De noodzaak van bestrijding van de Japanse duizendknoop begint tot het bewustzijn van veel mensen door te dringen. In Oosterbeek en een drietal andere plaatsen in Nederland worden varkens ingezet. Maar het wordt ook tijd dat overheden en terreinbeheerders gaan samenwerken. Gelukkig heeft Sjef Meijman zijn prototype van de varkenstractor gemaakt. Dat lijkt een ideaal middel.
6 mei 2019 kopte De Gelderlander dat de Provincie Gelderland subsidie verstrekt voor de strijd tegen ‘horrorplant’ Japanse Duizendknoop. Dat is natuurlijk fijn voor groenconsulenten. Er is een aantal scenario’s om de plant te bestrijden, deze zijn genoemd in het rapport van Probos.
In de Gemeente Renkum startte 2018 de Japanse Duizendknoopbrigade: een groep vrijwilligers die de planten uit de grond trekken. (Iets dat anderen afraden omdat afgebroken stukjes wortel weer uitlopen.)
En wij plaatsten in 2016 de bonte Bentheimer landvarkens in Oosterbeek (ook Gemeente Renkum). Lees hier een laatste verslag op onze site.
Niet te onderschatten gevaar
We moeten het gevaar van Japanse Duizendknoop niet onderschatten. Het is een invasieve plant. Daar zijn er weliswaar meer van (denk aan zevenblad), maar deze is sterk, groot en groeit dicht op elkaar. Geen kans voor andere planten; slecht voor de biodiversiteit. En ze groeit dwars door muren, asfalt en meer.
De Britse bank HSBC verstrekt geen hypotheek als de plant binnen zeven meter van het onroerend goed wordt aangetroffen. Lees dit stuk aan het Britse parlement van februari 2019.
Naar verluidt hebben al enige Britse huiseigenaren zelfmoord gepleegd, omdat de Japanse Duizendknoop onuitroeibaar bleek en ze hun huis niet konden verkopen.
Een Britse bestrijder van de plant zegt: “You don’t want to talk about it, you don’t want people to know you’ve had it, you just want to get rid of it.”
In de VS is het al voorgekomen dat eigenaren van een woonhuis naast een winkelcentrum via een rechtszaak in november 2014 $ 535.000 schadevergoeding toegewezen hebben gekregen, omdat de eigenaren van het winkelcentrum onachtzaam waren en de Japanse Duizendknoop hun onroerend goed bedreigde. Een hoger beroep werd in 2016 afgewezen.
Stukje wortel
Vermeerdering van Japanse Duizendknoop kan al met een stukje wortel ter grootte van een vingernagel. Van een kind.
Ze verspreid zich van nature door uitlopers, door grondverplaatsing (bijvoorbeeld door onachtzame hoveniersbedrijven) en, niet te onderschatten, via water: rivieren en beken nemen stukjes wortel mee die verderop landen en beginnen te groeien.
In het wetenschappelijke tijdschrift Biological Invasions verscheen februari 2018 een artikel van de hand van Daniel Jones c.s. van Swansea Univeristy. De conclusie luidt: je kan het nooit totaal uitroeien. Je moet met Japanse Duizendknoop leren leven. (Er werd wel en vooral glyfosaat toegepast.)
Japanse Duizendfknoop moet worden beheerst. Meer kunnen we niet doen.
Voordelen
Ja, Japanse Duizendknoop kent ook voordelen: ze bloeit laat en is uitstekend voor de bijen en andere insecten. De plant is goed eetbaar. Een beetje als rabarber en Elsje Bruijnesteijn maakte er bier van. In Tsjechië maakt men van stengels briketten die als biologische brandstof dienen. De plant bevat resveratrol wat een gezond stofje is en last but not least:
groenconsultants en bestrijders verdienen er geld mee.
Zelf het wiel uitvinden
In tegenstelling tot de gemeente Renkum, reageren veel andere gemeenten terughoudend, nee, afhoudend op de inzet van varkens.
“Wij gebruiken andere middelen,” luidt het antwoord.
En als je vraagt: Welke? Krijg je een vaag ontwijkend antwoord. Uit een aantal contacten beklijft bij ons het idee dat men zelf het wiel wil uitvinden. Of bang zijn dat ze controle verliezen.
