Vorig jaar was de aantasting door de wortelvlieg èn door de uienvlieg behoorlijk. Op zijn zachtst gezegd: frustrerend. Tijd voor drastische maatregelen.
Wij gebruiken dit jaar voor het eerst vliesdoek (fleece) over de twee bedden met wortelgroenten (en ui en knoflook). Het is geen gezicht, maar het opofferen van zoveel oogst voor het voortbestaan van deze diertjes gaat ons iets te ver.
Kenmerken wortelvlieg (Psilia rosae)
| grootte | 4-5 mm lang vliegje |
| kenmerken |  Zwart glanzend met gele kop en rode ogen |
| houd van | Selderij en wortels. Maar ook van pastinaak, wortelpeterselie, dille, karwij |
| vlieghoogte | Max. 80 cm [1] |
| eitjes | Ca. ½ mm, niet te onderscheiden van aarde |
| leg | Het wijfje legt ca. 100 eitjes aan de voet van jonge planten in de bovenste aardlaag. Eitjes komen na pakweg 7 dagen uit. Er worden geen eitjes gelegd bij wind (zie habitat). Eitjes worden gelegd in vochtige grond die barsten vertoont. |
| larven | 
|
| verpoppen | Na 4-7 weken. De pop is ca. 5 mm lang en lichtbruin. Een hoge luchtvochtigheid is positief. Als de temperatuur boven de 250 C is, wordt de pop dormant; dan stopt de ontwikkeling. Tijdelijk. (Het kan worden gezien als een zomerpauze, dat de pop zich beschermt tegen droogte, want heet is vaak droog.) |
| overwintert | Als pop in de grond, 5 a 8 cm diep; larven kunnen ook overwinteren en vliegen kunnen van 30 cm diepte de weg omhoog vinden. Na de winter zoeken ze de beschutting van hagen e.d. op en voeden zich daar. Dan komt de eerste vlucht…. |
| habitat | Beschutte omgevingen; hoge luchtvochtigheid; zandgrond |
| vlieguren | ze vliegen in de latere middag, reken vanaf 16:00 uur, tot zonsondergang. Ze vliegen niet lang en keren, na de eileg, snel weer terug – naar de beschutte omgeving. |
| eerste vlucht | als de bodemtemperatuur min of meer stabiel rond de 120-150 C is. Dat is medio april – begin mei. Maar het weer houdt zich niet aan de kalender. |
| tweede vlucht | augustus tot de vorst |
| derde vlucht | de opwarming der aarde zorgt ervoor dat er ook wel sprake is van een derde vlucht: 2e vlucht: juli – augustus 3e vlucht: september – oktober |
Maatregelen
| grond | Aandrukken. Niet (meer) schoffelen. Dit hindert het leggen van de eitjes. |
| kruiden | Het verdoezelen van de lucht van wortels door het aanplanten van afrikaantjes, citroenmelisse, alsem, planten uit de lookfamilie (ui). |
| combinatieteelt | Klassiek is: de ui verdrijft de wortelvlieg en de wortel verdrijft de uivlieg. Dus een rij wortels met een rij ui of knoflook afwisselen. Maar deze methode is lang niet altijd succesvol. Vier rijen ui, een rij wortels, dat schijnt de geur van wortelen voldoende te verdoezelen. Ook combi’s met sla, schorseneer en witlof zijn met wisselend succes toegepast.Volgens Växteko (zie link) is combinatieteelt met luzerne succesvol, hoewel dat tot een mindere wortelopbrengst leidt. |
| vijanden | Loopkevers; kortschildkevers die eten eieren, larven en parasiteren de poppen |
| vroeg zaaien | Vroeg zaaien zorgt voor sterkere planten, zodat die de eerste aanval beter kunnen doorstaan. Wortelvliegen leggen ook liefst hun eitjes bij halfwassen wortels, grotere zijn minder aantrekkelijk. Maart of (laat) juli zaaien. |
| wisselteelt | Laat wortelen niet volgen op andere schermbloemigen. Wij doen wortelen nà vruchtgewassen (pompoen e.d.) Het beste is het opvolgende bed op meer dan 250 meter van het vorige bed te hebben. Maar dat is alleen voor landbouwers weggelegd. |
| loof | Vreemd genoeg is het aantal gelegde eieren beduidend minder als er veel loof aan de plant zit |
| rassen | Er zijn wortelrassen die (enigszins) bestand zijn tegen de wortelvlieg: sytan, de Nantes-rassen zijn enigermate bestand, flyaway |
| folie e.d. |  Geteeld onder folie is de grond te warm voor de vliegen en de wortels groeien beter en hebben meer loof. Wij gebruiken in 2010 voor het eerst vliesdoek (fleece). Met dank aan Maria.Let op: als u geen wisselteelt doet, en vorig jaar stonden op dezelfde plek ook schermbloemigen, dan kruipen de wortelvliegen gewoon onder het doek uit de grond. |
| aanaarden | Aard de wortels aan met minstens 5 cm grond. Dit bij slijtage herhalen. De wortels kunnen deze steun letterlijk en figuurlijk gebruiken en bovendien geen groene schouders meer. |
| grasmulch | Leg een laag van minstens 5 cm gras tussen de wortels. (a) Hebben we wortels er profijt van vanwege het vocht dat in de grond blijft en voeding. (b) Heeft de wortelvlieg er hinder van, omdat ze geen eitjes in aardscheuren kan leggen. |
| wieden | Wortelvliegen worden aangetrokken door de geur van het blad. Gekneust blad ruikt sterker. |
| timing bij zaaien | vroeg zaaien en zaai nà de eerste vlucht. De eerste vlucht kruipt immers uit de grond waar vorig jaar de wortels hebben gestaan. (Zie de tijdsbalk hierboven.) |
| hekwerk |  rekening houdend met de vlieghoogte van het diertje zou een fijnmazig hek rond het wortelbed moeten helpen….. bewijs hiervoor hebben we echter niet gevonden |
| open veld | tuinier in open veld, niet door een haag omzoomd, zoals de moestuin van MergenMetz. |
Links
Växteko (Zweedse site, Engelse tekst)
Bronnen: Handboek Ecologisch Tuinieren (VELT); Wikipedia (Duits); Ziekte & Schade in de Tuin (Pippa Greenwood); Garden Organic Fact Sheet
