Op 18 september, de eerste dag van De Week van de Smaak, opende de tentoonstelling A la c'Arte in het Noordbrabants Museum in Den Bosch. Deze heerlijke tentoonstelling met de ondertitel De kunst van het eten – Eten in de kunst duurt tot het einde van het jaar.
Den Bosch is dit jaar de zgn. Hoofdstad van de Smaak. Vandaar. De expositie toont vier eeuwen kunst waarin eten – voedsel – centraal staat. Van de prachtige groentekraam van Jean-Baptiste de Saive II tot een ongekend realistisch schilderij van Henk Helmantel. Reeds bij het binnengaan van de zaal wordt de bezoeker overdonderd door een wellustig fotowerk van Margriet Smulders. 'Mijn Droom' heet het.
Eetcultuur
Het is een ontzettend leuke tentoonstelling met oud en nieuw, schilderijen maar ook gebruiksvoorwerpen en videokunst. En dat gelardeerd met recepten van betere Brabantse koks en teksten van culinair journalist Jeroen Thijssen. Schilderijen met prachtig gevulde tafels geven inzicht dat het in onze contreien een paar honderd jaar geleden al goed eten was. Ja, Nederland kende weldegelijk een eetcultuur. Misschien voor de wat rijkeren, maar dat geldt vandaag de dag nog steeds. Toch?
Groente en gevogelte
Onder andere uit het schilderij 'Keukenstilleven met groentemand en gevogelte' uit 1676 van Jacob Biltius, blijkt dat we toentertijd nog heerlijk genoten van vinken.
In de mand een pronte groene kool en rechts drie uien. En op de voorgrond twee geplukte eenden. 'Mam wat eten we vandaag?'
Een ander schilderij, het 'Stilleven met jachtbuit en een gekookte kreeft' uit plm 1650, van Frans Snijders, toont een stok met een keur aan vogeltjes: sijsjes, geelgrosen, distelvinken en gewone vinken.
De vangst van dit soort klein gevogelte is in Nederland in 1912 verboden. (In Europa in 1972.)
Geen foto's maken
Na de twee bovenstaande foto's te hebben genomen, tikte een suppoost mij op de schouders: "Meneer, u mag geen foto's maken."
"Maar ik flits niet," wierp ik tegen.
"Maar het mag niet," sprak hij vriendelijk. Aardige mensen, Brabanders.
"Ze willen boekjes verkopen," bromde ik tegen mrs. M "Zelfs in het Louvre mag je fotograferen." Dus hebben we de bovenstaande afbeelding van het werk van Jean-Baptiste de Saive II uit het later gekochte boekje (slechts € 8,50 en zééér de moeite waard, met de recepten van de Brabantse topkoks) gescand.
Een groenteliefhebber kickt hierop. Primo 1600 geschilderd. Dat is een dikke honderd jaar nà de ontdekking van de Amerika's. En we zien links, op de grond, al een pompoen en staand een courge (grote courgette). Relatief nieuw toentertijd. En verder: pastinaken, bloemkool, kardoen, tuinbonen, komkommer, wortels, kolen, frambozen – je vraagt je af welk seizoen het is…
Tenslotte toch nog even het groentestilleven Helmantel. We kunnen het niet laten:
Ook gescand uit het boekje. In het echt zo realistisch dat je het van tafel wilt pakken. Het is door museum De Weem, Westeremden, ter beschikking gesteld. En dat is Helmantels eigen woonhuis-museum.
