20 t/m 22 juni 2014 waren de jaarlijkse Internationale Kwekerijdagen op Bingerden, Angerlo (nabij Arnhem). Wij waren er vrijdag. We trekken twee conclusies: het wildplukken moet aan banden worden gelegd en er moet een Rode Lijst voor kwekerijen komen.
Ik denk dat ik er niet ver naast zit, als ik zeg dat we (mrs. M en ik) tien jaar geleden voor het laatst zijn geweest. Dus hoog tijd. Ik ging nu met Anthonetta, van Bloemen in de Tuin. Anthonetta beheert en beheerst onze Eetbare Siertuin en begrijpelijk kregen eetbare planten tijdens ons bezoek de meeste aandacht.
Er zijn 81 genummerde locaties op het terrein, zo zien wij in het gidsje. Boeken en tijdschriften, tuingereedschap, wc en catering e.d. niet meegeteld, komen we met het plantaanbod – de kwekerijen – op: Nederland (43) gevolgd door Vlaanderen (12),Duitsland (5), Frankrijk (2). Het is de crème de la crème van over het algemeen gespecialiseerde kwekers – varens, orchideeën, hosta’s, eetbare planten. Maar ook aanbod van mooi zaad en zaaigoed.
Food Forestry Netherlands
Over vijf jaar heeft het mij niet meer nodig, maar heb ik het nodig.Alsof het zo had moeten zijn. Als eerste lopen we tegen de stand van Food Foresty Netherlands aan. We kennen hen, maar hebben eigenlijk nog niet “diepgaand” kennis gemaakt. Xavier San Giorgi heeft ooit in het half duister bij ons aangebeld, maar dat was een ongelukkig moment.
“Waarom eigenlijk niet?” vraag ik plagend aan Wouter van Eck.
“Waarom jullie niet?” antwoordt hij. We lachen. We weten het: we hebben het erg druk deze tijden van het jaar. We spreken af elkaar in de 3e week van juli op te zoeken.
Als ik Wouter vraag voor dit verhaal wat wijze woorden achter te laten, zegt hij, na enig denken: “Over vijf jaar heeft het mij niet meer nodig, maar heb ik het nodig.”
Het opzetten van een voedselbos of Eetbare Siertuin kost de eerste jaren wat begeleiding. Maar eens alles harmonieus gesetteld is, is er vrijwel geen onderhoud nodig. Dan kunnen wij oogsten.
Sanguisorba
We zien De Bierkreek met een prachtige stand – van het komen de rozen in onze Eetbare Siertuin. We bezoeken hen niet. Wel Sanguisorba (het klinkt bloeddorstig) dat een boeiend aanbod eetbare planten heeft. Palingwortel, angelica (engelwortel), paarse spinaziezuring, meloenpeer en meer. We raken aan de praat met eigenaar Bart Belmans. Het blijkt dat zij ook aan de horeca leveren. Direct – dan moeten de koks het zelf komen halen – of via de groothandel. Ook Sergio Herman met zijn nieuwe restaurant in Antwerpen koopt bij Sanguisorba. En ja, er gaat ook het een en ander naar Nederland. “Pure C,” zegt hij.
Die chefs willen telkens het nieuwste van het nieuwste.
“Maar ze weten er niets van,” lacht Bart. “Laatst vroeg er een of hij papaya’s bij ons kon halen.”
De helft van de helft van de helft is uiteindelijk niets
Wildplukken levert veel schade op. Met alle gevolgen van dien.“Door de zachte winter is heel wat kool, u weet wel, die zuurkoolkool, overleefd. En is gaan schieten. We verkopen de scheuten met de kleine broccoli-achtige bloemhoofdjes aan de restaurants.” En via zijn assortiment komen we automatisch op de hedendaagse rage van het wildplukken.
“Er is een tegenpromotie nodig,” zegt hij en op serieuze toon: “Door het wildplukken wordt veel schade aangericht. Mensen rukken hele planten uit de grond – bijvoorbeeld daslook, met knolletjes en al. En in de boeken staat dat je voorzichtig moet zijn. Pluk niet meer dan de helft, schrijven ze. Maar de volgende plukt de helft van de helft. En zo voorts. Het levert veel schade op. Met alle gevolgen van dien.”
Belmans stelt dat mensen op hun eigen terrein moeten wildplukken. Zaai wilde planten, eet de vogelmuur, eet het zevenblad of de Japanse duizendknoop.
“Ja. Wij leveren ook vogelmuur aan de restaurants,” verduidelijkt hij.
“Zaaien jullie dat bewust?” Ik ben verbaasd.
“Nee, maar er is altijd wel een plekje in onze kassen waar wat vogelmuur groeit’.”
Rix & Phillips: still alive and kicking
We kijken wat rond bij Paul Shirley, de Nederlandse Coniveren Vereniging, Tuingoed Folz
en we stoppen bij Cruydt Hoeck. We kopen er zaad voor het inheemse deel van de Eetbare Siertuin en raken aan de praat met Jasper. Hij sluit aan bij Bart Belmans. Cruydt-Hoeck verkoopt allerlei zaden van gangbare en minder gangbare “wilde” planten voor de eigen tuin.Ter ondersteuning is er een aantal boeken uitgestald: Nachhaltige Pflanzungen und Ansaaten, Naar meer natuur, Digitale Zadenatlas van Nederland, Seedling Ecology and Evolution en Wild Food – a complete guide for foragers. Van Roger Philips.