In sommige gemeenten, zoals Amersfoort, gebruikt men chemische bestrijdingsmiddelen, zoals elke stengel met glyfosaat injecteren. Andere proberen het met kokend water. Soms zie je schapen, maar die eten alleen bovengronds. Een varken daarentegen wroet en kan een meter diep gaan. Eet de wortels omdat hij behoefte aan zetmeel heeft. En het zijn juist de wortels die zich verspreiden.
Varks doen hun werk en leveren aan het einde van het traject ook nog wat op: vlees. Qua bestrijdingsmethode levert dit een interessant kosten-batenplaatje op. Bovendien zien mensen hoe de dieren in de vrije ruimte kunnen leven, dit in vergelijk met de intensieve veehouderij dat de anonieme kiloknaller levert.
In Oosterbeek doen vrijwel alle omwonenden mee en dragen de eervolle titel van hulpboer. Ze houden een oogje in het zeil en voeren de dieren bij. Want alleen Japanse duizendknoop is wel zeer eenzijdige voeding.
Praktijkdag Chemievrije Bestrijding Duizendknoop
Op 9 mei 2019 was er in Heelsum (ook Gemeente Renkum) de Praktijkdag Chemievrije Bestrijding Duizendknoop. Dat is een positieve ontwikkeling
Zo’n honderddertig mensen deden mee. Meest gemeenteambtenaren en groenconsulenten. We kennen het programma niet, wel dat ze met bussen langs diverse locaties werden gereden en ook bij de varks in Oosterbeek. André Menting van de Gemeente Renkum had telkens zes minuten om een verhaal te doen. Dan trok de troep weer verder. Strak tijdschema.
Iedereen is het erover eens: het daadwerkelijk uitroeien van Japanse Duizendknoop is onbegonnen werk c.q. veel te duur. Geloof het of niet, maar om die reden staat het niet op de Europese Unielijst van invasieve exoten – dat verplicht de landen namelijk tot uitroeiing. Het is wachten op een natuurlijke vijand, die wel in Japan is. Maar willen we je Aphalara itadori (een wants) naar het vaste land van Europa halen? De Britten doen dat al – op hun eiland. Maar dat is niet effectief gebleken, omdat de eitjes van dit insect door lokale wantsen gretig werden geconsumeerd.
Samenwerking nodig
21 mei 2019 maakte EenVandaag (kijk op 19:40 – de uitspraak van WUR onderzoeker Van Dijk die zegt dat varkens eerst vrijwel moeten verhongeren, is pertinente nonsens, jaloezie misschien) opnamen, o.a. bij de bonte Bentheimers in Oosterbeek. Een tekenende plek, omdat daar waar de varkens lopen de Japanse Duizendknoop grotendeels weg is; pal ernaast staat de plant dicht op elkaar en meters hoog. Dat is op een strook grond van ProRail, langs de spoorbaan Utrecht-Arnhem. ProRail spuit twee à drie maal per jaar. Vermoedelijk glyfosaat (RoundUp). Dat helpt niet. Oké, er ligt een paar weken bruin loof, maar dan steekt de plant subiet de kop weer op. Het thema van de EenVandaag-uitzending is dan ook dat er moet worden samengewerkt. Een betere plek hadden ze niet kunnen vinden.
Het gaat goed in Oosterbeek
Soms horen we het ironische “Het werkt niet, hè” en onlangs zei iemand uit Oost-Voorne dat hij in de krant las dat varkens niet helpen. Misschien verlangen we in deze tijd snelle instant oplossingen. Troost u, dat bestaat niet.
Het terrein is 4.500 m2 groot, kent een wadi en veel bomen en keien. Het was dicht begroeid met Japanse Duizendknoop. Voor de gemeente een lastig terrein om te beheren en de plant te beheersen. 2019 is het vierde jaar. In de voorgaande jaren startten we met biggen van een week of twaalf. In oktober gingen ze weg. Dus telkens een half jaar bestrijding met kleine dieren. Van 2018 op 2019 hebben de dieren voor het eerst overwinterd. Enkele buurtbewoners (hulpboeren) wilden dat graag.
Nee, de Japanse Duizendknoop is nog niet helemaal weg. Misschien staat er nog 4%, veel minder dicht op elkaar en waar de dieren niet vaak komen. Zoals de helling/oever van de wadi.
