Op 2 maart 2015 was er de voorlichtingsbijeenkomst voor de buurtbewoners. In Oosterbeek, gemeente Renkum, wordt een maand later het bonte bentheimer landvarken ingezet om de invasieve japanse duizendknoop te elimineren. De dieren eten zowel de stengels en het blad als de wortels. Zo snijdt het mes aan twee kanten: milieuvriendelijke bestrijding van invasieve exoten met als eindresultaat vlees.
Enthousiasme tekende de sfeer van de goed bezochte avond. De bewoners zijn allemaal positief, en natuurlijk zijn er altijd vragen. Want dit is nieuw; het zijn geen schaapjes op de hei. En als het slaagt, wie weet keert de varkenshoeder terug in de samenleving!
De bonte bentheimer is een erkend Nederlands zeldzaam varkensras. Op dit moment het enige. Er zijn er pakweg 2.500 van in de wereld. Het is een makkelijk, zachtaardig dier dat goed tegen allerlei weersomstandigheden kan. Ideaal, maar groeide te langzaam en raakte dus in de vergetelheid.
Hoe het begon
Soms kunnen we onze mond niet houden. Maar neem daarbij een voortvarende wethouder en dan ontstaat er een uniek experiment. Wendy Ruwhof bezocht onze tuin in juni 2014. Hoe we op de duizendknoop kwamen, weet ik niet meer. Zij zegt dat ik het zelf te berde bracht. Oké dan:
“Waarom zet de gemeente geen varkens in om de duizendknoop te bestrijden? Wij hadden het hier en waar nu onze bonte bentheimers lopen is het helemaal weg.”
Het was dus een terloopse opmerking, maar binnen een week belde André Menting van de gemeente Renkum. Hij is senior beleidsmedewerker en projectleider Groen en Landschap. De gemeente Renkum omvat de dorpen Oosterbeek, Renkum, Doorwerth, Wolfheze, Heveadrop en is een zeer groene, bosrijke gemeente. Menting vond het een prachtig idee.
Praktijkproef Bestrijding Duizendknoop
Renkum doet mee aan een landelijk programma dat in 2013 is gestart en vier jaar duurt. Hierbij onderzoeken gemeenten (25 terreinbeheerders) hoe de japanse duizendknoop het best kan worden bestreden. Dat gebeurt, onder auspiciën van de nVWA (waar door reorganisaties en samenvoegingen de Plantkundige Dienst bij is gekomen) die de opdracht voor het onderzoek aan stichting Probos heeft gegeven. Middelen zijn bijvoorbeeld zeer frequent maaien (uitputten van de groeikracht), afdekken, afgraven, bestrijdingsmiddelen. Maar de inzet van varkens was niet voorzien. Dit experiment valt (dus) buiten het bestaande programma.
Perceel van 5.000 m2
Het door André Menting voorgestelde perceel, waar de dieren worden ingezet, ligt tussen het spoor en een woonwijk. Het is 5.000 m2 groot.
Nu houden en fokken we zelf al vele jaren bonte bentheimers, maar we hebben geen ervaring met het plaatsen van de dieren in een woonwijk en hoe dit met de bewoners te organiseren.
Sjef Meijman wel. Sjef – agrarisch beeldend kunstenaar – heeft samen met Elles Kiers in diverse Nederlandse gemeenten het project Het Varkenshuis verzorgd, waarbij buurtbewoners de dieren houden en voeren tot uiteindelijk de slacht volgt. Tot primo 2014 zaten we samen in het bestuur van de Vereniging Het Nederlandse Bonte Bentheimer Landvarken. Dus de connectie was snel gelegd.
Het Varkenshuis
Sjef neemt het project van de gemeente Renkum aan. Met zijn ervaring weet hij wat nodig is en zorgt voor afrastering, hok, voerbakken en wat al niet meer. Ook zes bonte bentheimer zeugjes. Voor toezicht en verzorging wordt een beroep gedaan op de buurtbewoners. In het project Het Varkenshuis heten ze hulpboeren. Een term die is gekozen om duidelijk te maken dat de verantwoordelijkheid bij de organisatoren is en blijft.
Op de voorlichtingsavond vertelde André Menting over de Japanse duizendknoop en liet Sjef onder andere items van lokale omroepen zien van zijn project Het Varkenshuis. Onder andere in Rotterdam en Tilburg. Aan het einde van deze avond hadden zich elf hulpboeren aangemeld. En dat is veel, gezien het feit dat de tegenoverliggende wijk niet dicht is bevolkt.
En wij?
Omdat Sjef in Veenhuizen woont en dus niet voor elke poep en een scheet ter plekke kan zijn, zijn wij, MergenMetz, de ‘achtervang’ voor de hulpboeren. Met name het voerregime moet in de gaten worden gehouden, want de dieren moeten de duizendknoop eten en zich niet verzadigen aan ander, voor de voeten geworpen voer.
Het plan is om op 2 april 2015 de dieren ter plekke los te laten.
De foto’s in dit bericht zijn geleend van de presentatie van André Menting en van Sven de Graaf, stagiair bij de club van André. En die van de bonte bentheimers is van ons zelf.
Weten jullie dat duizendknoop te eten is als rabarber!? Zie de website van De Groene Vinger.
Jazeker! En meer. Ik heb er voldoende recepten mee. Ook hautste cuisine. Maar ben nog niet toegekomen aan een plantbeschrijving, dus ik houd het kruit even droog 😉 Dank voor de respons, want nu weten zeker en vast meer mensen het, als ze dit lezen.
De japanse duizendknoop bevat ook veel resveratrol en dit wordt als supplement verkocht in health food stores. Nu jullie de varkens ingezet hebben begrijp ik dat de bamboostengels bestreden gaan worden.
Is er wel een overweging geweest om dit nuttige reveratrol te isoleren van die plant en te verkopen aan die food industrie?
Ik zit zelf ook met ruim 1500 m2 van die planten maar overweeg nu om maar een soepje te maken van de wortels