“Leeft die man nog?” vraag ik plagend. “Ik heb veel boeken van hem en hoe-heet-ie-ook-alweer?”
“Rix, Martyn Rix” zegt Jasper “Philips en Rix zijn mijn idolen. Ik heb al hun boeken. En ja, ze leven nog! Ik heb ze vorige week op Hex ontmoet. Kijk maar!” En hij pakt zijn smartphone en laat een foto zien. Twee oude mannen en Jasper in het midden.
Het Kruidenhuisje steekt ons de ogen uit met veel interessante planten. We kopen er enkele. Zoals twee kleine jeneverbessen. Volgens professionele kwekers niet te vermeerderen; volgens Bert Zeijlstra (van Vrij Leven) best wel uit zaad op te kweken, maar heel erg langzaam. Voor de smaak van zeevenkel vallen we onmiddellijk. Niet de makkelijkste plant voor een Eetbare Siertuin, maar het is bij ons zanderig genoeg. Eens zien of het ook vochtig genoeg is. De zeekool groeit immers als, uh, kool. Anthonetta stelt voor de venkel bij de kool te zetten. Kunnen we met een busje zout strooien.
Om 11:45 uur gaat het regenen. Buienrader beloofde een droge dag. Dit is niet de eerste keer dat deze digitale weerman er naast zit. We besluiten te gaan lunchen. Koffie € 2,00, punt appeltaart Koffie € 3,00, bruin broodje met groen en plakje ham € 4,50. Verzorgd en smakelijk, hoewel de koffie slap is, maar “lekker” zegt Anthonetta. De jongeman die de broodjes open snijdt, zegt nu al pakweg 200 door zijn handen te hebben laten gaan. En dit is de eerste van de drie dagen èn aan de vroege kant voor lunch.
Bauwens en Vanlaerhoven
Peter Bauwens kennen we nog van onze tijd dat we ons inzetten voor Het Genootschap der Vergeten Groenten. Mrs. M en ik hebben hem bezocht, bij hem en Kathelijne Thiers geluncht en geïnterviewd. Nadien heeft hij ons op Beervelde geïntroduceerd. Het Genootschap verloor als gevolg van commerciële en tegenstrijdige belangen haar hart en wij hielden het wel gezien en gingen onze eigen weg.
“Dag Peter,” zeg ik. “Lang niet gezien.” Hij kijkt mij aan.
“Uw gezicht komt wel bekend voor, maar de naam weet ik niet meer.” Zo gaat dat.
Maar na het noemen van een aantal steekwoorden valt het kwartje. We kopen bij hem drie planten knolkapucien, niet in de laatste plaats omdat Anthonetta mij vertelde dat er heel lastig aan te komen is.
De andere Peter, Peter Vanlaerhoven herkent mij wel direct. Een dikke tien jaar geleden heb ik bij hem bijzondere eetbare heesters en bomen gekocht. Hij kweekt ze zelf uit zaad op. Een aantal van deze hebben we nog steeds, zoals ginkgo, eleagnus, x. Hij herinnert mij omdat ik kennelijk net zo’n rare snuiter – zeker toen! – was als hij. En ergens, rond 2004 stopte hij met kweken. Nu is hij er weer met Lowgardens Nursery
“Ach, het zit in mij,” vertelt hij. We kopen bij hem zoethout. Dat is ook zo’n plant waar je eeuwig naar kunt blijven zoeken omdat bijna niemand het heeft.
We praten over de wǔ wèi zi, die bij ons tot twee maal toe is uitgelopen en uiteindelijk lijkt te zijn gestorven. Deze plant staat in de top van de Chinese heilzame planten. Als troost haalt Peter een glazen potje met zongedroogde besjes onder de tafel vandaan.
“Hier, proef maar,” zegt hij. Het zijn de besjes van de plant. Een eerst wat wrange, daarna fris zure smaak gaat door de mond. “Niet zo bescheiden. Neem nog wat!” En uiteindelijk heb ik er een stuk of tien in de hand.
“Het pept op,” vertelt hij. Eerlijk gezegd merk ik daar gedurende de rest van de dag niets van.
Rode lijst voor kwekerijen
De smaak blijft pregnant op de tong aanwezig. En wel zodanig dat ik Els Keurentjes van Kwekerij Overhagen vraag of ik een winegum, uit de zak die daar op tafel ligt, mag nemen. Haar kwekerij wordt in het voortbestaan bedreigd door de plannen van Stichting Gelders Landschap en Kastelen.
GLK wil het pachtcontract niet voortzetten, wil de kassen e.d. afbreken en zoekt een commerciële uitbater. Kwekerij Overhagen bestaat al 80 jaar. Els kan en wil aan de wensen van GLK tegemoet komen, maar het is een heikele zaak. Kijk op de website van Kwekerij Overhagen. Tja, er zou een rode lijst voor kwekerijen moeten komen.Eigenlijk hadden we het even na 13:00 uur wel gezien. Maar we wilden wachten op de boekpresentatie van Schaduwplanten – het boek van Cor van Gelderen (lees dit). Die stond op 14:00 uur gepland. Enfin, tegen drieën verlieten we het terrein.
Spijtig dat u hier geen foto toevoegt van de mandenvlechter die daar ook stond. Dat was best de moeite waard hoor!