19 t/m 21 juni 2015 waren de jaarlijkse Internationale Kwekerijdagen op Bingerden, Angerlo (nabij Arnhem). Altijd leuk voor ontmoetingen met bevlogen kwekers met een mening. Wij waren er vrijdag en leerden twee nieuwe woorden: verblokkerisering en ecosystematiek.
Het was bewolkt, regenachtig, maar niet daardoor toch een beetje anders dan anders. Er zijn talloze markten en evenementen, maar de ware tuinliefhebber mag Bingerden niet missen. Dus ook wij niet. We waren er samen met Anthonetta van Bergenhenegouwen, die de Eetbare Siertuin beheert en beheerst en Joseph Fornah, al zeker zeven jaar onze vaste tuinkracht.
We stonden voor tienen al met zo’n honderd andere vroege bezoekers te wachten bij de poort tot die open ging. Direct daarna linksaf naar de stand van De Tuin in Vier Seizoenen, waarvoor we onlangs het artikel over artisjokken en kardoenen hadden geschreven. Kennismaken. Tot dan toe verliep het contact per e-mail.
Altijd een feestje
Het enorme terrein leek wat weidser dan voorgaande jaren. We misten iets. We wisten dat kweker Brian Kabbes had afgezegd: een groot deel van zijn assortiment (hijzelf schrijft altijd sortiment
) was bij hagel te zeer beschadigd. Anthonetta merkte op dat de enorme tent van de catering er niet stond, maar we misten ook boeiende stands die er vorig jaar wel waren. Thuis gekomen deden we navraag: De combinatie van zakelijke drukte en de kosten-batenafweging spelen een rol.Maar hoe dan ook, voor ons, bezoekers is en blijft het een feestje. Altijd wel bijzondere planten te vinden en boeiende gesprekken.
Goed- en slechtverkopende boeken
Bij Alderhandt Perlargoniums halen we de handen door een rij sterk geurende planten. Dat hadden we beter niet kunnen doen. Nu rook alles hetzelfde.
We treffen daar ook Peter Bauwens die er twee planten koopt. Onlangs ontvingen we twee boeken van zijn hand: Oostindische Kers en Vijgen
“Oostindische Kers verkoopt meteen al heel goed,” zegt Peter “Mensen kennen de plant en willen er meer van weten. En ook vijgen was tien jaar geleden een hit.” Het boek is nog net niet in de boekhandel op dat moment.
“Mijn slechtst verkopende boek was een over zonnebloemen,” vervolgt hij.
Ik reageer verbaasd: “Terwijl daar juist ontzettend veel mooie variëteiten van zijn!”
“Maar ja,” vervolgt hij op meer vertrouwelijke toon en buigt zich wat naar mij toe, “Ik ben erachter gekomen dat de best verkopende boeken zijn boeken over planten waar men problemen mee heeft.” En, na enkele seconden: “Een zonnebloem is een pitje in de grond en hij doet het wel.”
wǔ wèi zi bis
Het zijn grensgevallen: Peter Bauwens woont net zuidelijk van de Nederlandse grens (onder Zeeuws Vlaanderen) en Peter Vanlaerhoven er net boven (bezuiden Breda). Beide Peters hebben een boeiend assortiment. Met Vanlaerhoven praten we over successen en floppers in onze Eetbare Siertuin. Vorig jaar al spraken we met hem dat we de wǔ wèi zi (schisandra chinensis) tot twee maal toe hadden verloren. Na de eerste keer in onze (npgal arme) zandgrond hadden we een tweede keer een fikse kuil gemaakt, deze met ingeprikte hdpe-folie bekleed en met compost en aarde gevuld. Beide keren gaf de plant de geest. VanLaerhoven zegt dat de plant wel lichtzure grond nodig heeft. Ja, dat hebben we. Onmiskenbaar.
“Kan het zijn dat ze te veel wind heeft gevangen,” zegt Peter. Mogelijk, het is de enig overgebleven verklaring.
“Ze start wel veel moeilijker dan deze, de schisandra sphenanthera.” En hij wijst naar een vrijwel identiek uitziende plant. “De heilzame werking is exact hetzelfde. Ze worden in de literatuur in een adem genoemd. Alleen is de sphenanthera makkelijker.”
We zijn om. We willen deze plant chinensis of sphenanthera absoluut hebben. Voor de tweede keer wǔ wèi zi is wǔ wèi zi bis en we kopen er twee. Om bessen te krijgen heb je, net als bij kiwi’s, namelijk een met mannetjes- en een met vrouwtjesbloemen nodig. En dat zie je pas als ze bloeien. De kans dat ze van hetzelfde geslacht zijn is 50%.
“Ik wil ook wel eens wat anders!”
Tuingoed Foltz (uit zeer noordelijk Nederland in de hoek van de Eems, Dollard en Duitse grens) heeft een prachtig (as)sortiment en ook fraai gepresenteerd. Maar…
“Kom, we lopen door. Weinig eetbare planten hier,” brom ik.
