondheid van mensen te verbeteren. En natuurlijk het verhogen van de biodiversiteit door voedsel, schuilplaats en nestplaats te bieden aan vogels, insecten en allerlei andere kleine en grote wezens.

Eetbare klimplanten komen ook aan bod

Voor ons aardig is dat Hermy ook specifiek aandacht besteedt aan verticale planten die voeding leveren. Van druiven en kiwi’s, via zoete aardappels en klimbonen, tot vanille en malabar spinazie, ze passeren de revue. Een specifiek onderwerp is dat deze eetbare klimmers ook heel mooi kunnen zijn en dus het beste van twee werelden in zich verenigen. Een fijne tabel over twee pagina’s maakt dit onderdeel compleet – zo’n tabel is overigens opgenomen bij elk type planten (bijvoorbeeld bontbladige klimplanten, winterbloeiers, klimplanten met mooie bloeiwijze, enzovoorts). In totaal 42 tabellen, allemaal erg nuttig en fijn. Blauweregen, clematis, rozen, wilde wingerd en klimop krijgen een eigen hoofdstuk.

Een uitgebreide notendop

Het boek sluit af met ‘Alle soorten in een notendop’. Deze bijna vijftig pagina’s notendop bevatten op alfabetische volgorde (Latijnse naam) een beknopte beschrijving. Dat is een fijn startpunt, aangezien het in de rest van het boek wat lastig zoeken is. Jammer is dan wel weer dat in de beknopte beschrijvingen niet rechtstreeks een verwijzing naar één van de 42 tabellen in de tekst is opgenomen. Je moet dan dus iets zoeken in de beknopte beschrijvingen, en dan via de index in de rest van het boek dezelfde plant terugzoeken. Of je begint meteen bij de index natuurlijk.

De proef op de som: Rosa ‘Flammentanz’, de klimroos die in onze tuin goede sier maakt. Ja, hij staat erin! De index verwijst naar de Notendop, waarin staat dat het een gezonde, krachtige, rijkbloeiende klimroos is met halfgevulde rozerode bloemen. En in de hoofdtekst staat Flammentanz in de tabel met rood bloeiende klimrozen.

Fantastisch boek

Nouja, goed, we kunnen nog veel meer voorbeelden geven. Maar kort gezegd: dit is een fantastisch boek dat heel veel kennis en kunde toegankelijk maakt. Een absolute aanrader voor plantenkwekers, ontwerpers van tuinen en stedelijk groen, landschapsarchitecten, en alle typen liefhebbers.