Er zijn weinig journalistieke boeken die lezen als een thriller. Er zijn weinig journalistieke boeken die leiden tot Kamervragen en nog minder waar de regering uitgebreid op reageert. In Uitgebeend zet onderzoeksjournalist Marcel van Silfhout het mes in de wijze waarop wij, de Nederlandse samenleving, voedselveiligheid borgen: niet dus. We laten boeven vangen bij wijze van spreken aan boeven over. We hoeven boeven maar met een letter te veranderen: boeren (dat is niet helemaal eerlijk, het gaat om de belangen van de voedselindustrie waar de boeren deel van uit maken).
De tweede druk is nu verschenen. Koop het. De schellen vallen u van de ogen. En het leest nog lekker ook. De schrijfstijl van Van Silfhout maakt het een page turner.
In 2001 toerde ons gezin door een deel van de Verenigde Staten. We lazen het boek Fast Food Nation van Eric Schlosser. Daarin wordt onder andere beschreven welke ellende in de VS zoal is veroorzaakt doordat de voedselindustrie zelf de controle over de kwaliteit had verkregen. Schlosser roemt in zijn nawoord Nederland, waarbij de controle op voedselveiligheid ‘not by agriculture officers, but by public health officials’ wordt uitgevoerd. O ironie. Nog geen twee jaar, op 23 mei 2003, laten besloot Nederland, en in het bijzonder het kabinet Balkenende II, de VS te volgen. Vanaf dat moment viel voedselveiligheid onder het ministerie van Landbouw. Met alle gevolgen van dien.
|
Titel |
Uitgebeend – Hoe veilig is ons voedsel nog? |
|
Van |
Marcel van Silfhout |
|
Uitgever |
|
|
ISBN |
978 94 91481 04 8 |
|
Verschenen |
maart 2014; tweede druk juli 2014 |
|
Prijs |
€ 18,00 |
|
Verkrijgbaar bij |
Alle boekhandels en indien u online wenst te winkelen, raden we de Libris-webwinkel aan. Dan verdienen de boekhandels zelf ook nog iets. |
Een politieke dramaserie als Borgen doet het goed op televisie. Uitgebeend lijkt het Nederlandse Borgen in boekvorm, maar dan is het verleden werkelijkheid. Het boek gaat over belangen. En het gesjoemel ermee. Belangen van de voedselindustrie, politieke belangen, volksgezondheid. Maar ook ons eigen gedrag, ‘Wij de Consument’, speelt een rol.
Boerenoorlog
Voor ambtenaren van het ministerie van Landbouw was goede oude Keuringsdienst van Waren maar een luis in de pels. Van Silfhout noemt dit de Boerenoorlog. Er is een eerste, een tweede Boerenoorlog, een derde en uiteindelijk winnen de boeren: Na jarenlange pogingen, bij elke kabinetsformatie opnieuw (in 1986 bij de formatie van Lubbers II nog door de Kamer verijdeld), lukte het CDA het om bij de formatie van Balkenende II de keuringsdienst onder toezicht van Landbouw te schuiven. Het wordt de VWA – de voedsel en warenautoriteit. En vervolgens wordt de dienst uitgekleed. Een enorme personeelskrimp leidde er bijvoorbeeld toe dat er nog maar twee inspecties per dag gebeuren, in plaats van voorheen acht. Hoewel de toenmalige directeur in 2008 het ministerie erop wees dat de ondergrens toch echt was bereikt, zijn er daarna nog meer personeelsreducties geweest (onder Bleeker als staatssecretaris). Het heet inmiddels ‘Toezicht op afstand’.
Falende overheid
‘BSE laat de ellende zien van schaalvergroting en het zoeken naar de goedkoopste grondstoffen’In het boek gaat Van Silfhout in op de diverse voedselschandalen die zich de afgelopen jaren hebben voorgedaan. Salmonella in de zalm, EHEC, MRSA, vogelgriep, Q-koorts, MKZ, varkenspest, BSE en nog veel meer. Dit schrijvende besef ik mij terdege dat dit allemaal de laatste pakweg 15 jaar heeft voorgedaan. Gevolgen van de industrialisatie van ons eten. En door een op kritieke posities uitgeklede overheid kon dit allemaal gebeuren.
Hoe het zo is gekomen
In eerste instantie haalde Van Silfhout op 28 september 2013 met het onderzoeksrapport Uitgebeend dat hij schreef in opdracht van Stichting Maatschappij en Veiligheid (de club van prof. mr. Pieter) uitgebreid het nieuws. Dat was de basis voor het boek Uitgebeend (maart 2014). Een week of wat na het uitkomen hiervan kwam de Onderzoeksraad voor Veiligheid met haar rapport ‘Risico’s in de vleesketen’. De vaste kamercommissie voor Economische Zaken vroeg de regering ook een reactie op het boek van Van Silfhout, dat tot andere bevindingen komt. Die kwam op 24 juni 2014. Lees dit.
De regering komt tot de conclusie dat toezicht en handhaving verbetering behoeven: ‘De aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over risico’s in de Vleesketen en de aangehaalde incidenten en crisis in het boek Uitgebeend onderstrepen het belang van een toezichthouder die adequaat is toegerust en toekomstbestendig is.’
We zijn benieuwd of we terug gaan naar de ‘goede oude tijden’.
’