“Er zijn ook andere planten die ik wel eens wil zien,” riposteert Anthonetta. Klopt. Ze heeft gelijk. Er is meer dan eetbare planten tussen hemel en aarde, moet ik bekennen. Maar dat boeit minder. Al snel is duidelijk waarom Anthonetta nog even hier wil kijken. Ze blijkt heimelijk verliefd op de podophyllum Spotty Dotty. Vol bewondering loopt de rond de grote opgepotte plant (klik op de foto). Tijdens onze Open Ecotuin had ze een kleine gekocht van Petit Bonheur. Maar ze wil uiteindelijk zo’n grote.
Verblokkerisering van eetbare planten
Niet te missen is Cor van Gelderen van Plantentuin Esveld uit Boskoop, die vorig jaar tijdens dit evenement zijn boek Schaduwplanten presenteerde. We kennen Cor. Hij is (was) de eenzame zendeling, de missionaris, de evangelist, de predikant, de roepende in de woestijn, als het ging om eetbare planten (vnl bomen en heesters).
Cor heeft ons geadviseerd bij de beplanting van de Eetbare Siertuin (lees dit).
Bij de stand van zijn kwekerij lazen we al zijn mijmering op een schoolbord.
“Tegen jullie durf ik het nauwelijks te zeggen,” en hij slikt zijn woorden in.
“Kom op, wees een vent, gooi het er maar uit!”
En na een korte aarzeling zegt hij: “Weet je, eigenlijk heb ik het wel gehad met de eetbare planten.”
Die komt hard aan. Cor! Wat krijgen we nu!
“Eetbaar is gegijzeld door de grote bedrijven. Door de plantenindustrie. Het is een trend aan het worden. Laatst stond in de Rijn en Gouwe een groot artikel over tuincentrum De Bosrand die de zoveelste vestiging ging openen. En dan zegt een manager: ‘Natuurlijk wordt er een speciaal deel met eetbare planten ingericht.’ Het is de verblokkerisering van alles wat mooi en goed is.”
Dat herkennen we wel. We denken dat we de bedenkers zijn van het begrip Eetbare Siertuin en dan merk je dat met name het laatste jaar steeds meer tuincentra en tuinen zich ermee profileren.
De plantenkennis van de meeste hoveniers is dramatischCor en Anthonetta vinden elkaar in het feit dat hoveniers eigenlijk bar weinig werkelijke plantenkennis hebben. Voor een eetbare siertuin moet je natuurlijk weten welke planten, bomen en heesters eetbaar zijn, maar ook kennis van nutsplanten hebben: wat zijn stikstofbinders, welke planten zijn goed voor insecten (en niet giftig voor mensen) en meer.
“Ik moest laatst voor een blad uitleggen hoe ik een tuin ontwerp,” zegt Cor “Ik let natuurlijk op de grondsoort en kies, in overleg, een hoofdplant en kijk vervolgens naar de natuur. In welke habitat groeit deze. Wat staat er om hem heen. Het is simpel. Maar je moet het wel weten.”
“Ik denk dat ik de focus verschuif naar de natuurlijke tuinen,” mijmert hij hardop. “Ik heb er ook al een nieuw woord voor bedacht: ecosystematisch. Ecosystematiek. Dat betekent wel iets.” Hij lacht erbij, maar hij heeft gelijk. Het woord maakt duidelijk wat de bedoeling is. En in feite passen we dat in onze tuin al toe. Dus als Cor zijn focus verlegt van eetbare planten naar de natuurlijke tuinen, blijven we nog steeds vriendjes.
Eetstraat
In tegenstelling tot andere jaren is er nu op Bingerden een “straatje” met links en rechts eet- en drinkbare waar. (Er worden uitmuntende pizza’s gebakken in een heuse houtgestookte steenoven.) En we treffen er tot onze verrassing onze vriend Arno Borsboom van Piemonte Wijnimport. Op de vraag wat hij hier doet, vertelt hij dat dit komt door het afzeggen van de grote cateraar. Hij staat er nog wat verlaten bij, maar ja, op dit uur drinkt een mens nog geen wijn.
“Na drieën,” zegt hij vol vertrouwen. Hij kan het weten.
We eten een punt pizza. Joseph niet, die gaat even de moestuin van het landgoed bekijken. De ramadan is dit jaar op 18 juni begonnen.
“Ik las onlangs dat de udo als asperge werd gegeten. Maar alles van die plant is toch eetbaar’?”
“Ja. Maar men eet ook de scheuten,” verklaart Anthonetta “Van heel veel planten kunnen de scheuten worden gegeten. En dan zegt men ‘eten als asperge’.”
Dat is niet wat ik wil weten. En zo wisselen we van gedachten dat het er uiteindelijk op neer komt dat we willen weten waar de Latijnse naam asparagus betrekking op heeft. [Na thuis even snel googlen lijkt het van het Grieks voor ‘jonge loot’ of ‘spruit’ te komen.]
Na de pizzapunt maken we onze ronde af en halen de planten op die we van enkele kwekers mee terug naar huis willen nemen. Om in onze Eetbare Siertuin te planten.
Het was al met al weer mooi dit jaar en de moeite waard.
