Tuinboon – Oldambster Wierdeboon

Beschrijving

Vicia faba

Zeer zeldzaam

We kennen tuinbonen en veldbonen. Tuinbonen zijn eigenlijk de selectie van grotere veldbonen en veldbonen werden voornamelijk voor veevoer geteeld, hoewel in de iets recentere geschiedenis het ook gewoon “mensenvoer” was en is. In oplopende volgorde van grootte: (klein) duivenbonen, paardenbonen, wierbonen, Waalse bonen (dat dus de basis van de tuinboon, zoals we die nu kennen, is).

Wierbonen werden en worden voornamelijk in de klei van west Nederland geteeld, met zwaartepunt Zeeland. Maar in het noordoosten van dit land, was een streek die moedig stand hield: Oldambt. (Sinds 2010 de naam van een gemeente, maar langer terug gewoon de naam van een Groningse streek.) Dat gebied kent ook klei, van Eems en Dollard. Hier ontstond het eigen landras: Oldambster wierboon. En tja, dat werd Oldambster wierdeboon, omdat wierde de Groningse naam voor een terp is. Nu weten we niet waarop het ‘wier’ in wierboon betrekking heeft. Het zeegras? Het Proto-Germaanse woord voor vier? Wierook is wie’rook, dus dat kan ook niet. Er is in Noord-Holland het voormalig eiland Wieringen en de Wieringermeer, waar het ‘wier’ vermoedelijk van het oud-Friese ‘wir’ komt, dat hoogte betekent. Zijn we toch weer terug bij de terp en wierde…..

Enfin, Oldambster Wierdebonen zijn Gronings trots en wij hebben ze in 2024 vermeerderd. Door het koude, natte voorjaar was de bestuiving gering, dus de opbrengst ook minder dan verwacht.

Het zijn kleine tuinbonen en de peul bevat gemiddeld 3 zaden, bonen. De smaak is uitstekend, we hadden enkele geoogst, waarvan we dachten dat ze al iets aan de oude kant waren, maar gekookt gewoon uitstekend (een oudere tuinboon krijgt daarentegen een taaie schil. Oldambster wierboon niet, hebben wij ervaren.) In Groningen worden of werden ze ook gebruikt voor mollebonen, dat zijn gepofte veldbonen. We hebben ooit mollebonen gemaakt en je kant het de voorloper van het brosnootje noemen.

Hoeveelheid zaad/zakje: ca. 20 stuks
Houdbaarheid (na oogst): 10 jaar (zaad is langer houdbaar als het koel, donker en luchtdicht wordt verpakt. Lees dit.)
Zaai-instructie: kijk hier
Zelf vermeerderen: kijk hier (maar pas op: in de wijde omgeving mogen geen andere tuinbonen worden geteeld, want zeer gevoelig voor kruisbestuiving)