Het is een groot terrein. Zet negen mensen bij wijze van spreken op een akker boerenkool en ze eten ook niet alles op.
Drukbegrazing
Het idee om varkens in te zetten komt voort uit een bezoek van de toenmalige wethouder Wendy Ruwhof aan ons. Op zo’n 450 m2 hebben we twee volwassen dieren. Japanse Duizendknoop was snel verdwenen.
Twee volwassen dieren op 450 m2 zou naar verhouding twintig op 4.500 betekenen.
In de praktijk in Oosterbeek werkten we met negen net afgespeende biggen. In 2016, 2017 en 2018 telkens slechts halve jaren van april tot oktober. Dit in overweging genomen, is het behaalde resultaat groots.
(De dieren hebben van 2018 op 2019 met hulp van de omwonenden, op het terrein overwinterd. Dus april 2019 startten we met negen grote dieren.)
In feite was met de varks bij ons thuis sprake van drukbegrazing. Iets dat bijvoorbeeld met schapen op een stuk overwoekerde heide gebruikelijk is te doen.
Dat betekent een kleiner terrein of veel meer dieren. Dat laatste is voor varkens lastig, gezien de wetgeving (mest per oppervlakte, bij grotere aantallen dieren moeten er regelmatig bloedmonsters worden genomen e.d.)
Je zou zeggen, maak dan het terrein kleiner door het schrikdraad te verplaatsen. In Oosterbeek is dat vanwege het geaccidenteerde terrein niet makkelijk. Bij veel regen stroomt de wadi vol en is het hoog water. Dus het (ver-)plaatsen van het draad en hok en drinkplaats is geen sinecure.
Varkenstractor
De varkenstractor van Sjef Meijman kan uitkomst bieden. Het maakt het mogelijk kleine stukken grond gericht door enkele varks te laten bewerken. Het geheel kent een hok met voer en watervoorziening. Enkele weken op een plek en dan weer doorschuiven.
Het zou toch mooi zijn als op plaatsen waar het kan, varkens worden ingezet. Bijkomend voordeel is dat iedereen weer ziet hoe de dieren van nature leven en het is behoorlijk kostenneutraal, als je bedenkt dat een kilo vlees van een bonte Bentheimer gemiddeld 12 euro per kg oplevert.
We gaan het beleven!
Goede knopen, slechte knopen
Er is een hele grote plantenfamilie Polygonaceae die in het Nederlands duizendknopen heet. Die familie kent vele soorten, o.a. de Persicaria die weer verschillende rassen kent. Die worden in tuincentra ook met de naam duizendknoop verkocht. Een andere soort is de Fallopia, die een ras Japanse duizendknoop kent: F. japonica. Uiteraard vermenigvuldigt een ras zich, maar ook binnen de soort kan kruisbestuiving plaatsvinden. Dus we moeten niet opeens alle duizendknopen veroordelen en het land uitjagen. Maar we kunnen ons de verwarring voorstellen.
Leuk en informatief geschreven artikel
Fantastische voorlichting. Dank je wel.
Weten alle gemeenten en waterschappen dit al?
Ik heb nog een paar vragen over begrazing door varkens: kunnen zij ook veilig op een talud grazen? Hoe schuin mag de helling dan zijn? En is er op Schuwen-Duiveland een varkenshouder die zijn dier voor de begrazing zou willen ‘uitlenen’?
De dag over niet-chemische bestrijding telde een overweldigend aantal deelnemers, zo heb ik van de organisatie begrepen. Meest overheden en adviseurs.
Varkens op de helling, we hebben geen hellingproef gedaan. Ik weet het niet. Ik weet wel dat ze in Oosterbeek ook langs de helling van de wadi eten, maar houd er rekening mee dat een vark de boel wellicht behoorlijk kan slopen. Hij heeft relatief kleine hoeven en als ie volwassen is een redelijk gewicht (ca. 100 – oudere dieren tot wel 300 kg). En nooit één varken, het is een gezelschapsdier. Met twee dieren dus met schrikdraad telkens kleine stukken intensief laten bewerken.
Dankjewel voor je antwoord, Norbert.
Het zou super zijn als ook gemeenten elkaar en de inwoners informeren en helpen met het bestrijden van de plant. Op Schouwen-Duiveland groeit hij helaas ook (en niet alleen vlakbij mijn huis), maar contact met de Servicelijn van onze gemeente geeft goede hoop. Ik hou van dieren en wil best wat varkentjes onder mijn hoede nemen…
Onzin dat Zevenblad een invasief is. Degene die dit schreef heeft geen begrip.
Excuses, maar het is geen kwestie van begrip. Eerder van een academische discussie. Japanse Duizendknoop staat niet op de officiële Unielijst van invasieve exoten – simpelweg omdat het eigenlijk niet finaal te bestrijden is dan wel tegen extreem hoge kosten. Op de lijst vereist namelijk inspanningsverplichting van de overheden. Toch beschouwen we het als een invasieve exoot. Zevenblad wordt (wetenschappelijk) niet tot de invasieve planten gerekend, omdat het het vrije veld geen grote problemen oplevert. Maar uit tuinen is het vrijwel niet uit te roeien en onderdrukt heel veel andere gewassen. ‘Inheemse planten’ zijn planten die op natuurlijke wijze hier zijn gekomen. Zevenblad is dus, op de keper beschouwt een exoot. Dus het begrip invasief of niet is een academische discussie.
Ik kan het begrip invasief ten aanzien van planten niet associëren met een inheemse plant. Zevenblad wordt als een lastig en steeds weerkerend onkruid gezien, maar beslist geen exoot, dan heeft u echt een verkeerd begrip van exoot in het kader van de natuurbescherming. Het is een inheems gewas (dat trouwens niet eens zoveel in bos bloeiend te vinden is).
Ook de Amerikaanse vogelkers staat om dezelfde reden die u noemt niet op de Unielijst. Hoewel die mits gecoördineerd aangepakt en met een verbod op het houden van de soort goed te bestrijden is. Ik heb ruime ervaring tussen Noordzeekanaal en Hillegom opgedaan. Het punt is dat bestrijders geen rekening houden met de kiemkracht, die vier á vijf jaar bedraagt, en daar hun bestrijding niet op aanpassen, waardoor hun bestrijding gedoemd is te falen en men vervolgens van ‘onuitroeibaar’ spreekt.
‘Niet inheems’ is wat door de mens hier is gebracht. Althans, zo wordt mij enkele dagen geleden nog door Platform Stop Invasieve Exoten uitgelegd toen ik vroeg wat inheems was, denkend aan de klimaatverandering en het oprukken van warmteminnende soorten. De Romeinen brachten ons zevenblad. Dus is het, volgens die definitie, een exoot. De vraag is, vanaf wanneer begin je dat te rekenen. Ik bedoel niets kwaads, geef me gewonnen aan elke definitie. Maar ik vind het wel een beetje academisch. Menig tuinier ervaart zevenblad als schier onuitroeibaar en invasief. We hebben hier onlangs een deel van de tuin weer zevenbladvrij gemaakt (denken we, wetende dat dat een illusie is). Het werd tot 2020 redelijk in de hand gehouden, maar door omstandigheden onvoldoende aandacht, zorgde ervoor dat de plant zijn kans greep en alles was overwoekerd. En v.w.b. de Amerikaanse vogelkers, ja, we rukken al twintig jaar zaailingen uit. In ons eigen bos en dat van de buren (Natuurmonumenten Laag Wolfheze).
Dat het Zevenblad door de Romeinen hiernaar toe is gebracht, wist ik niet. In dat geval is de soort uitheems te noemen. Zelf maak ik een onderscheid die rekening houdt met de volkomen natuurlijke situatie zonder énige menselijke invloed, dus een Europa zonder mens.
Zo zeggen ze wel dat het Damhert door de mens hierheen is gebracht, dus dat het een exoot is. Maar misschien was het hert in een oernatuurlijk Europa ook deze kant opgekomen; dan beschouw ik het dier als behorende bij de inheems fauna.
De omgeving van Wolfheze is nogal druk bezet met de prunus en de streek kent navenant veel zaaddruk, uitzaai van kersepitten. Alleen gecoördineerde bestrijding over een groot gebied werpt succes af. Hier aan de kust is wel enigszins sprake van coördinatie, de provincie staat er achter.
Ieder zijn hobby, die van ons ligt (ook) in de historie van groenten – en gewassen die als groente gebracht zijn en nu wild voorkomen: zevenblad, knopkruid, teunisbloem om een paar te noemen. Ja, als de mens er niet was… 🙂